کاهش استقبال جوانان از اهدای خون

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر مصطفی جمالی امروز در یک نشست خبری گفت: سازمان انتقال خون در مبحث پدافند غیرعامل، سازمان حیاتی شمرده شده است. باید توجه کرد که از هر سه نفر تا پایان عمر یک نفر به خون و فراورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کند که نشان از اهمیت سازمان انتقال خون است. در منطقه آمار اهدای خون ما بسیار خوبی است، اما در مقایسه با کشورهای پیشرفته آمار اهدای خون ما مقداری پایین‌تر است. به طوری که در آن کشورها از هر ۱۰۰۰ نفر ۳۵ نفر اهدای خون دارند، اما در کشور ما این عدد قبلا حدود ۲۵ در هزار بود که اکنون حدود ۲۳ تا ۲۴ در هر هزار نفر شده است.

وی با بیان اینکه ما نیمی از جمعیت اهدای خون را از دست دادیم، افزود: اهدای خون بانوان در بسیاری از کشورها ۵۰ درصد است، اما در کشور ما زیر ۵ درصد است. بنابراین نیمی از جمعیت را از دست داده‌ایم. از طرف دیگر هنوز نتوانسته‌ایم امکانات و زیرساخت‌های لازم برای اهدای خون را در برخی مناطق کشور فراهم کنیم. بنابراین عده زیادی از اهداکنندگان خون را به دلیل کمبود زیرساخت و تیم‌های سیار از دست می‌دهیم. عمده خون کشور را عده محدودی اهدا می‌کنند.

کاهش استقبال جوانان از اهدای خون

جمالی ادامه داد: استقبال جوانان در سالیان اخیر از اهدای خون پایین آمده و بیشتر اهدای خون ما در سنین ۳۰ تا ۵۰ سال است که زنگ خطر است؛ چراکه اگر جوانان جایگزین نشوند، طی سال‌های آینده در اهدای خون دچار مشکل می‌شویم. زیرا با افزایش سن افراد به تدریج از سیکل اهدای خون خارج می‌شوند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران گفت: در کشور ما با مقداری حمایت، ظرفیت این وجود دارد که از کشورهای پیشرفته عبور کنیم به عنوان مثال در شهر زابل شاید ۶۰ در هزار اهدای خون داشته باشیم و اگر امکانات فراهم شود، این میزان افزایش می‌یابد. در عین حال انتقال خون هم به اهداکننده خون وابسته است. به طوری که اگر اهداکننده نباشد، سازمان انتقال خون کاری از پیش نمی‌برد. بنابراین مهمترین رکن انتقال خون، اهداکنندگان خون هستند. تکریم اهداکنندگان خون نیز مهمترین قسمت کار ماست.

سلامت خون ایران در حد استانداردهای آمریکا و اروپا

جمالی با بیان اینکه سلامت خون و فرآورده‌های خونی در ایران، در حد استانداردهای اروپا و آمریکا است، گفت: بر این اساس خونی که به بیمارستان می‌رسد، سلامت بسیار بالایی دارد و با خیال راحت می‌توان آن را مصرف کرد، اما با توجه به اینکه جمعیت به سمت سالمندی می‌رود و تخت‌های بیمارستانی اشغال می‌شوند، نیاز به خون و فرآورده بسیار بالا رفته اما به نسبت افزایش تخت بیمارستانی و اعمال جراحی، متاسفانه امکانات انتقال خون افزایش پیدا نکرده است. بنابراین باید این واقیعیت را اعلام کنیم که داریم به این سمت می‌رویم که خدایی نکرده نتوانیم نیاز به خون و فرآورده‌های آن را تامین کنیم، مگر با تلاش بیشتر کارکنان انتقال خون و حمایت بیشتر مسئولان کشوری، زیرساخت‌ها و کمبودها را اصلاح کنیم. تنها یکسری حمایت لازم است و ما هم تلاش‌مان را انجام می‌دهیم.

وی گفت: موضوع دیگر خدمات تخصصی انتقال خون است در دنیا ازمایش‌های رفرنس انتقال خون وجود دارد که آزمایشات پیشرفته و فوق تخصصی را انجام می‌دهند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها نتوانستیم به موازات سایر پیشرفت‌ها در انتقال خون، بحث آزمایشگاه رفرنس را در حد جهانی توسعه دهیم که البته توان علمی و تخصصی آن وجود دارد، اما حمایت‌های خاصی نیاز است تا بتوانیم خدمات تخصصی را هم در حد کشورهای پیشرفته پیش ببریم. از طرفی برخی نقایص در سیستم وجود دارد که حیاتی است. به عنوان مثال آزمایشگاه HLA برای پیوند مورد نیاز است. در کشوری مانند آلمان بانک HLA حدود ۱۲ میلیون عضو داوطلب دارد، در کشور ما این عدد ده‌ها هزار نفری است که معنایش آن است که عده‌ای از هموطنانمان در سال به دلیل عدم یافتن دهنده مناسب جان‌شان را از دست می‌دهند که برخی از آنها کودکان هستند. یکی از برنامه های اصلی ما این است که این آزمایشگاه ها را در سازمان در حد پیشرفته راه اندازی کنیم.

