هرگز نمیرد آن‌که دلش جَلد مشهد است

«در احادیث ما حتی دادن یک لیوان آب به فرد تشنه پاداش و اجر فراوان دارد؛ حالا اگر این خدمت در جهت رفاه حال زائران باشد، یعنی در سرما و گرما به فراهم آوردن مکانی برای استراحت، سیراب کردن یا سیر کردن یا درمان او منتهی شود، خدمتی است که اجرش قابل توصیف نیست.» این را حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محسن علوی به ما می‌گوید؛ رئیس هیأت‌مدیره جمعیت خدمتگزار زائران پیاده امام رضا(ع)؛ جمعیتی که افتخارشان همین خدمتگزاری است، آنقدر که این افتخار بشود نام و نشانشان. علوی در توضیح سابقه این فعالیت می‌گوید: زائران پیاده از خیلی سال قبل برای زیارت در دهه پایانی صفر راهی مشهد می‌شدند اما این پیاده روی منسجم نبود، تک و توک یا به صورت چند نفره می‌آمدند و هیچ خدمت خاص و نهادینه‌شده‌ای هم به آنها ارائه نمی‌شد. مثلا در مسیر گذرشان در کنار جاده‌ها هرجا به کارخانه‌ای می‌رسیدند مهمان یک شربت یا چای می‌شدند... این موضوع به چشم اعضای جمعیت ما آمد و از سال 81 بالاخره خدمت به زائران را استان خراسان به صورت نهادیه مطرح و اجرایی کردیم. خدمت‌رسانی اعضای این جمعیت، 17 سال پیش با همراهی افراد خیر شروع شد، افرادی که دل به دل آقا امام رضا (ع) داده بودند و سرشان درد می‌کرد برای کمک و همراهی. این اما آغاز ماجرا بود و کم‌کم به برکت امام هشتم پای همراهی نهادها و ارگان‌های مختلف هم به این ماجرا باز شد: درحقیقت جرقه خدمت‌رسانی به زائرین پیاده توسط جمعیت ما زده و کم‌کم زمینه‌ها فراهم شد و مسؤولان هم پای کار آمدند، اما مجموعه‌ای که آن سال‌های اول واقعا با ما همکاری کرد و پای کار بود، سپاه بود... بعد کم‌کم نیروهای دولتی دیگر هم با ما همراهی کردند.
جاماندگان یک پیاده‌روی بزرگ
برای حجت‌الاسلام علوی، پیاده‌روی زائران امام هشتم، نشان یک پیاده‌روی بزرگ دیگر بر سینه دارد، پیاده‌روی یک جمعیت چند میلیونی کیلومترها آن‌طرف‌تر از مشهد در کشور عراق: همه ما به اهمیت پیاده‌روی اربعین واقفیم، به فرموده مقام معظم رهبری هم پیاده‌روی اربعین باید در اوج قله باشد چرا که یک همایش بزرگ بین‌المللی در جهان تشیع است ... اما برای جاماندگان اربعین حسینی، این پیاده‌روی به سمت حرم علی بن موسی‌الرضا(ع) یک اتفاق خوب است و به همین مناسبت افتتاحیه خدمت‌رسانی ما از زائران پیاده امام رضا (ع)، از روز اربعین شروع می‌شود و البته از چند روز قبل‌تر یعنی از 25 محرم، همیشه همایش مدیران کاروان‌های پیاده را برگزار می‌کنیم که امسال این تعداد به 800 کاروان رسیده است.
او اما معتقد است که هنوز برای بهتر برگزار شدن این میزبانی راه درازی در پیش است: ما سال اولی که خدمت‌رسانی را شروع کردیم پذیرای 23 هزار و 198 زائر پیاده بودیم، اما سال گذشته به برکت وجود آقا امام رضا، از 435 هزار و 892 نفر پذیرایی کردیم، این یعنی یک رشد 21 درصدی. با این تفاسیر تا پنج سال دیگر، بیش از یک میلیون زائر پیاده وارد مشهد می‌شوند و هنوز مشهد برای این میزبانی آماده نیست. برای این جمعیت نه ایستگاه‌های صلواتی ما، نه محل‌های اسکان ما و نه امکانات موجود، جوابگو نیستند و ما باید به این موضوع فکر کنیم.»
