سکوت سنگین کاغذ

کسی از واردکنندگان خبری ندارد؟
بازار کاغذ در هر شرایطی که باشد، آنها که در حجره‌ها و پشت میزها نشسته‌اند تاکید می‌کنند که فقط فروشنده هستند. به سراغی هر کسی می‌روی، با جایی یا کسی تماس می‌گیرد که درباره قیمت و میزان تخفیف استعلام بگیرد. کمتر کسی هست که به صراحت اعلام کند، خودش واردکننده است و به صورت مستقیم کاغذ وارد و عرضه می‌کند.
در حالی که سامانه وزارت ارشاد به طور مرتب فهرست واردکنندگان، میزان ارزی که دریافت کرده‌اند و نوع کاغذی که واردکرده یا قرار است واردکنند را با جزئیات اعلام می‌کند، در بازار کاغذ صحبت از دست‌های پشت پرده است و این‌که کسی نمی‌داند چه کسانی کاغذ وارد می‌کند.
کمی مضحک به نظر می‌رسد، اما بیشتر فروشندگان می‌گویند به واردکنندگان دسترسی ندارد و آنها را نمی‌شناسند و برخی از آنها پا را فراتر گذاشته و می‌گویند که واردات کاغذ را سپاه در دست گرفته و خودش دارد کاغذ یارانه‌ای وارد می‌کند. البته چند نفری هم پیدا می‌شوند که کمی منطقی‌تر به ماجرا بپردازند و به حضور همه جانبه وزارت ارشاد در واردات و توزیع کاغذ اشاره داشته باشند.
در تمام بازار ظهیر‌الاسلام شاید معدود فروشندگانی را بتوان پیدا کرد که اذعان کنند، واردکننده کاغذ هم هستند و این فروشندگان بیشتر از هر کس دیگری، مشتاق فروش هستند و تاکید می‌کنند ممکن است حتی تا یکی دو ساعت دیگر موجودی انبارشان تمام شود.
بخش قابل‌توجهی از کاسبان بازار کاغذ، اما همان دسته‌ای هستند که از واردکنندگان خبری ندارند و حضور یک مافیا را به شما القا می‌کنند. این دسته برای بازارگرمی و جلب نظر مشتری، تغییر لحظه‌ای قیمت‌ها را پیش می‌کشند به طوری که گویی از طلا یا دلار صحبت می‌کنند، به شما قیمتی می‌دهند که مال همین لحظه و اکنون است و اگر به انتهای ظهیرالاسلام بروید و برگردید، دیگر از قیمت فعلی خبری نیست. هر چند که چنین نوسانی در بازار کاغذ بی‌سابقه نیست و اوایل امسال شاهد رشد 22 درصد قیمت کاغذ در 48 ساعت بودیم.

کاهش قیمت و چند اتفاق دیگر
تا همین چند ماه پیش هر بند کاغذ تحریر وارداتی به قیمتی بیش از 500 هزار تومان عرضه می‌شد، اما حالا می‌توانید همین کاغذ را اگر چینی باشد با قیمتی حدود 300 تا 315 هزار تومان بخرید و اگر محصول اندونزی باشد بین 320 تا 350 هزار تومان.
تا همین چند ماه پیش اگر می‌خواستید مقدار قابل‌توجهی کاغذ تحریر تهیه کنید یا فروشنده‌ای پیدا نمی‌کردید که به میزان مورد نظر شما کاغذ در انبارش داشته باشد یا اگر داشت، بدون فاکتور رسمی به شما می‌فروخت.
تا همین چند ماه پیش کسی حوصله خریدار کاغذ را نداشت و به هر ترتیب شما را از سر خود باز می‌کردند، اما حالا وقت می‌گذارند که برایتان درباره قیمت و موجودی توضیح بدهند، شرایط را تسهیل می‌کنند و با چانه‌زدن‌های شما راه می‌آیند.
تا همین چند ماه پیش در ظهیرالاسلام کاغذ تحریر بدون فاکتور معامله می‌شود و اگر فاکتوری صادر می‌شد، صوری و غیر‌رسمی بود، اما حالا اگر پروانه داشته باشی می‌تواند فاکتور رسمی بگیری و حتی کاغذ تحریر را 10 تا 20 هزار تومان ارزان‌تر هم بخری.

پیش به سوی شفافیت
تشکیل کارگروه کاغذ و انتشار فهرست واردکنندگان تا اندازه‌ای شفافیت را در بازار کاغذ به دنبال داشته که مهم‌ترین و اصلی‌ترین نمودش، فروش کاغذ تحریر با فاکتور رسمی است.
از زمانی که کارگروه کاغذ تشکیل شده، انتخاب واردکنندگان، پرداخت ارز یارانه‌ای، واردات و نیز توزیع کاغذ یارانه‌ای به صورت کامل زیر نظر این کارگروه انجام می‌شود. در آغاز، تشکیل این کارگروه شوک عجیبی به بازار وارد کرد، اما به مرور تب این کنترل دولتی کم و کمتر شد و به موازات آن، تولید و انتشار کتاب هم روند نزولی در پیش گرفت.
کارگروه کاغذ اگرچه به همه تعهداتش در پرداخت به موقع یارانه‌ها عمل نکرد و واردکنندگان در ترخیص کاغذ از کمرگ با مسائلی روبه‌رو شدند، اما در نهایت محصول شرایط کنونی کاهش قیمت کاغذ بوده که چندان هم برای ناشران ترغیب‌کننده نیست، چرا که بازار نشر بعد از برگزاری نمایشگاه کتاب، رونقی نداشته است.
در کنار ساماندهی واردات کاغذ اگر وزارت ارشاد و کارگروه کاغذ درباره توزیع آن هم اطلاع‌رسانی داشته باشد و نیز اگر این کارگروه بتواند بین نیاز بازار و میزان واردات توازن برقرار کند، شاید تثبیت قیمت کاغذ وارداتی به‌علاوه رشد تولید کتاب را به طور همزمان تجربه کنیم و ظهیرالاسلام بعد از یک بحران جدی، آرامش واقعی را تجربه کند.

نمودار قیمت کاغذ تحریر وارداتی طی چند سال اخیر
در این نمودار قیمت هر بند کاغذ تحریر 70 گرمی وارداتی با ارز یارانه‌ای را در طول سه سال گذشته می‌بینید که نشان می‌دهد کاهش قیمت فعلی، چندان هم نمی‌تواند اسباب خوشحالی اهالی نشر و علاقه‌مندان به کتاب را فراهم کند.

آذر مهاجر

ادبیات و هنر