کرونا تمام شد؟!

ما چند روزی است پس از ۲۶ ماه تحمل مشقتی ملی، در حال گذراندن بهترین روزهای دو سال اخیرمان هستیم؛ روزهایی که عامه مردم را آسوده‌خاطر،‌ پرهیز از شرکت در تجمعات و دورهمی‌ها را منتفی و ماسک را به عضو غایب بسیاری از صورت‌ها تبدیل کرده است.

تعداد شهرهای قرمز کرونایی کشورمان اکنون صفر است و تعداد شهرهای آبی ۹۴ مورد، مرگ و میرهای روزانه بیشتر استان‌ها نیز یا یک است یا صفر.

به تعبیر مردم خسته از کرونا اینها همه به معنی پایان بیماری است اما آیا علم هم همین را می‌گوید و متخصصان نیز مشغول تدارک جشن زودهنگام پایان پاندمی هستند؟پاسخی که ما در لابه‌لای سؤالات‌مان از کارشناسان و گفته‌های آنها به رسانه‌ها دریافت کردیم، پاسخی روشن است؛ این‌که افت آمارهای کرونایی این روزها نباید ذوق‌زده‌مان کند و نباید تصور کنیم بیماری تمام شده است چرا که احتمال غافلگیری و گرفتاری‌های مجدد همچنان وجود دارد.

تقریبا پنج ماه پیش بود که گروهی از محققان در جهان اعلام کردند گسترش سریع سویه امیکرون ممکن است به پایان همه‌گیری جهانی کرونا کمک کند به‌طوری‌که روزی فرا برسد که ب یماری وجود داشته باشد اما قابل کنترل باشد. امروز که پنج ماه از آن تاریخ است و فروکش کردن آمارهای کرونایی در ایران دلگرمی‌های زیادی را سبب شده اما برخی اپیدمیولوژیست‌ها ترجیح می‌دهند درباره زمان پایان پاندمی سکوت کنند یا اگر اظهارنظر می‌کنند کاملا با احتیاط باشد.

علی عالمی، همه‌گیرشناسی که در گفت‌وگو با جام‌جم مدام تاکید می‌کند اعلام شروع یک پاندمی یا پایان آن چیزی نیست که یک نفر متخصص درباره‌اش اظهارنظر کند، از آن‌دست اپیدمیولوژیست‌هایی است که قضاوت محتاطانه و صبر پیشه کردن را به صواب نزدیک‌تر می‌داند.

او به جام‌جم می‌گوید: اعلام آغاز و پایان پاندمی‌ها برعهده نظام مراقبت کشور است چرا که تنها این سیستم است که اوضاع را مرتب و بی‌وقفه رصد می‌کند. بنابراین گفته‌های متخصصانی که از پایان کرونا در کشور حرف می‌زنند نباید ملاک تصمیم‌گیری قرار بگیرد و همه باید منتظر اعلام رسمی مرکز مراقبت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت بمانند.

این گفته‌ها یادآور صحبت‌های منسوب به تدروس آدهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت است که گفته بود «سطح اطلاعات ارسالی درباره زنجیره‌های آلودگی و ژنتیک رو به کاهش است. این موضوع ما را کور می‌کند و کمتر می‌توانیم الگوی انتقال و تغییر شکل ویروس کرونا را مشاهده کنیم». او همان کسی است که پایان کرونا در جهان را تا پایان سال ۲۰۲۲ البته به یک‌شرط، شدنی دانسته بود به شرط واکسینه شدن ۷۰ درصد مردم جهان علیه کرونا،‌ شرطی که فعلا محقق نشده و میانگین واکسینه شدن ساکنان کره زمین علیه این بیماری هنوز زیر ۶۰ درصد است.

ماجرای ۴۰ روز پاکی

با این‌که شواهد و آمارها در کشورمان همگی از به پایان رسیدن کرونا به معنی کرونایی که موج‌های سهمگین ایجاد می‌کند، حکایت دارد ولی اپیدمیولوژیست‌ها شاخص‌های دیگری به‌جز کاهش مرگ و میرها یا ابتلاهای روزانه را ملاک قضاوت قرار می‌دهند.

علی عالمی به ما می‌گوید: درست است که آنچه می‌بینیم کاهش مرگ و میرها و نزول شناسایی بیماران جدید است ولی این نمی‌تواند به معنی پایان قطعی پاندمی باشد زیرا ممکن است این اتفاقات نشانه‌ای از بومی شدن بیماری یا افت نمونه‌گیری در کشورمان باشد. بنابراین اگر بگوییم کرونا در حال رخت بربستن است برداشت ناصوابی است.

او توضیح می‌دهد: برای این‌که پایان یک پاندمی اعلام شود باید اتفاقات ویژه‌ای رخ دهد اما یکی از مهم‌ترین آنها ابتلای حداقلی یا صفر به بیماری در دو دوره کمون (دوره پنهان) همان بیماری است که در مورد کرونا دو دوره ۱۵ روزه و حتی۲۰ روزه در منابع مختلف ذکر می‌شود. بنابراین اگر در یک دوره ۴۰ روزه همچنان آمارهای ابتلای جدید ناچیز یا صفر باشد، می‌توان درباره پایان پاندمی در کشور حرف زد.

در این میان حمید سوری، اپیدمیولوژیست و رئیس کارگروه پیشگیری و بهداشت ستاد ملی مقابله با کرونا نیز درگفت‌و‌گویی که ایسنا آن را بازنشر داده از شاخص‌هایی مهم حرف می‌زند: برای پایان یک همه‌گیری از یک‌سو باید الگوی اپیدمی از حالت جامعه‌ای به خوشه‌ای برسد یا زنجیره انتقال به‌طور کامل قطع شود. از سوی دیگر نیز تعداد افراد حساس و پرخطر مستعد ابتلا باید آنقدر کم شود که دیگر ویروس میزبانی نداشته باشد که من تصور نمی‌کنم ما در چنین مرحله‌ای‌باشیم.

مریم خباز - جامعه / روزنامه جام جم