رئیس سابق سازمان انرژی اتمی:
اگر موضع منطقی ایران نبود، برجام فسخ شده بود
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با بیان این‌که اگر برجام بخواهد از بن بست فعلی جان سالم به در ببرد، باید اعتماد متقابل بازسازی شود، تصریح کرد: اگر واکنش معقول و موضع منطقی ایران نبود، این توافق تاکنون فسخ شده بود.
به گزارش جام جم آنلاین ، علی اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی در بیست و دومین کنفرانس آمالدی که ۱۷ تا ۱۹ فروردین در رم ایتالیا برگزار شد، درباره سرنوشت برجام و مذاکرات وین و وضعیت منطقه غرب آسیا به سخنرانی پرداخت.
وی درباره بن بست طولانی مدت با غرب از سال ۲۰۰۰ گفت: علیرغم همه پیامد‌های منفی ناشی از آن، در نهایت این مورد منجر به تغییر دیدگاه در بدنه سیاست آمریکا به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما شد. تحمیل آشکارا و بیهوده موسوم به «غنی سازی صفر» جای خود را به رویکردی عملگرایانه‌تر و راه حل محور در واشنگتن داد که اتفاقاً توسط ایران نیز متقابلاً پاسخ داده شد. مذاکرات بسیار جالب و به همان اندازه هیجان‌انگیز و چالش برانگیز، در نهایت به توافق هسته‌ای نویدبخش برد-برد به نام برجام ختم شد. توافقی که حقوق و امتیازات قانونی مسلم ایران را که در معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای و اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح شده است، تضمین می‌کند.
وی ادامه داد: توافقی که من خود شخصاً در آن مشارکت داشتم، به ویژه در سطح علمی و فنی آن به سختی به دست آمده است. این توافق با ارزش‌تر از آن است که اجازه داده شود تضعیف یا مختل شود. برخلاف تصور سلبی دولت قبلی ایالات متحده، برداشت نسبتاً ایجابی از توافق در کشور من وجود دارد. من معتقدم که اکثریت قریب به اتفاق جامعه بین‌المللی نیز دیدگاه ایجابی مشابهی دارند.
اگر واکنش معقول و موضع منطقی ایران نبود، برجام تاکنون فسخ شده بود
صالحی با بیان این‌که خروج دولت قبلی آمریکا از برجام، این توافق را در آستانه فروپاشی قرار داد، اظهار داشت: اگر واکنش معقول و موضع منطقی ایران نبود، این توافق تاکنون فسخ شده بود. با این حال، جهت یادآوری اعلام می‌کنم که ایران، در هیچ شرایطی هرگز دست از حقوق تعیین شده خود برنمی‌دارد.
وی تأکید کرد: کشور من هرگز تصمیم نداشته است که این معامله از بین برود. با این حال، در صورت انحلال توافق، منافع جامعه بین‌المللی بیش از منافع ملی ایران - امری که آمریکا می‌خواهد به آن آسیب برساند - در خطر بود و اگر چنین می‌شد یقیناً رویکرد سیاسی دولت ایران در این ارتباط تغییر می‌کرد و اعتبار سیاسی آمریکا و جایگاه بین‌المللی آن نیز بیش از پیش تضعیف می‌شد.
اگر برجام بخواهد از بن بست فعلی جان سالم به در ببرد
معاون سابق رئیس جمهور اضافه کرد: اگر برجام بخواهد از بن بست فعلی جان سالم به در ببرد، باید اعتماد متقابل بازسازی شود. اگر چنین شود، راه برای حل سایر مسائل جدی باقی مانده هموار خواهد شد. امیدواریم تحت این شرایط، عقل سلیم و بصیرت لازم حاکم باشد.
