آژیر خاموش سرطان پانکراس

یکی از سرطان‌های گوارشی خاموش و خطرناک، سرطان لوزالمعده یا پانکراس است. متاسفانه آمار مرگ‌ومیر بیماران مبتلا به این سرطان بالاست و تا چند سال پیش این بیماران حتی تا بیش از دو سال زنده نمی‌ماندند ولی اکنون وضعیت بهتر شده و اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و بیماری متاستاز نشده باشد، فرد می‌تواند سال‌ها به زندگی خود ادامه دهد اما نکته بسیار مهم برای تشخیص زودهنگام این دست از بدخیمی‌ها توجه به عوارضی است که خیلی‌ها آن را نادیده می‌گیرند و بسیار دیر برای بررسی‌های تشخیصی به پزشک مراجعه می‌کنند. با دکتر حمیدرضا دهقان‌ منشادی، متخصص رادیوانکولوژی درباره سرطان پانکراس گفت‌وگو کرده‌ایم.

مهم‌ترین نشانه خطر ابتلا به سرطان پانکراس چیست؟

یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها که در تشخیص زودهنگام سرطان لوزالمعده یا پانکراس بسیار کمک‌کننده است توجه به ناراحتی گوارشی و درد مبهم و طولانی در شکم و زردی است که باید جدی گرفته شود. همچنین آمبولی و اختلالات خونی می‌تواند از علائم دیگر ابتلا به این سرطان باشد.البته معمولاً علائم ابتلا به سرطان پانکراس دیر بروز می‌یابند و به‌نوعی بیماری خاموش محسوب می‌شود. در اغلب موارد، زمانی که بیماری به مرحله پیشرفته می‌رسد علائم در فرد بروز می‌کند.

چرا در پی ابتلا به سرطان پانکراس، زردی اتفاق می‌افتد؟

وقتی توده سرطانی در پانکراس، مجاری صفراوی را مسدود کند صفرا به خون بازمی‌گردد و زردی ایجاد می‌کند. البته تشخیص این بیماری گاهی برای متخصصان هم به‌دلیل بروز این عارضه در برخی بیماری‌های عفونی سخت می‌شود.

یعنی هر درد شکم طولانى همراه با زردى نشانه سرطان پانکراس نیست و ممکن است به بیمارى‌هاى کم خطر دیگرى مربوط باشد؟

همین طور است. بسیاری از بیماری‌های خوش‌خیم مثل انواع هپاتیت را داریم که بیماری‌های عفونی هستند و می‌توانند همراه با زردی و درد شکم همراه باشند. سنگ‌های کیسه صفرا هم ممکن است با زردی و درد شکم همراه باشند. سرطان‌های پیشرفته نیز می‌توانند با نارسایی کبدی و زردی و درد شکمی طولانی خود را نشان بدهند. در همه این موارد برای تشخیص قطعی ابتدا باید آزمایش‌های خونی از جمله بیلی‌روبین و وضعیت انعقادی خون بررسی شود و سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن نیز انجام شود. ولی بی‌شک هرنوع زردی در سنین بالای ۵۰ سالگی قطعا علامت بیماری مهمی است و باید به آن توجه شود.

درمان این نوع بدخیمى در چه مقطعى از بیمارى موثر است؟

سرطان پانکراس اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان قطعی برایش وجود دارد. ولی اگر بیماری پیشرفته موضعی داشته باشیم باید از شیمی‌درمانی و رادیوتراپی استفاده کنیم و به جراحی متوسل نمی‌شویم. ولی اگر بیماری متاستاز داده باشد ما دیگر به درمان فکر نمی‌کنیم، بلکه صرفا برای بیمار، درمان نگه دارنده در قالب جراحی، شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی را خواهیم داشت.

آیا تشخیص علائم اولیه این بیمارى در معاینه‌های سالانه ممکن نیست؟

بهتر است هر فردی به‌صورت سالانه آزمایش‌های کولونوسکوپی و آندوسکوپی داشته باشد. افرادی که در میانسالی دردهای مبهم شکمی‌ دارند باید بررسی سونوگرافی و چکاپ‌های مرتب سالانه داشته باشند و در صورت لزوم نیز بیوپسی انجام دهند. شاید این چکاپ‌ها به تشخیص اولیه بیماری در فرد کمک کند و بتوان درمان‌های خوبی را برای بیمار در نظر گرفت.

آیا انجام بیوپسی از پانکراس با خطر تشدید بیماری همراه نیست؟

قبلا از تومورهای پانکراس بیوپسی نمی‌گرفتند زیرا پزشکان تصور می‌کردند این تومورها خطرناک هستند و بیوپسی ممکن است سبب وارد آمدن آسیب بیشتر به بیماران شود. اما در حال حاضر روش‌های درمانی برای این بیماری مشخص است و در صورتی که بیماری در مراحل اولیه باشد بیمار برای جراحی معرفی خواهد شد و درمان‌های تکمیلی به‌صورت رادیوتراپی و شیمی‌درمانی نیز برایش انجام می‌شود.

برای پیشگیرى از این دست بدخیمى‌هاى گوارشى جدا از زمینه ژنتیکى رعایت چه مواردى در طول زندگى کمک‌کننده است؟

تغذیه سالم و استفاده از مواد غذایی سالم در کاهش خطر سرطان‌های گوارشی بسیار کمک کننده است. مصرف سیگار هم باید کاملا کنار گذاشته شود. انجام کولونوسکوپی و سونوگرافی سالانه از سنین میانسالی نیز کمک‌کننده است.

کسانى که زمینه ابتلاى خانوادگى به سرطان پانکراس دارند چه مواردى را باید بیش از دیگران رعایت کنند؟

افراد خانواده مبتلایان در سنین پایین‌تری از حیث این بیماری‌ها باید بررسی شوند تا اگر زمینه ابتلا به این نوع بدخیمی‌ها را دارند زودتر تحت درمان قرار بگیرند.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم