راویان فروتن بحران

همکاری‌اش و ارتباط خوب و بی‌دریغی که داشته و دارد نشان می‌دهد دنیای ارتباطات را خوب می‌شناسد و می‌داند که در این دنیا هرچقدر با دیگران ارتباط بهتر و موثرتری برقرار کنی، دامنه و برد خبررسانی‌ات بیشتر می‌شود و زودتر به هدفت می‌رسی. خوزستان استان بزرگ و پرچالشی است که تا همین چند روز پیش کم‌آبی و تشنگی‌اش در صدر اخبار بود و چند روزی است که التهابش کمتر شده.

خبرنگاری و روزنامه‌ نگاری در این استان حتما با استان‌های دیگر تفاوت‌های بنیادی دارد. در روز خبرنگار با محمد مالی که مدیرمسوول و صاحب‌ امتیاز روزنامه خوزی‌ ها هم هست، هم‌صحبت شدم تا از چالش‌های خبرنگاری و روزنامه‌نگاری در خوزستان و دوره کرونا برایمان بگوید.

مالی، متولد سال61 است و به‌زودی پایان‌نامه خود را در رشته دکترای علوم‌سیاسی ارائه خواهد داد. خودش می‌گوید: 14ساله بودم و فوتبالیست حرفه‌ای. یکی از بازیکنان تکل زد و خوردم زمین و هر دو پایم شکست. زمانی که بستری بودم یکی از دوستان پدرم نشریات کیهان، کیهان‌فرهنگی، دانستنی‌ها و ماشین را آورد که بخوانم. بعد از خواندن این مجلات بود که به کتابخوانی علاقه‌مند شدم و بعد از مرخص‌شدن از بیمارستان به کتابخانه‌ای رفتم که بیش از 3000جلد کتاب داشت و یک‌سال و نیم طول کشید تا همه آن کتاب‌ها را خواندم. 17ساله بودم که وارد مطبوعات شدم و دبیر تحریریه روزنامه فجر را به عهده گرفتم. بعد از آن چند هفته‌نامه منتشر کردم ازجمله بهار سبز، جنوبگان و بعد هم روزنامه خوزی‌ها. 1700مقاله و مصاحبه و گزارش نوشته‌ام و 11جلد کتاب که منتشر شده است. عاشق روزنامه‌نگاری‌ام و سال‌هاست در این حوزه فعالم و باورم این است که روزنامه‌نگاری و خبررسانی جریان‌ساز است و تاثیر زیادی در جامعه دارد.

خبرنگار مسوولیت‌پذیر

مالی می‌گوید: بر این باورم که روزنامه‌ نگار و خبرنگار در کنار اطلاع‌رسانی و تحلیل مسائل مختلف خودش هم باید به عضوی تاثیرگذار و عمل‌گرا تبدیل شود. خبرنگاران می‌توانند از اعتبار و اعتماد اجتماعی خود برای کمک‌رسانی و بهبود شرایط استفاده کنند و فقط منعکس‌کننده رویدادها نباشند. دو سال قبل در زمان سیل خوزستان که به حمیده رفته بودیم برای تهیه عکس و گزارش، چند چادری دیدیم که در دوردست علم شده بود. رفتیم تا از آنها عکس و گزارش بگیریم. دوربین آماده عکس‌گرفتن وارد یک چادر شدم و با صحنه‌ای تکان‌دهنده روبه‌رو شدم. نوزادی داخل چادری بود و همه صورت و دست‌هایش را مگس‌ها پوشانده بودند. در آن لحظه باید یا عکس می‌گرفتم و کار خبری‌ام را انجام می‌دادم یا دوربین را کنار می‌گذاشتم و به عنوان یک انسان نوزاد را از هجوم مگس‌ها نجات می‌دادم که من دومی را انتخاب کردم و از همان روز تصمیم گرفتم شعار «روزنامه‌نگار مسوولیت‌پذیر» را برای ادامه کارم انتخاب کنم. درست است که خبرنگار باید جست‌وجوگر باشد اما در این میان نباید مسوولیت انسانی خود را فراموش کند. دو سال است که با دیگر همکاران روزنامه‌نگارم فعالیت‌های مدنی و اجتماعی خود را افزایش داده‌ایم و تا جایی‌که می‌توانیم به مردم نیازمند کمک می‌کنیم. باورم این است که فعالیت اجتماعی هم‌راستا با کار روزنامه‌نگاری و خبرنگاری است و بین این دو تضادی وجود ندارد.