قضیه فلسطین
صالحی در ادامه سخنان خود با بیان این‌که در طول تاریخ، منطقه‌ای که شامل غرب آسیا و شمال آفریقا، یعنی خاورمیانه و خاور نزدیک است، همواره کانون توجه بوده، یادآور شد: با وجود برخی تلاش‌های آشتی‌جویانه، متاسفانه در حال حاضر، وضعیت بسیار متزلزل و مستعد سردرگمی و ناآرامی است. یکی از مسائل محوری، قضیه فلسطین است. این موضوع که با گستاخی رژیم اسرائیل در حوزه‌های دیگر مانند دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای همراه شده، این مشکل را تشدید کرده است. در اینجا، من معتقدم که نقش بی‌طرفانه دانشمندان متعهد می‌تواند تا حدودی موقعیت را آرام کند. قبل از هر چیز، ما باید اعتقاد خود را مبنی بر اعلام منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه تعمیق بخشیم.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به پیامد‌های عظیم و مخرب استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بر انسان و محیط زیست، دانشمندان باید بر اساس تعهدات اجتماعی خود با تهیه و ارائه گزارش‌های فنی علمی بی‌طرفانه بر اساس داده‌های معتبر از جمله موارد زیر در تحقق هدف والای مناطق عاری از سلاح‌های هسته‌ای، به ویژه منطقه خاورمیانه، مشارکت داشته باشند: جمع‌آوری داده‌های علمی بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی. ضروری است که جامعه علمی افکار عمومی را نسبت به این گونه اعمال هولناک حساس کنند. جمع‌آوری داده‌های فنی از ریزش مواد رادیواکتیو صد‌ها آزمایش هسته‌ای برای نشان دادن شدت فاجعه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای. تهیه گزارش‌های فنی و علمی در مورد حوادث هسته‌ای بزرگ گذشته: حادثه تری مایل آیلند در ایالات متحده، چرنوبیل در اوکراین و فوکوشیما در ژاپن.
به گفته رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، چنین گزارش‌هایی افکار عمومی را روشن می‌کند و سبب می‌شود تا تصمیم‌گیران سیاسی خود را به اتخاذ تدابیر منطقی و احتیاط آمیز در رابطه با استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای متعهد بدانند.
وی ادامه داد: ایجاد پایگاه جامع داده از تأسیسات هسته‌ای که خارج از مکانیسم‌های راستی‌آزمایی بین‌المللی هستند، به ویژه آن‌هایی که تصور می‌شود برای تولید و به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای در منطقه، به خصوص در اسرائیل باشند.
صالحی اضافه کرد: در مورد سومین موضوع متذکر می‌شویم که امروزه شرایط زندگی مردمی که در خاورمیانه و شمال آفریقا زندگی می‌کنند به مرحله‌ای رسیده است که نیاز به صلح و توسعه پایدار، به یک ضرورت تبدیل شده است. با توجه به رشد سریع جهان در آگاهی‌های اجتماعی و زمینه‌های مختلف اقتصادی، علمی و فناوری، این نیاز واقعی به قدری آشکار است که نباید هیچ فرصتی را برای تحقق آن از دست داد.
مذاکره، مهمترین ابزار دیپلماسی
به گزارش فارس، صالحی بیان کرد: با اذعان به این واقعیت که جدایی‌ها، اختلافات و درگیری‌های کنونی بین ملت‌های منطقه، ریشه در زوایای پنهان پیچیده‌ای مانند دخالت قدرت‌های خارجی دارد، از این رو باید از هیچ تلاشی دریغ نکنیم تا در قدم اول و قبل از هر چیز، به رفع این آسیب‌های اجتماعی بپردازیم، زیرا آنها منشاء بازماندگی در راه توسعه و گسترش روابط هستند. بنابراین، بر نخبگان کشور‌های منطقه و رهبری سیاسی آنها واجب است که راه را برای ایجاد اعتمادسازی متقابل و همکاری گسترده، هموار سازند.
