فرانسه دست به دامان چین شد

تلاش برای حفظ توافق پاریس
یکی از اهداف خاص فرانسوی‌ها در تعامل با چین، تقویت پیمان آب و هوایی پاریس و اجرایی کردن آن است. یکی از اصلی‌ترین اهداف رئیس‌جمهور فرانسه در جریان سفر به چین، تقویت توافق آب و هوایی پاریس بوده است. توافق پاریس در چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم، در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی تنظیم شده است. اجرای این پیمان از سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود. متن توافق از سوی نمایندگان ۱۹۵ کشور در اجلاس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس مذاکره و با اجماع عمومی در دسامبر سال 2015 تنظیم شد. با این حال دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا این پیمان را برای واشنگتن هزینه‌بر دانسته و اندکی پس از ورود به کاخ سفید، رسماً از آن خارج شد. این اقدام ترامپ از یک‌سو با واکنش بازیگران بین‌المللی، به‌خصوص بازیگران اصلی دخیل در پیمان پاریس مانند فرانسه و چین روبه‌رو شد. هم‌اکنون چین و فرانسه در صددند این پیمان را به هر نحو ممکن حفظ کرده و رویکرد مشترکی را در تقابل با تضعیف این پیمان از سوی واشنگتن اتخاذ کنند. اگرچه مکرون امیدوار بود در سال 2017 میلادی تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از پیمان آب و هوایی پاریس تغییر یابد و حتی آن سال در جریان سفر خود به نیویورک ( برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد) رایزنی‌های زیادی در این خصوص با ترامپ صورت داد، اما درنهایت رئیس‌جمهور آمریکا بر مواضع تند خود در قبال توافق آب و هوایی پاریس اصرار کرد؛ بنابراین، یکی از اهداف مشترک چین و فرانسه، رایزنی بر سر پیمان آب و هوایی پاریس و چگونگی حفظ آن (با وجود خروج آمریکا) بوده است. اگرچه چین از یک‌سو بیشترین گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کند، اما بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در بخش فناوری‌های مربوط به انرژی پاک محسوب می‌شود.
پکن، خواهان حضور قوی‌تر در بازارهای اروپاست
یکی از وجوه اشتراک دو کشور چین و فرانسه، تلاش برای مواجهه باسیاست‌های اقتصادی دولت آمریکاست. سیاست‌های حمایتگرایانه دولت ترامپ، مبتنی بر ایجاد موانع دولتی در مسیر تجارت خارجی است. این امر در حالی رخ می‌دهد که از سویی در تجارت آزاد و اقتصاد لیبرالیستی، موانع دولتی باید در حداقل‌ترین تعداد و وضعیت ممکن قرار داشته باشند و از سوی دیگر آنچه جهانی‌سازی در حوزه اقتصاد تجویز می‌کند، حذف یا کمرنگ کردن موانع دولتی در تجارت آزاد میان کشورهاست. ترامپ قصد دارد از دو طریق، حمایتگرایی یک‌جانبه اقتصادی را در کشور خود به الگویی عملی تبدیل کند: یکی وضع مالیات بر اجناس وارداتی و دیگری وضع مقررات اداری بر ورود کالاهای خارجی به داخل آمریکا. بااین‌حال، حداقل تا سال 2020 میلادی و با استمرار حضور ترامپ در کاخ سفید، سیاست‌های حمایتگرایانه در حوزه اقتصادی آمریکا تشدید خواهد شد. در چنین شرایطی شاهد شکل‌گیری پیوندهای اقتصادی محکم‌تری میان دیگر بازیگران عرصه اقتصادی در نظام بین‌الملل خواهیم بود. یکی از اهداف اعلامی ترامپ در خصوص اعمال سیاست‌های حمایتگرایانه اقتصادی، مهار بازی اقتصادی چین در نظام بین‌الملل است. از این رو پکن نسبت به شکل‌دهی گسترده‌تر ارتباطات تجاری و اقتصادی خود با کشورهای اروپایی بی‌میل نیست. در چنین شرایطی، پکن خواستار حضور قوی‌تر در بازارهای اروپا و دیگر نقاط دنیاست تا به این واسطه، بازی اقتصادی دولت ترامپ علیه خود را مهار کند.
کاهش کسری تجارت جهانی
چنین قاعده‌ای به‌طور طبیعی در قبال فرانسه نیز صادق است. مقامات کاخ الیزه به‌خوبی می‌دانند با وجود حضور رئیس‌جمهوری به نام دونالد ترامپ در کاخ سفید، عملاً امکان تعامل اقتصادی متوازن و قابل پیش‌بینی آنها با آمریکا وجود ندارد. همان‌گونه که اشاره شد، حمایتگرایی منحصربه‌فرد دونالد ترامپ در حوزه اقتصاد، با قواعد جاری در حوزه تجارت آزاد در تعارض است. ازاین‌رو فرانسه نیز درصدد است با تکیه ‌بر دیگر بازیگران اقتصادی مطرح دنیا و در رأس آنها چین، مانع تأثیرگذاری سلبی بازی اقتصادی دولت جدید آمریکا بر معادلات تجاری خود شود. از سوی دیگر، دغدغه فرانسوی‌ها مبنی بر کاهش کسری تجاری خود در قبال چین همچنان به قوت خود باقی است. مکرون نیز به‌عنوان یک اقتصاددان که هم‌اکنون ریاست کاخ الیزه را عهده‌دار شده است، سعی دارد در این مسیر گام‌های مؤثری بردارد، هرچند تردیدهایی جدی در موفقیت فرانسوی‌ها در خصوص کاهش کسری تجاری خود در قبال چین وجود دارد.
گسترش سرمایه‌گذاری‌های مشترک
مقامات دو کشور چین و فرانسه در سال 2018 میلادی برنامه‌ریزی کرده بودند تا یک‌ صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را نیز به ارزش یک میلیارد یورو باهدف کمک به شرکت‌های متوسط ایجاد کنند. امضای قرارداد فروش 184 فروند هواپیمای ایرباس به چین نیز از خروجی‌های سفر امانوئل مکرون (در سال گذشته میلادی) به این کشور آسیایی بوده است. ارزش قرارداد فروش هواپیماهای A320 ایرباس به چین بر مبنای قیمت رسمی ارائه‌شده از سوی ایرباس 18میلیارد دلار برآورد می‌شود. نهایی شدن این قرارداد از سوی رئیس‌جمهور چین نیز مورد تأیید قرارگرفته است. هواپیماهای ایرباس‌ مذکور قرار است در سال 2020 به چین تحویل داده شود.
بدون شک، انعقاد ده‌ها قرارداد تجاری و همکاری اقتصادی میان پکن و پاریس، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش کسری تجاری فرانسه در قبال چین باشد، اما این کسری تجاری را به صفر نخواهد رساند! رئیس‌جمهور فرانسه پس از دیدار و گفت‌وگو با رئیس‌جمهور چین، از عقد چند توافق‌نامه ازجمله توافق‌نامه‌ای در خصوص فعالیت شرکت آروا (در زمینه تولید برق هسته‌ای) خبر داد. چنانچه منابع خبری گزارش داده‌اند، در این سفر مجموعاً 50 توافق‌نامه و قرارداد تجاری، علمی و بازرگانی میان طرفین منعقدشده است. درهرحال، کاخ الیزه همواره از سوی اقتصاددانان فرانسوی نسبت به عدم ایجاد توازن در روابط بازرگانی با پکن متهم شده است. ازاین‌رو شاید اصلی‌ترین هدف مکرون از سفر به چین، تنظیم مناسبات اقتصادی با این کشور بوده است.

زهرا ساختمانیان

بین الملل