درآمد اختصاصی سازمان انتقال خون بازنگردد، دچار بحران جدی می شویم

جمالی در ادامه در پاسخ به سوال ایسنا، درباره وضعیت اعتبارات و استخدام‌ها در سازمان انتقال خون برای سال آینده، گفت: بحث اعتبارات سازمان انتقال خون از سالیان اخیر به نسبت دستگاه‌های دیگر به خوبی دیده نشده و کمبود اعتبارات خودش را در قالب کاهش خدمات تخصصی و در سالیان اخیر هم در قالب کاهش اهداکنندگان نشان داده است. به عنوان مثال شهرستان‌های کوچکی همچون رباط کریم، شهریار، بهارستان و ... و در تهران نیز بیمارستان شهریار، فیروزکوه و ... از مرکز وصال تهران خون و فرآورده‌های خونی را دریافت می‌کند. زیرا فقط یک محل ذخیره خون و فرآورده داریم. یکی از طرح‌هایمان این است که یک پایگاه انتقال خون مکمل وصال، احداث کنیم. در عین حال در شمال شرق تهران هم یک ساختمان مدنظر است که برای شهرداری است و همچنین قرار شده خیری هم کمک کند که بسازیم تا مناطق شمال شرق تهران هم خون مورد نیازشان را از آنجا دریافت کند. لازمه این موارد حمایت است و باید زمین، پرسنل و ... تامین شود.

وی ادامه داد: برای اعتبارات سال آینده سازمان انتقال خون یک اعتبار۸۵۰ میلیارد تومانی مطرح شد که ۳۵۰ میلیاردش درآمد اختصاصی است. درآمد اختصاصی یعنی اینکه باید به خود سازمان بازگردد. اگر در آمد اختصاصی به سازمان بازنگردد که فعلا هنوز مشخص نیست و باید مجلس تصویب کند، معنایش این است که ۳۵۰ میلیارد تومان به حساب خزانه می‌رود و بعد هرطور که صلاح سیستم باشد، پخش می‌کنند. امسال که درآمد اختصاصی به سازمان داده شد، به زحمت توانستیم سازمان را جمع کنیم، گر این پول به ما برنگردد سال آینده بحران جدی خواهیم شد. اعتبارات کم است و رقم‌های انتقال خون هم خیلی بالا نیست. شاید اگر ادله خوب بیاوریم این مشکل رفع شود و مسئولان هم اگر مشکلات را بدانند، حتما کمک می‌کنند.

وی گفت: میزان پرسنل مورد نیاز ما به تفکیک استانی است، اما به طور کلی فکر می‌کنم که اگر ۲۰۰۰ نیرو در سطح کشور به سازمان اضافه شود، سازمان انتقال خون می تواند وظایفش را به درستی انجام دهد و خدمات جدیدی را هم که مغفول مانده اضافه کند.

جمالی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا، درباره رویکرد سازمان انتقال خون درباره تولید پلاسما به روش فرزیس، گفت: ما با همین پرسنلی که داریم به زحمت می‌توانیم خون و فراورده‌ها را تامین کنیم. این سیاست که بیاییم در سازمان پلاسمافرزیس راه بیندازیم، سیاست غلطی است. زیرا پرسنلی که باید اهدای خون انجام می داد، اقدام به پلاسما فرزیس می کنند. بنابراین بنده اعتقادی ندارم که اکنون سازمان باید وارد پلاسما فرزیس شود. اگر پرسنل و خون و فرآورده به میزان کافی داشته باشم، راه اندازی پلاسما فرزیس خوب است، اما با ظرفیت موجود این کار درست نیست و انجام آن در سال‌های قبل ضربه بدی به سازمان انتقال خون وارد کرد.

وی درباره وضعیت ذخایر خون در بحران کرونا کشور، گفت: کاهش اهدای خونی که در کشور بود، به دلیل کرونا بود. البته در این دوران با بحران خاصی روبرو نشدیم و استانداردهای خون را زیر پا نگذاشتیم اما آمریکا در این دوران استانداردها را زیر پا گذاشت و برای اهدای خون پول پرداخت کرد و حتی از افراد پرخطر نیز اهدای خون داشت. با وجو آنکه در سازمان انتقال خون کشور در دوران کرونا زحمات زیادی کشیده شد، اما از پول‌هایی که برای کرونا در کشور تزریق شد، ریالی به انتقال خون داده نشد.