وی در ادامه بر طرح مبتنی بر دیپلماسی علمی هسته‌ای برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه بین ایران و جهان عرب، تمرکز کرد و افزود: امر بدیهی و پذیرفته شده‌ای است که مذاکره، مهمترین ابزار دیپلماسی است؛ بنابراین در دیپلماسی علمی، مذاکره می‌تواند گامی کلیدی در رسیدن به تفاهم باشد. استدلال و مذاکره با مبنای علمی، نقطه قوت دیپلماسی علمی است. زبان علم به موقعیت اجتماعی، ایدئولوژیک، تاریخی یا سیاسی، توجهی ندارد و بنابراین از چنین اموری فاصله دارد. تاریخ خصومت‌ها و منازعات در زبان علم جایی ندارد، بلکه عقل سلیم و بردباری، از ویژگی‌های آن است. با ارتقای دیپلماسی علمی، می‌توان به تدریج زمینه را برای حل و فصل اختلافات قدیمی، آماده کرد. به طور خلاصه، همکاری علمی باعث ارتقای صلح و توسعه می‌شود.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، دیپلماسی علمی، در تعامل بین دانشمندان و دیپلمات‌ها شکل می‌گیرد. القای «چشم‌انداز علم» به دیپلمات‌ها و «دیدگاه دیپلماسی» به دانشمندان، گفتگو را برای حل اختلافات تسهیل می‌کند.
صالحی بیان کرد: بر اساس تعامل بین دانشمندان و دیپلمات‌ها، می‌توان عناصر مؤثری را که برای آشتی و توافق ضروری هستند بهتر درک کرد. در سال‌های اخیر، موضوع توسعه هسته‌ای کشور‌های منطقه، چالش‌هایی را در روابط آنها، ایجاد کرده است. آغاز گفتگو در مورد دیپلماسی علم هسته‌ای به تقویت اعتماد، احترام و درک متقابل کمک خواهد کرد. برای پیگیری این هدف، پیشنهاد می‌شود موضوعاتی که پتانسیل همکاری را دارند، از منظری کاملاً علمی مورد توجه قرار گیرند تا از سوءتفاهم‌ها جلوگیری و از طریق به اشتراک گذاشتن دانش و تبادل تجربه و تخصص، اعتمادسازی شود.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران، بر اساس سیاست دیرینه خود، خواستار استفاده از مکانیسم همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های مختلف، به ویژه فناوری هسته‌ای، به منظور ایجاد اعتماد و شفافیت بیشتر در بین کشور‌های منطقه است.
تأسیس یک مرکز ایمنی هسته‌ای پیشرفته به عنوان مرکز ایمنی قابل اعتماد برای منطقه
وی در این خصوص چند پیشنهاد در رابطه با گسترش همکاری‌های کشور‌های منطقه توصیه کرد و افزود: ایمنی هسته‌ای، یکی از اولویتهای ایران است. اگرچه مسؤولیت ایمنی هسته‌ای کاملاً بر عهده هر کشوری است، اما ایران قویاً معتقد است که این حوزه باید از طریق همکاری بین کشور‌های منطقه، تقویت شود. در این راستا، ایران، تأسیس یک مرکز ایمنی هسته‌ای پیشرفته را به عنوان مرکز ایمنی قابل اعتماد برای منطقه، پیشنهاد داده است.
صالحی ادامه داد: پیشنهاد می‌شود برای بهره‌مندی از مزایای انرژی هسته‌ای، پروژه‌های کلان مشترک در مورد پژوهش و ساخت نیروگاه‌های کوچک، تعریف و اجرا شود. در این صورت، هر کشوری می‌تواند بر اساس توانمندی‌های خود، بخشی از طرح را انجام دهد. ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه، دارای زیرساخت صنعتی، پژوهشی و علمی گسترده‌ای است که می‌تواند در راستای همکاری‌های منطقه‌ای، در اختیار کشور‌های منطقه قرار گیرد.