نوشتن درباره واقعیت‌های خوزستان

مالی درباره خوزستان و تفاوتش با دیگر استان‌ها و فعالیت روزنامه‌نگاری در این استان می‌گوید: بیشتر از صد سال است که ابزار مدرنیته وارد خوزستان شده بدون این که مدرنیته در این استان جایی داشته باشد. خوزستان نام اولین‌ها را یدک می‌کشد؛ اولین فرودگاه و اولین تصفیه‌خانه آب. نفت این استان را به استانی صنعتی تبدیل‌کرده و سدسازی‌های زیادی در این استان انجام‌شده، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی و فولاد زیادی در خوزستان فعال هستند. حوضه آبریز پنج روز بزرگ در این استان است و به آب‌های آزاد راه دارد و با کشور خارجی هم‌مرز است اما عدم توسعه‌یافتگی تاریخی و هشت سال جنگ خوزستان را به یکی از استان‌های محروم تبدیل کرده است.80 درصد خوزستان در جنگ نابود شد و 16سال منع سرمایه‌گذاری در این استان، خوزستان را ضعیف و ناتوان کرد. مافیای سدسازی، مافیای انتقال آب، مافیای نفت و... اجازه نفس‌کشیدن به خوزستان را نمی‌دهد بیکاری و بی‌آبی و فقر بیداد می‌کند. روزنامه‌نگار و خبرنگار در این استان پر از چالش که اقوام زیادی در آن ساکن هستند هم باید واقعیت‌های تلخ را منعکس کند هم نگذارند شور زندگی هر چقدر هم کم در مردم از بین برود. همین‌جا می‌گویم نوشتن درباره مشکلات خوزستان، سیاه‌نمایی نیست. همه آنچه ما می‌نویسیم واقعیت محض است. حالا شاید به مزاق برخی خوش نیاید اما ما باید زبان مردم باشیم که هستیم و برای همین است مردم به ما اعتماد دارند. مردم خوزستان به ما اعتماد دارند که در چالش کم‌آبی و بی‌آبی خوزستان که بیشتر از ده شهر و روستاهای زیادی معترض شدند، دامنه خشونت خیلی کم بود. در همه آن روزها ما تلاش کردیم در میان مردم باشیم با آنها صحبت کنیم و عکس و فیلم از آنها تهیه‌کرده و حرف و درخواست‌شان را به مسوولان برسانیم. وقتی مردم به رسانه اعتماد داشته باشند، خشونت خیلی کم می‌شود.

خوزستان، رسانه صادق می‌خواهد

این روزنامه‌نگار خوزستانی می‌گوید: خبرنگاری در استان پرمشکل و پرچالش خوزستان مکافات خود را دارد، خیلی وقت‌ها تهدید می‌شویم و تحریم اما همه این سختی‌ها را به جان می‌خریم و به کارمان ادامه می‌دهیم چون باورمان این است که مردم خوزستان باید رسانه داشته باشند؛ رسانه‌ای که به آن اعتماد دارند و می‌دانند که حرفشان را به گوش بالادستی‌ها می‌رساند. خبرنگارانی که نه به جناح خاص سیاسی وابسته‌اند و نه به کارتل‌های اقتصادی. وابسته نبودیم که توانستیم دوام بیاوریم.

سال‌های سیاه کرونایی

مالی می‌گوید: با شیوع کرونا بدترین روزها برای انتشار روزنامه، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران هم رقم خورد و همچنان این روزهای پرچالش ادامه دارد. کاغذ، زینک و بقیه لوازم انتشار روزنامه بسیار گران و کم‌یاب شد. این اتفاق هم‌زمان شد با فروش کم روزنامه‌ها به دلیل شیوع کرونا و این که مردم برای در امان ماندن از این ویروس کمتر به سمت روزنامه کاغذی می‌روند. هر چند ما با استفاده از پلتفروم‌هایی پی‌دی‌اف روزنامه را به مخاطبان ارائه می‌کنیم و با مشترک و آبونمان‌کردن مخاطبان روزنامه را در شکل بهداشتی به مردم می‌رسانیم اما هم فروش کم‌شده و هم آگهی‌ها و در چنین شرایطی بسیاری از روزنامه‌ها نیروهای خود را تعدیل کردند و شرایط سخت انتشار روزنامه روی پرداختی‌ها هم تاثیر گذاشت. این در شرایطی است که همه خبرنگاران و عکاسان از اول شیوع کرونا تا امروز به شکل تمام‌وقت به کار خبررسانی و اطلاع‌رسانی ادامه داده و می‌دهند. من تعجب می‌کنم وقتی برخی مثلا به واکسیناسیون خبرنگاران اعتراض‌کرده و آن را رانت می‌دانند. اگر خبرنگاران نبودند در این دو سال کرونایی چگونه اخبار کادردرمان و بیمارستان‌ها به گوش مردم می‌رسید، حتی اطلاعات درباره واکسن و واکسیناسیون؟! به نظرم واکسیناسیون خبرنگاران باید از همان اول شروع می‌شد چون این گروه همیشه در میدان بوده و هستند و در معرض ابتلا. 39نفر در تحریریه ما فعال هستند که تاکنون همه به کرونا مبتلا شده‌ایم. در دوره کرونا خبرنگاران در صف‌اول اطلاع‌رسانی بودند و باید قدر این همت و حضور بی‌اما و اگر را دانست.

طاهره آشیانی - روزنامه‌ نگار / روزنامه جام جم