وی همچنین درباره کاهش اهدای خون، گفت: در سال‌های اخیر برخلاف ۱۰ سال قبل، مراکز اهدای خون حداقل در تهران کاهش داشته اند و برخی از مراکز تعطیل شده‌اند. ما طرحی به نام اهدای خون محلات تعریف کردیم که با کمک شهرداری در چند محله مانند حکیمیه، تهران پارس و... انجام دادیم که نشان داد اگر به نزدیک محل زندگی مردم رویم، افراد جذب می‌شوند. در تهران با کمک شهرداری در سال آینده می‌خواهیم هر روز در یکی از محلات تیم اهدای خون داشته باشیم.

جمالی با اشاره به اهدای خون روزانه ۱۰۰۰ واحد خون در تهران،اظهار کرد: برای توسعه مراکز سیار انتقال خون نیز نیاز به اعتبارت داریم تا تعداد پرسنل، تخت و وسایل حمل و نقل را توسعه دهیم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به سوال ایسنا، درباره پرداخت پول به مردم در مراکز خصوصی اهدای پلاسما، گفت: پرداخت پول برای اهدای خون خلاف مقررات است، اما از آنجایی که پلاسما ارزش افزوده دارد و شرکت‌ها درآمدهای خوبی دارند و در عین حال فرآیند دریافت پلاسما فرزیس طولانی است، برای جذب اهداکننده پولی پرداخت می‌کنند. در اغلب کشورها مبلغی برای هزینه رفت و آمد در این حوزه پرداخت می‌شود، اما در کشور ما پرداخت پول به ازای پلاسما جنبه منفی پیدا کرده است. در رسانه‌ها مطرح شد که هزینه دریافت پلاسما از یارانه بیشتر است و می‌توان با آن کباب خرید و ... ، این‌ها زیبنده نیستند. باید توجه داشت ممکن است برخی صرفا به خاطر دریافت پول در هنگام اهدای پلاسما، پنهان کاری‌هایی درباره سلامت یا عدم سوءمصرف مواد مخدر و ... کنند. البته ٩٩ درصد مردم ما صداقت را سرلوحه قرار می‌دهند اما ممکن است فردی اعتیاد داشته باشد و به خاطر دریافت ٩٠ هزار تومان اعتیاد خود را پنهان کند. ما نگران هستیم. بخش خصوصی باید در تبلیغات مراقبت کند. البته نظارت و اعطای مجوز دریافت پلاسما به بخش خصوصی به عهده سازمان غذا و دارو است و نظارت‌ به خوبی انجام می‌شود.

وی گفت: در هر حال بخش خصوصی باید حمایت شود، اما باید استانداردها را هم رعایت کنند. نباید به گونه‌ای باشد که بخش خصوصی به اهدای خون ضربه بزند و اهداکنندگان خون هم توقع پول داشته باشند. زیرا در همه دنیا اهدای خون رایگان است. به عنوان مثال یکی از مراکز جمع آوری پلاسما هم جوار مرکز انتقال خون استان تهران بوده و ممکن است این موضوع پرداخت پول آسیب‌هایی داشته باشد.

پرونده پالایشگاه پلاسما به مرحله کیفری رسید

وی درباره آخرین وضعیت ساخت پالایشگاه پلاسما، گفت: بحث پالایشگاه پلاسما چند جانبه است و به وزارت بهداشت، سازمان انتقال خون، دستگاه‌های نظارتی و... باز می‌گردد. طبق قراردادی که بوده مقرر شده بود که پالایشگاه پلاسما، طی زمان مشخصی کشور را برای تولید داروهای مشتق از پلاسما خودکفا کند؛ اما بخش خصوصی موفق نبوده است. در نتیجه زمان قرارداد گذشته و پرونده بحث حقوقی پیدا کرد و شاید در حال حاضر بحث کیفری هم برایش مطرح شده باشد.

وضعیت ذخایر خونی در کشور چگونه است؟

وی درباره وضعیت خون و فرآورده های خونی در کشور، گفت: به طور کلی در کشور با کمبود خون مواجه هستیم. البته خداروشکر در این زمینه بحران نداریم، اما به دلیل شیوع کرونا و کاهش اهدای خون شاید اگر ١٠ تا ٢٠ درصد ذخایر خونی ما بیشتر بود، وضعیت بهتری داشتیم. اکنون در اکثر استان ها میزان ذخایر خونی بین ۵ تا ۶ روز و در وضعیت قابل قبول است، اما ایده آل نیست. در روزهای اخیر با کمبود خون در سیستان و بلوچستان و هرمزگان مواجه بودیم. ذخایر خونی در سیستان و بلوچستان زیر ٣ بود.