ایجاد آژانس انرژی اتمی خاورمیانه
وی درباره بن بست طولانی مدت با غرب از سال ۲۰۰۰ گفت: علیرغم همه پیامد‌های منفی ناشی از آن، در نهایت این مورد منجر به تغییر دیدگاه در بدنه سیاست آمریکا به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما شد. تحمیل آشکارا و بیهوده موسوم به «غنی سازی صفر» جای خود را به رویکردی عملگرایانه‌تر و راه حل محور در واشنگتن داد که اتفاقاً توسط ایران نیز متقابلاً پاسخ داده شد. مذاکرات بسیار جالب و به همان اندازه هیجان‌انگیز و چالش برانگیز، در نهایت به توافق هسته‌ای نویدبخش برد-برد به نام برجام ختم شد. توافقی که حقوق و امتیازات قانونی مسلم ایران را که در معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای و اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح شده است، تضمین می‌کند.
وی ادامه داد: توافقی که من خود شخصاً در آن مشارکت داشتم، به ویژه در سطح علمی و فنی آن به سختی به دست آمده است. این توافق با ارزش‌تر از آن است که اجازه داده شود تضعیف یا مختل شود. برخلاف تصور سلبی دولت قبلی ایالات متحده، برداشت نسبتاً ایجابی از توافق در کشور من وجود دارد. من معتقدم که اکثریت قریب به اتفاق جامعه بین‌المللی نیز دیدگاه ایجابی مشابهی دارند.
اگر واکنش معقول و موضع منطقی ایران نبود، برجام تاکنون فسخ شده بود
صالحی با بیان این‌که خروج دولت قبلی آمریکا از برجام، این توافق را در آستانه فروپاشی قرار داد، اظهار داشت: اگر واکنش معقول و موضع منطقی ایران نبود، این توافق تاکنون فسخ شده بود. با این حال، جهت یادآوری اعلام می‌کنم که ایران، در هیچ شرایطی هرگز دست از حقوق تعیین شده خود برنمی‌دارد.
وی تأکید کرد: کشور من هرگز تصمیم نداشته است که این معامله از بین برود. با این حال، در صورت انحلال توافق، منافع جامعه بین‌المللی بیش از منافع ملی ایران - امری که آمریکا می‌خواهد به آن آسیب برساند - در خطر بود و اگر چنین می‌شد یقیناً رویکرد سیاسی دولت ایران در این ارتباط تغییر می‌کرد و اعتبار سیاسی آمریکا و جایگاه بین‌المللی آن نیز بیش از پیش تضعیف می‌شد.
اگر برجام بخواهد از بن بست فعلی جان سالم به در ببرد
معاون سابق رئیس جمهور اضافه کرد: اگر برجام بخواهد از بن بست فعلی جان سالم به در ببرد، باید اعتماد متقابل بازسازی شود. اگر چنین شود، راه برای حل سایر مسائل جدی باقی مانده هموار خواهد شد. امیدواریم تحت این شرایط، عقل سلیم و بصیرت لازم حاکم باشد.
قضیه فلسطین
صالحی در ادامه سخنان خود با بیان این‌که در طول تاریخ، منطقه‌ای که شامل غرب آسیا و شمال آفریقا، یعنی خاورمیانه و خاور نزدیک است، همواره کانون توجه بوده، یادآور شد: با وجود برخی تلاش‌های آشتی‌جویانه، متاسفانه در حال حاضر، وضعیت بسیار متزلزل و مستعد سردرگمی و ناآرامی است. یکی از مسائل محوری، قضیه فلسطین است. این موضوع که با گستاخی رژیم اسرائیل در حوزه‌های دیگر مانند دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای همراه شده، این مشکل را تشدید کرده است. در اینجا، من معتقدم که نقش بی‌طرفانه دانشمندان متعهد می‌تواند تا حدودی موقعیت را آرام کند. قبل از هر چیز، ما باید اعتقاد خود را مبنی بر اعلام منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه تعمیق بخشیم.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به پیامد‌های عظیم و مخرب استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بر انسان و محیط زیست، دانشمندان باید بر اساس تعهدات اجتماعی خود با تهیه و ارائه گزارش‌های فنی علمی بی‌طرفانه بر اساس داده‌های معتبر از جمله موارد زیر در تحقق هدف والای مناطق عاری از سلاح‌های هسته‌ای، به ویژه منطقه خاورمیانه، مشارکت داشته باشند: جمع‌آوری داده‌های علمی بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی. ضروری است که جامعه علمی افکار عمومی را نسبت به این گونه اعمال هولناک حساس کنند. جمع‌آوری داده‌های فنی از ریزش مواد رادیواکتیو صد‌ها آزمایش هسته‌ای برای نشان دادن شدت فاجعه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای. تهیه گزارش‌های فنی و علمی در مورد حوادث هسته‌ای بزرگ گذشته: حادثه تری مایل آیلند در ایالات متحده، چرنوبیل در اوکراین و فوکوشیما در ژاپن.