شوق خدمت در 276 ایستگاه
حسین رضایی شاید سخنگوی جمعیت خدمتگزار به زائران پیاده امام رضا (ع) باشد، اما قبل از هرچیز یکی از دلداده‌های علی بن موسی‌الرضاست، یکی از همان‌ها که دغدغه‌اش حال خوب زائری است که با پای خسته از راه می‌رسد تا پای گنبد طلایی امام رضا آرام بگیرد. او هم درباره فعالیت این جمعیت به ما می‌گوید: در آغاز فعالیت جمعیت مردم نهاد، ما با 13 ایستگاه صلواتی در مسیرهای منتهی به مشهد به‌خصوص مسیر نیشابور شروع کردیم اما الان تعداد این ایستگاه‌های صلواتی به 276 ایستگاه رسیده است.
رضایی برای ما می‌گوید کار خدمت‌رسانی در این جمعیت در سه حوزه انجام می‌شود: خدمات رفاهی، خدمات درمانی و خدمات فرهنگی: درحوزه خدمات رفاهی همه ایستگاه‌های صلواتی‌ای که در مسیر دایر شده، امکانات متعددی را برای زائران فراهم کرده‌اند اعم از غذا، صبحانه، ناهار، شام، میان وعده و... همچنین تمام امکانات مثل سرویس‌های بهداشتی و حمام را هم در دسترس زائران پیاده قرار می‌دهیم. در بحث درمانی، در سال‌های اول ما از موسسات خدماتی درمانی خیریه استفاده می‌کردیم اما کم‌کم به لطف امام هشتم، سازمان‌های دولتی هم که در این حوزه می‌توانستند کمک کنند به ما پیوستند و الحمدلله در دو حوزه بهداشت و درمان و امنیت از امکانات دولتی استفاده می‌کنیم. در حوزه خدمات فرهنگی هم ما یک کمیته خدمات فرهنگی داریم که در ارتباط با نیازهای فرهنگی زائران پیاده در مسیر، چه در مبدا و چه در مقصد خدمت‌رسانی می‌کنیم.
عبور از 9 محور مواصلاتی
زائران پیاده امام هشتم، از مسیرهای مختلفی خودشان را برای زیارت حرمش در ایام شهادتش به مشهد می‌رسانند، رضایی در همین رابطه می‌گوید: زائران پیاده بیشتر از استان‌های مازندران گلستان، خراسان شمالی و جنوبی در مسیر تردد به سمت مشهد هستند و برای این جمعیت، ما شش محور ورودی اصلی داریم؛ محور نیشابور، محور تربت حیدریه، محور فریمان و تربت جام، محور سرخس، محور کلات و محور جاده قوچان. البته دو محور فرعی دیگر هم داریم که در ایام آخر صفر زائر می‌پذیرد، یکی جاده قدیم قوچان است و یکی هم محور ایستگاه‌های طرف سیدی به مشهد. به‌جز این یک محور هم داریم که فقط در روز آخر به مسیر پیاده‌روی تبدیل می‌شود، یعنی محور طرقبه - شاندیز به مشهد. درمجموع زائران از 9 محور به سمت حرم حرکت می‌کنند. 17 سال فعالیت این گروه مردم نهاد و عاشق یعنی خاطره سال‌ها خدمت‌رسانی به کاروان‌های مختلف، کاروان‌هایی که هرکدام از یک شهر و یک نقطه به دل جاده می‌زنند. رضایی اما به ما از حرکت بزرگ‌ترین کاروان پیاده‌ای می‌گوید که افتخارش به نام زنان نیشابوری ثبت شده است: «‌بزرگ‌ترین کاروان زیارتی ما شامل 2500 نفر خانم است که از نیشابور عازم مشهد می‌شوند و دوروز در راه هستند. این کاروان پانزدهمین سالی است که در این مسیر قدم برمی‌دارد. یک کاروان بزرگ دیگر هم داریم که هزار نفر از دانشجویان هستند و یک روز قبل از شهادت امام رضا (ع) از ملک‌آباد به سمت مشهد حرکت می‌کنند و یک روز در مسیر هستند. البته کاروان‌های پیاده کلا در روز بین30 تا 35 کیلومتر پیاده طی می‌کنند.»
ترویج فرهنگ میزبانی از زوار
حسن موحدیان، الان رئیس هیات متوسلین به جواد‌الائمه (ع) است و یکی از هیات‌های پای کار خدمتگزاری به زائران رضوی که مسؤول خدمت‌رسانی به 15 هزار زائری است که از حوزه استان‌های شمالی وارد مشهد می‌شوند؛ او اما در روزگاری نه‌چندان دور فرماندار مشهد بوده و حالا با کوله‌باری از تجربه‌ خدمتگزاری، کمر بسته به خدمت زائران پیاده. او هم مثل بقیه اعضای این جمعیت، در این خدمتگزاری یک انگیزه بیشتر ندارد: ما مشهدی‌ها از 365 روز سال، 362 روزش را مهمان آقا و مجاورش هستیم و این سه روز آخر صفر واقعا یک فرصت است برای این‌که میزبان زائرانش باشیم. چون آقا در این ایام مخصوصا زائر پیاده زیاد دارد، از راه‌های دور همه عاشق و خسته با پای تاول‌زده از راه می‌رسند و ما وظیفه‌مان پذیرایی از آنهاست. او اما معتقد است که هدف در این میزبانی رسیدن به روزی است که پذیرایی از زائران امام هشتم در این ایام در همه جای مشهد رایگان باشد و مانند زائران کربلای حسینی، در خانه‌های مردم به روی زائران باز باشد.
