هرکه بامش بیش...

ماجرا چیست؟
در بند «ل» ماده 139 قانون مالیات‌های مستقیم، مشاغل فرهنگی و هنری از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. این قانون از سال 1380 تا امروز در حال اجراست اما مدتی است پیش‌نویس جدید لایحه اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی تب و تابی در حوزه فرهنگ و هنر ایجاد کرده، چرا که براساس این پیش‌نویس پیشنهادهای لغو معافیت مالیاتی تمامی فعالیت‌های فرهنگی‌ و هنری در حوزه‌هایی چون انتشارات، تئاتر، سینما و موسیقی (مشمول مالیات با ضریب ۲۵ درصد) ذکر شد.

حوزه فرهنگ و هنر مالیات ندهد؟
موافقات بند ل ماده 139 معتقدند تصویب چنین پیشنهادی لطمه‌های جبران‌ناپذیری به بدنه فعالیت‌های فرهنگی در ایران وارد می‌کند. مشروح این دلایل را می‌توانید در گفت‌وگوی همین صفحه بخوانید.

حوزه فرهنگ و هنر مالیات بدهد؟
بدیهی است که برخی شاخه‌های فرهنگی و هنری در صورت پرداخت مالیات با مشکلات جدی مواجه می‌شوند، از جمله حوزه نشر که با حمایت‌ها و یارانه‌های دولتی سرپا مانده و آینده این صنعت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما در همین حوزه فرهنگ و هنر شاهد درآمدهای سرشار و سرمایه‌گذاری‌هایی هستیم که از گردش مالی قابل اعتنایی حکایت دارند. در ادامه چند نمونه از درآمدهای هنگفت و گردش مالی قابل اعتنا در حوزه فرهنگ و هنر را می‌خوانید که بیشتر از هر چیز اثبات می‌کند که شاید تداوم یا حذف قانون معافیت مالیاتی حوزه فرهنگ و هنر، ضرورتی ندارد که به صورت جامع و در تمام بخش‌های حوزه فرهنگ و هنر اعمال شود.
بر اساس گزارش‌هایی که طی سال‌های اخیر در رسانه‌های مختلف ارائه شده، برخی کنسرت‌های موسیقی از جمله کنسرت‌های موسیقی پاپ درآمدهای قابل توجهی دارند و نیز برخی از شرکت‌ها و موسسات مرتبط با بلیت‌فروشی یا اجرای کنسرت‌ هم از میزان درآمدی برخوردار است که ضرورتی ندارد شامل معافیت مالیاتی شو‌د.
درباره دستمزدهای میلیاردی ستارگان سینما بارها و بارها خبرهایی این سو و آن سو شنیده‌ایم. تقریبا این مساله برای خیلی‌ها روشن است که اگر نه همه بازیگران اما برخی از آنها درآمدهای کلان و قابل توجه از حرفه بازیگری کسب می‌کنند.
علاوه بر دستمزد قابل توجه برخی بازیگران برای حضور در فیلم‌ها و سریال‌های شبکه نمایش خانگی مواردی هم بوده که بازیگری برای بازی‌نکردن دستمزد گرفته است. طبق اخباری که اوایل امسال به نقل از رسانه‌ای به نام «هفت راه» منتشر شده بود، یک بازیگر قراردادی 12 ماهه با شرکت سرمایه‌گذار سریال شبکه خانگی «قورباغه» امضا کرده که طی آن حتی در ماه‌هایی که مشغول بازی در سریال نیست، حق بازی در هیچ فیلم و تئاتری را نخواهد داشت، تا پس از یک سال غیبت او توزیع این سریال با استقبال بالاتری از سوی مخاطبان مواجه شود و بر اساس این قرارداد بازیگر مذکور برای هر ماه 600 میلیون تومان، یعنی برای یک سال هفت میلیارد و 200 میلیون تومان دریافت خواهد کرد.
درباره سرمایه‌های سرگردان در حوزه فرهنگ و هنر به‌خصوص در شبکه نمایش خانگی نکات متعددی مطرح شده و در این زمینه دست کم یک مورد قابل اثبات وجود دارد که در مراجع قضایی نیز مطرح شده است. به نظر می‌رسد معافیت مالیاتی در حوزه فرهنگ و هنر این فرصت را فراهم کرده که صاحبان سرمایه‌های سرگردان، اگر نگوییم نامشروع، وارد این حوزه شوند و دست به تولید آثار هنری بزنند.
حراجی‌های بزرگ هنرهای تجسمی در تهران هم از آن دسته مواردی هستند که گردش مالی قابل اعتنایی دارند و شاید لازم باشد در مورد آنها هم قانون معافیت مالیاتی مورد توجه قرار بگیرد. خرید و فروش آثار هنری با قیمت‌های میلیاردی، از مواردی است که در معافیت یا حذف معافیت مالیاتی باید مدنظر قرار بگیرد.

معاون حقوقی وزارت ارشاد در گفت‌و گو با جام‌جم از دلایل برقراری معافیت مالیاتی هنرمندان می‌گوید
اصحاب هنر ثروتمند نیستند

علی‌اصغر کاراندیش معاون حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مخالفت وزارتخانه‌اش با طرح حذف معافیت مالیاتی فعالان حوزه فرهنگ و هنر دفاع می‌کند و به سوالات و ابهامات موجود در این باره پاسخ می‌دهد در حالی که هنوز آخرین خبرها از سازمان برنامه و بودجه منتشر نشده و به نظر می‌رسد مناقشه درباره این طرح ادامه دارد. کاراندیش تاکید دارد که وزارت ارشاد به کل با حذف این معافیت مخالف است و مباحثی که درباره دستمزدها و سرمایه‌های هنگفت در این حوزه مطرح می‌شود، یا کذب هستند یا استثنا.