به گفته رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، چنین گزارش‌هایی افکار عمومی را روشن می‌کند و سبب می‌شود تا تصمیم‌گیران سیاسی خود را به اتخاذ تدابیر منطقی و احتیاط آمیز در رابطه با استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای متعهد بدانند.
وی ادامه داد: ایجاد پایگاه جامع داده از تأسیسات هسته‌ای که خارج از مکانیسم‌های راستی‌آزمایی بین‌المللی هستند، به ویژه آن‌هایی که تصور می‌شود برای تولید و به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای در منطقه، به خصوص در اسرائیل باشند.
صالحی اضافه کرد: در مورد سومین موضوع متذکر می‌شویم که امروزه شرایط زندگی مردمی که در خاورمیانه و شمال آفریقا زندگی می‌کنند به مرحله‌ای رسیده است که نیاز به صلح و توسعه پایدار، به یک ضرورت تبدیل شده است. با توجه به رشد سریع جهان در آگاهی‌های اجتماعی و زمینه‌های مختلف اقتصادی، علمی و فناوری، این نیاز واقعی به قدری آشکار است که نباید هیچ فرصتی را برای تحقق آن از دست داد.
مذاکره، مهمترین ابزار دیپلماسی
به گزارش فارس، صالحی بیان کرد: با اذعان به این واقعیت که جدایی‌ها، اختلافات و درگیری‌های کنونی بین ملت‌های منطقه، ریشه در زوایای پنهان پیچیده‌ای مانند دخالت قدرت‌های خارجی دارد، از این رو باید از هیچ تلاشی دریغ نکنیم تا در قدم اول و قبل از هر چیز، به رفع این آسیب‌های اجتماعی بپردازیم، زیرا آنها منشاء بازماندگی در راه توسعه و گسترش روابط هستند. بنابراین، بر نخبگان کشور‌های منطقه و رهبری سیاسی آنها واجب است که راه را برای ایجاد اعتمادسازی متقابل و همکاری گسترده، هموار سازند.
وی در ادامه بر طرح مبتنی بر دیپلماسی علمی هسته‌ای برای توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه بین ایران و جهان عرب، تمرکز کرد و افزود: امر بدیهی و پذیرفته شده‌ای است که مذاکره، مهمترین ابزار دیپلماسی است؛ بنابراین در دیپلماسی علمی، مذاکره می‌تواند گامی کلیدی در رسیدن به تفاهم باشد. استدلال و مذاکره با مبنای علمی، نقطه قوت دیپلماسی علمی است. زبان علم به موقعیت اجتماعی، ایدئولوژیک، تاریخی یا سیاسی، توجهی ندارد و بنابراین از چنین اموری فاصله دارد. تاریخ خصومت‌ها و منازعات در زبان علم جایی ندارد، بلکه عقل سلیم و بردباری، از ویژگی‌های آن است. با ارتقای دیپلماسی علمی، می‌توان به تدریج زمینه را برای حل و فصل اختلافات قدیمی، آماده کرد. به طور خلاصه، همکاری علمی باعث ارتقای صلح و توسعه می‌شود.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، دیپلماسی علمی، در تعامل بین دانشمندان و دیپلمات‌ها شکل می‌گیرد. القای «چشم‌انداز علم» به دیپلمات‌ها و «دیدگاه دیپلماسی» به دانشمندان، گفتگو را برای حل اختلافات تسهیل می‌کند.