با این حال موحدیان می‌گوید: این راهبرد اساسی ماست اما تا رسیدن به آن زمان باید فرهنگ میزبانی را در شهرمان و در بین مجاورین جا‌بیندازیم.

فعالیت ایستگاه‌های خدمت‌رسان آستان قدس رضوی با شعار «همه خادم الرضاییم»

آستان قدس رضوی هم که میزبان اصلی زائران امام هشتم است، با تمام قوا آمده پای کار خدمت به زوارش، در بخش‌های مختلف و با خدمات متنوع.
اولین گام هم توسط معاونت اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی با برپایی ایستگاه‌های پذیرایی و خدمت‌رسانی به زائران پیاده در ایستگاه جواد الائمه(ع) برداشته شد. آستان قدس رضوی درمجموع در روزهای منتهی به ماه صفر 50 ایستگاه خدمت‌رسانی دایر می‌کند که ده ایستگاه در ورودی‌های شهر مشهد و 40 ایستگاه در داخل شهر وظیفه خدمت‌رسانی و اسکان زائران را در این ایام بر عهده خواهند داشت، خبری که محمد توکلی، مدیر امور خدمه آستان قدس رضوی به ما می‌گوید و با بیان این‌که پیش‌بینی می‌شود در مدت هشت روز برپایی این ایستگاه‌ها، 800 هزار وعده پذیرایی صبحانه، نهار و شام توسط 3000 خدمه و خادمیار بین زائران توزیع شود، یادآور می‌شود که سال گذشته در دهه پایانی ماه صفر بالغ بر 400 هزار زائر پیاده به مشهد مقدس مشرف شدند که پیش‌بینی شده در سال جاری این تعداد افزایش 30 درصدی را داشته باشد.
خدمات پزشکی دارالشفای امام رضا(ع) در 3 ایستگاه
از جمله بخش‌هایی که خدمات رایگان خود را در این ایام در اختیار زائران رضوی قرار می‌دهند، دارالشفای امام رضاست که ناصر سرگلزایی، مدیرعامل مؤسسه درمانی آستان قدس رضوی درباره آن به جام‌جم می‌گوید: این خدمات در سه ایستگاه در مشهد و مسیرهای منتهی به این شهر مقدس مستقر شده و بر این اساس جمعی از پزشکان و پرستاران و همچنین خادم‌یاران سلامت دارالشفای امام رضا(ع) همراه با دارو و تجهیزات در راستای ارائه خدمات پزشکی از صبح جمعه، سوم آبان 1398 تا شامگاه سه‌شنبه هفتم آبان ماه در سه ایستگاه استقبال از زائران پیاده رضوی حضور خواهند داشت. به گفته وی این سه ایستگاه شامل موسسه تربیت بدنی آستان قدس رضوی در بلوار فردوسی مشهد، و دو ایستگاه در خارج از شهر در مسیر جاده سرخس و منطقه ملک آباد است که از ساعت 8 صبح تا 8 شب خدمات پزشکی سرپایی و دارویی به زائران ارائه می‌کنند.
تلاش برای هم‌افزایی خدمت به زائران امام رضا(ع)
امام رضایی‌ها برای خدمت امسالشان به زوار، یک شعار هم دارند؛ همه خادم‌الرضاییم، شعاری که مهدی رضوی کیا، سرپرست مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی درباره آن به ما می‌گوید: امسال طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، خدمت به زائران پیاده امام رضا(ع) در دهه آخر صفر با محوریت شعار «همه خادم الرضاییم» انجام خواهد شد و همه باید همچون شعار «الحسین یجمعنا» که برای اربعین حسینی در نظر گرفته شده، با یک شعار واحد و مشترک وارد عرصه خدمت رسانی به زائران پیاده حرم مطهر رضوی شوند. وی با اشاره به این‌که بخش عمده خدمات دهی به زائران پیاده مردمی است، خاطرنشان می‌کند: متولی اسکان‌دهی در مدارس، حسینیه‌ها و... همه از سوی مردم و با پشتیبانی خیرین صورت می‌گیرد.

مینا مولایی
ایران