هنرمندان خطاط در برهوت انگیزه و حمایت

این هنر از گذشته‌های در میان اهالی فرهنگ و هنر قزوین ریشه‌ای محکم داشته و اساتید زیادی در این زمینه در این شهر رشد پیدا کرده‌اند که استاد بزرگ خط نستعلیق میرعماد حسنی، استاد بی‌مانند شکسته‌نویسی عبدالمجید طالقانی و هنرمندان بزرگی چون عمادالکتاب قزوینی، میرمحمدامین حسنی سیفی، گوهرشاد حسنی‌سیفی، میرزا محمدحسین، ملک‌محمد قزوینی، میرزا محمدعلی خیارجی، میر ابراهیم قزوینی و یحیی قزوینی هستند. البته شادروان استاد ابوالحسن محصص مستشاری از خوشنویسان معاصر هستند که این هنر اصیل را در قزوین احیا کرده و خدمات بی‌شماری در این راه داشتند. به‌دلیل این پیشینه از حدود ۱۰ سال قبل قزوین به‌عنوان قطب خوشنویسی در کشور مطرح شد و از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای عالی فرهنگ کشور، لقب پایتخت خوشنویسی ایران را گرفت و هم‌اکنون خوشنویسان زیادی در رشته‌های مختلف این هنر در این شهر مشغول به آفرینشگری هنری هستند اما متأسفانه هنوز با وجود این لقب پرافتخار و هنرنمایی هنرمندان این رشته در این شهر، جلوه و اثرات مثبت آن در فضاسازی و المان‌های شهری نمود پیدا نکرده و به‌ عنوان هنر شاخص قزوین نه تنها به گردشگران بلکه به خود شهروندان هم معرفی نشده است. مضاف بر این که مسؤولان در فرهنگ‌سازی جایگاه آثار این رشته و فراهم کردن واحدهای فروش که در شأن این رشته اصیل باشد، خیلی ضعیف عمل کرده‌اند؛ در حالی که انتظار می‌رود این هنر در فضای شهری و معرفی آن به‌عنوان یک سوغات با برند خوشنویسی قزوین به جایگاهی برسد که سزاوار آن است. ششمین دوسالانه خوشنویسی کشور به‌ تازگی به پایان رسید و هنرمندان این شهر باز هم مقام‌های مهمی در این هنر کسب کردند.

فقط یک پیامک فرستادند
مصطفی عابدینی ۴۴ ساله از هنرمندان موفق در عرصه خوشنویسی است که تاکنون نزدیک به ۱۵۰ رتبه بین‌المللی و کشوری را در کارنامه خود دارد. او که در دو سالانه اخیر مقام اول رشته نستعلیق را کسب کرده است، به خبرنگار ما می‌گوید: نزدیک به ۲۵ سال است که به‌صورت حرفه‌ای در بخش نستعلیق فعالیت می‌کنم و در دو دوره آخر دوسالانه خوشنویسی مقام اول و در دو سالانه‌های قبل هم رتبه‌های دوم و سوم را کسب کردم اما می‌خواهم بدانم؛ این روالی که مسؤولان ما جلو می‌روند به کجا ختم می‌شود.
من احساس می‌کنم که بعضی مسؤولان ما برای تخریب و ناامید کردن آمده‌اند نه برای تشویق و انگیزه دادن. من بارها در این رشته هنری رتبه و مقام آوردم اما دریغ از حتی یک تلفن برای تبریک و تشویق. در دولت قبل که اصلا حمایتی از هنرمندان انجام نگرفت. در حالی که من یک شرکت‌کننده از قزوین هستم از مسؤولان شهر قزوین حتی یک نفر هم به من زنگ نزد. در این زمینه در طول سال‌های گذشته هم هیچ اتفاق و حرکتی انجام نگرفته است. چون من در آبیک هستم فقط امام‌جمعه آبیک به من تبریک گفتند و مسؤول ارشاد آبیک هم صرفا یک پیامک تبریک برای من فرستادند. البته من راه خودم را حتی بدون تشویق هم می‌روم و یک هنرجوی تازه‌کار نیستم که به‌دلیل تشویق و تبریک نگفتن، دست از این هنر بردارم. اما واقعا مسؤولان ما دیگر منتظر چه هستند و دیگر چه کاری باید انجام بدهیم.
این هنرمند موفق تاکید می‌کند: مگر یک قسمت از بودجه شهرداری برای هزینه کردن برای امور فرهنگی و هنری نیست؟ پس می‌توانند با مقداری از این بودجه برای هنرمندان انگیزه و تشویق ایجاد کنند. جوایز جشنواره‌هایی که در کشورهای دیگر مانند ترکیه و امارات برگزار می‌کنند، هربار چند برابر جشنواره قبلی است ولی در ایران در هر دوسالانه جوایز فرقی با دفعه قبل نمی‌کند. نتیجه این می‌شود که بعضی هنرمندان ایرانی بهترین آثار خودشان را برای کشورهای دیگر تولید کنند. حتی عده‌ای از هنرمندان، ساکن کشورهای دیگر می‌شوند چون زمینه را در آنجا مساعد می‌بینند. البته این نقص به وزارتخانه مربوط است و به مسؤولان قزوین برنمی‌گردد. اما این هنرمندان گنج‌های کشور ما هستند که از ایران می‌روند.
عابدینی که فقط در یک سال گذشته ۱۱ رتبه بین‌المللی و کشوری کسب کرده است، یادآور می‌شود: در میان بی‌انصافی‌ها و بی‌وجدانی‌ها تاکید می‌کنم که از زحمات زیاد آقای موسوی، رئیس انجمن خوشنویسی قزوین و زحمات تیم انجمن برای خوشنویسان تشکر کنم. پیگیری‌ها و نگاه خوب ایشان باعث شده است که این دوسالانه‌ها با کیفیت خوب برگزار شود. البته شاید نقاط‌ضعفی هم وجود داشته باشد که با مشورت و صحبت به نقاط قوت مبدل می‌شود.
وی در پایان توضیح می‌دهد: استفاده از این هنر برای فضای شهری و المان‌ها خیلی مجال کار معرفی بیشتر این هنر را دارد. غریبه‌ای که وارد شهر می‌شود متوجه ارتباط تنگاتنگ این هنر با شهر قزوین نمی‌شود. در شهرهای دیگر هم که در هنر خوشنویسی شاخص نیستند، به همین اندازه کار شده و ما تفاوتی بین قزوین که پایتخت خوشنویسی است با دیگر شهرها نمی‌بینیم. درشهر قزوین می‌توانند از هنرمندان خوب و توانمند و استادانی که داریم، استفاده کنند. تا این هنر جلوه بیشتری در شهر پیدا کند. باید از هنرمندان شهرمان حمایت مالی انجام بگیرد تا آنها نمایشگاه‌های انفرادی برگزار کنند. در این صورت با برنامه‌ریزی‌های خوب، هنرمندان ما سر ذوق آمده و آنها هم هنرجوهای دیگری را پرورش می‌دهند تا این را ادامه یابد. ضمن این‌که آثار این هنرمندان باید خریده شود.