صالحی بیان کرد: بر اساس تعامل بین دانشمندان و دیپلمات‌ها، می‌توان عناصر مؤثری را که برای آشتی و توافق ضروری هستند بهتر درک کرد. در سال‌های اخیر، موضوع توسعه هسته‌ای کشور‌های منطقه، چالش‌هایی را در روابط آنها، ایجاد کرده است. آغاز گفتگو در مورد دیپلماسی علم هسته‌ای به تقویت اعتماد، احترام و درک متقابل کمک خواهد کرد. برای پیگیری این هدف، پیشنهاد می‌شود موضوعاتی که پتانسیل همکاری را دارند، از منظری کاملاً علمی مورد توجه قرار گیرند تا از سوءتفاهم‌ها جلوگیری و از طریق به اشتراک گذاشتن دانش و تبادل تجربه و تخصص، اعتمادسازی شود.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران، بر اساس سیاست دیرینه خود، خواستار استفاده از مکانیسم همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های مختلف، به ویژه فناوری هسته‌ای، به منظور ایجاد اعتماد و شفافیت بیشتر در بین کشور‌های منطقه است.
تأسیس یک مرکز ایمنی هسته‌ای پیشرفته به عنوان مرکز ایمنی قابل اعتماد برای منطقه
وی در این خصوص چند پیشنهاد در رابطه با گسترش همکاری‌های کشور‌های منطقه توصیه کرد و افزود: ایمنی هسته‌ای، یکی از اولویتهای ایران است. اگرچه مسؤولیت ایمنی هسته‌ای کاملاً بر عهده هر کشوری است، اما ایران قویاً معتقد است که این حوزه باید از طریق همکاری بین کشور‌های منطقه، تقویت شود. در این راستا، ایران، تأسیس یک مرکز ایمنی هسته‌ای پیشرفته را به عنوان مرکز ایمنی قابل اعتماد برای منطقه، پیشنهاد داده است.
صالحی ادامه داد: پیشنهاد می‌شود برای بهره‌مندی از مزایای انرژی هسته‌ای، پروژه‌های کلان مشترک در مورد پژوهش و ساخت نیروگاه‌های کوچک، تعریف و اجرا شود. در این صورت، هر کشوری می‌تواند بر اساس توانمندی‌های خود، بخشی از طرح را انجام دهد. ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه، دارای زیرساخت صنعتی، پژوهشی و علمی گسترده‌ای است که می‌تواند در راستای همکاری‌های منطقه‌ای، در اختیار کشور‌های منطقه قرار گیرد.
ایجاد آژانس انرژی اتمی خاورمیانه
این دیپلمات پیشین کشورمان خاطرنشان کرد: با توجه به پیچیدگی بالای علم و فناوری هسته‌ای، ایجاد آژانس انرژی اتمی خاورمیانه نیز می‌تواند به عنوان یک چشم‌انداز بلندمدت، در نظر گرفته شود.
وی اضافه کرد: با به کارگیری پیشنهادات ذکر شده و از طریق هم‌افزایی تلاش‌های خود و نیز با بهره‌مندی یکسان از مشارکت دانشمندان و دیپلمات‌ها می‌توان به ظرفیت‌ها و قابلیت‌های علمی و فنی خوبی دست یافت. این طرح‌ها، پتانسیل پیشبرد اهداف علمی و توافق فراتر از ملاحظات سیاسی هر کشوری را دارند. پیشنهاد برگزاری یک نشست بین بالاترین مقامات علمی و سیاسی کشور‌های منطقه، برای بحث در مورد این طرح، می‌تواند شروع خوبی باشد.
منبع: فارس
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
سیاست فشار علیه ایران نتایج عکس دارد | اروپا در مسیر افزایش تنش
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
تنظیم سازوکار غرب برای یک درگیری جبهه‌ای
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
پیامی اثر بخش برای مردم مقاوم لبنان
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
ماسک N95 واقعی در بازار نیست! | تولید ماسک بدون تدوین استاندارد آزمایش
گفت و گو