دلیل مخالفت وزارت ارشاد با حذف معافیت مالیاتی هنرمندان چیست؟
به طور کلی با این قانون مخالف هستیم چون معتقدیم اصحاب فرهنگ و هنر درآمد آنچنانی ندارند و در بسیاری موارد برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری در کشور بودجه حمایتی پیش‌بینی شده است و از طرف دیگر بر اساس اظهارات مسؤولان مالیاتی کشور،جمع مالیات اصحاب فرهنگ و هنر در مجموع رقمی نیست در مقابل رقم مالیاتی که باید از دیگر بخش‌ها گرفته شود.
در برخی از حوزه‌های فرهنگ و هنر از جمله حوزه موسیقی و سینما، درآمدهای کلان وجود دارد که به نظر می‌رسد، قانون لغو مالیات می‌تواند شامل این بخش‌ها نشود. این طور نیست؟
گردش مالی و درآمدهای هنگفت حوزه موسیقی متعلق به هنرمندان این حوزه نیست بلکه این شرکت‌های برگزار کننده یا عرضه‌کننده بلیت هستند که باید مالیات بدهند و این شرکت‌ها زیر نظر قوانین شرکت‌ها فعالیت می‌کنند و همین حالا هم مالیات شامل آنها می‌شود. هنرمندان موسیقی درآمد چندانی ندارند و لازم است در این مورد بین خواننده، آهنگساز و نوازنده و سایر هنرمندان فعال در یک کنسرت و شرکت‌های برگزارکننده تفکیک قایل شوید.
در حوزه سینما هم باید به این نکته توجه کرد هر تهیه‌کننده‌ای که در ساخت یک فیلم سرمایه‌گذاری می‌کند، لزوما سود کلان نصیبش نمی‌شود. نمونه‌های زیادی داریم که تهیه‌کننده حتی نتوانسته از فروش گیشه، به اندازه سرمایه اولیه فیلم درآمد داشته باشد یا به عبارتی ضرر کرده است. شاید یکی دو مورد استثنا داشته باشیم، مثلا سریالی که در بخش نمایش خانگی تولید شد و درآمدهایی کسب شده باشد اما این را نمی‌توان به تمام تهیه‌کنندگان تعمیم داد.
بازیگرانی که درآمدهای میلیاردی دارند، چطور؟ آیا آنها هم نباید مالیات پرداخت کنند؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر و بهتر از هر جای دیگری در جریان فعالیت‌های بازیگران و هنرمندان قرار دارد. مگر بازیگرانی که دستمزدهای هنگفت دارند، چند درصد از اهالی فرهنگ و هنر را شامل می‌شوند؟ درآمد سالانه اکثریت قاطع بازیگران کمتر از یک کارمند معمولی دولت است. ممکن است این بازیگران در یک پروژه درآمد قابل توجهی داشته باشند اما میانگین درآمد آنها در طول یک سال باید مد نظر قرار بگیرد. آنچه در ظاهر می‌بینید و مربوط به تعداد مشخصی از بازیگران است را به تمامی فعالان این حوزه تعمیم ندهید. حتی بسیاری از بازیگران به نظر متمول هم درآمدهایی خارج از حوزه بازیگری دارند، مثلا کسب و کار دیگری دارند یا تجارت و فعالیتی که حتما شامل مالیات می‌شود و باید آن را پرداخت کنند.
آنچه که در قانون معافیت مالیاتی حوزه فرهنگ و هنر مد نظر قرار گرفته، مربوط به فعالیت‌های مرتبط با همین حوزه است نه فعالیت‌های ثانویه در سایر حوزه‌ها.
ضمن این‌که بازیگری یا خوانندگی بخشی از بند لام ماده 139 محسوب می‌شود و اگر به مشاغلی که شامل این ماده قانونی می‌شوند اشاره کنیم، متوجه می‌شوید با چه مشاغل متعددی در حوزه فرهنگ و هنر روبه‌رو هستیم که هیچ کدام درآمد چندانی ندارند. تعداد این مشاغل به اندازه‌ایست که شاید تعدادشان یک صفحه از روزنامه را پر کند. از جمله حوزه‌های انتشاراتی، قرآنی و مواردی از این دست. نمی‌شود این خیل عظیم را به خاطر دستمزد چند بازیگر درگیر پرداخت مالیات کرد. این به مظلومیت حوزه فرهنگ و هنر دامن خواهد زد و آن را با مشکلات عدیده روبه‌رو خواهد کرد.
یکی از تبعات معافیت‌های مالیاتی این بوده که سرمایه‌های سرگردان به این حوزه جاری شده و به نظر می‌رسد نوعی پولشویی در این حوزه رخ می‌دهد. در این مورد چه نظری دارید؟
اصلا این طور نیست. اینها را شما می‌شنوید اما واقعیت ندارند. یکی از مشکلات جدی ما این است که صاحبان سرمایه در حوزه فرهنگ و هنر سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. اگر این صاحبان سرمایه‌گذاری می‌کردند و اقتصاد فرهنگ و هنر رونق می‌گرفت و زمینه‌های رشد و رونق فراهم می‌شد، عالی بود. شاید یک سریال نمایش خانگی شرایط دیگری داشته و پرونده‌اش به قوه قضاییه رفته باشد اما به این معنا نیست که سرمایه‌های هنگفت یا نامشروع یا هر نوع دیگری به این حوزه سرازیر شده است.

آذر مهاجر

ادبیات و هنر