انجمن خوشنویسی فقط به پرورش هنرمند فکر نکند
مریم ذوالقدر از بانوان هنرمند و فعال در زمینه خوشنویسی و نفرات اول دوسالانه خوشنویسی کشور در بخش شکسته نستعلیق در مصاحبه با خبرنگار ما توضیح می‌دهد: متولد سال ۵۶ هستم و از سال ۷۵ در زمینه خوشنویسی فعالیت می‌کنم. واقعیت این است اگر هنرمندی بخواهد به این رشته به صورت حرفه‌ای بپردازد باید از طرف خانواده مورد پشتوانه مالی قرار بگیرد. در حالی که هنرمندان این رشته کمتر از دیگر اقشار شاغل جامعه فعالیت نمی‌کنند. وقتی سال‌ها برای این هنر وقت می‌گذارند، چطوری باید تامین شوند. آیا این هنر صرفا با عشق و علاقه می‌تواند جلو برود. البته هنرمندان ما در حال حاضر با عشق و علاقه جلو می‌روند، ولی پشتوانه مالی و امنیت خاطر در حوزه مالی لازم است.
وی با بیان این‌که رشته خوشنویسی به خلوت، تمرکز و انرژی احتیاج دارد، اضافه می‌کند: مسوولان می‌گویند هنر خوشنویسی، تاجی بر سر هنرهای ایرانی است و البته ایران ظرفیت و پتانسیل بالایی برای مطرح کردن این رشته در مجامع جهانی و بین‌المللی دارد. اما در عمل هنوز ثابت نشده است. به‌ ویژه در این سال‌ها جوانان زیاد با انگیزه بالا به این هنر ورود پیدا کردند و لازم است انگیزه آنها حفظ شود تا دلسرد و سرخورده نشوند. به نظر من باید مسوولان برگزاری دوسالانه خوشنویسی و نفرات برتر این جشنواره به جوان‌هایی که در صف عقب هستند، کمک کنند تا آنها هم خودشان را بالا بکشند.
مریم ذوالقدر که مدیریت یک آموزشگاه خوشنویسی در زیباشهر را به‌ عهده دارد و مدرس فعال انجمن خوشنویسان زیباشهر و الوند است، در ادامه این گفت‌وگو می‌گوید: هنرمندان این رشته ابتدا باید شناخته شوند و سپس به امنیت خاطر در حوزه مالی برسند و در جهت خرید آثارشان حمایت شوند. انجمن خوشنویسان قدم‌های خوبی به‌ویژه در زمینه میزبانی برگزاری دوسالانه‌های خوشنویسی برداشته است. اما نباید این انجمن فقط به تولید و پرورش هنرمند فکر کند، بلکه باید واحد فروش هم داشته باشد و از افراد متخصص در زمینه فروش استفاده شود و سرمایه‌داران هم وارد کار شوند تا آثار هنرمندان خوشنویس، به‌ویژه آثار برتر و برگزیده دوسالانه‌ها به صورت تخصصی به فروش برسند. اما هنوز هیچ اتفاقی در زمینه فروش نیفتاده است.
این بانوی هنرمند تاکید می‌کند: متأسفانه به قطعه هنرمندان ما هم که افراد صاحب هنر به خاک سپرده شده‌اند، اصلا پرداخته نشده است. افراد زیادی که از این محل گذر می‌کنند اصلا نمی‌دانند چه کسانی در این قطعه هستند. ما در این قطعه، استاد محصص، بنیانگذار انجمن خوشنویسان قزوین را داریم. استادی که در عصر معاصر، هنر خوشنویسی را در قزوین احیا کرد. کاش یک تابلوی خوشنویسی یا تندیسی از ایشان در این قطعه نصب می‌شد تا هم مردم بیشتر با این قطعه هنرمندان آشنا شوند و هم تفاوت هنر خوشنویسی در قزوین به طور محسوس احساس شود. ایشان استاد من بودند. خیلی دلسوزانه و پدرانه استعداد و علاقه هنرجوها را پرورش می‌دادند. ولی در این قطعه اصلا به شخصیت ایشان پرداخته نشده است.
ذوالقدر در انتها یادآوری می‌کند ارزشگذاری پایین در هنر خوشنویسی باعث می‌شود هنرمندان این رشته به‌ خوبی به هنرشان نرسند و مردم هم تحت تاثیر آن، ارزش خیلی بالایی برای این هنر قائل نشوند.