رقابت یک میلیون دانشجو برای بیکاری

کمی بیش از انگشتان دو دست، تازه ترین آماری است که از رشته‌های دانشگاهی پرطرفدار منتشر شده، منبع خبر نیز رضا محمدی رئیس مرکزتحقیقات سازمان سنجش آموزش کشوراست، کسی که روایت می‌کند امسال بیش از یک میلیون داوطلب در کنکور شرکت کردند درحالی که همه به آب و آتش زدن‌ها برای قبولی در13 رشته بوده است.
او این 13 رشته را دانه دانه می‌شمارد و در خبری که ایرنا انتشار داده می‌گوید همه دعواهای کنکور در رشته ریاضی بر سرمهندسی برق، مکانیک، کامپیوتر، عمران، معماری و صنایع است و در رشته تجربی بر سر پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی، در علوم انسانی نیز برای قبولی در سه رشته حقوق، روان‌شناسی و حسابداری.
در این بین وضع گروه علوم تجربی از همه خاص‌تر است به‌واسطه این چند سال که میزان داوطلبان آن در کنکور از دو گروه دیگر بیشتر و رقابت برای قبولی در آن نیز شدیدتر بوده است. روایت رشته تجربی درکنکور آن هم از زوایه‌ای که داوطلبان به آن نگاه می‌کنند روایت خاصی است مخصوصا که رضا محمدی می‌گوید این گروه آزمایشی در کنکور صد‌کد رشته محل دارد ولی عمده رقابت تنها بر سر قبولی در چهار رشته است.
ذائقه نفرات برتر
نگاهی به رشته‌های دانشگاهی که نفرات برترکنکور انتخابشان می‌کنند به نوعی ذائقه حاکم برجامعه را نشان می‌دهد، همان‌گونه که امسال نیز ثابت شد اگر ماراتن کنکور بر سر فقط 13 رشته خاص بوده، پرچمداران این حرکت نفرات برتر کنکور بوده‌اند.
ده نفربرتر کنکور امسال در رشته ریاضی (به تبع سال‌های اخیر) سه رشته مهندسی برق، مکانیک و کامپیوتر را انتخاب کرده‌اند و ده نفر اول رشته تجربی یکصدا رشته پزشکی را. ده نفر برتر رشته علوم‌انسانی نیز یا حقوق را برگزیده‌اند یا روانشناسی را، البته به طرز اعجاب‌انگیزی یک نفر از این ده نفر رشته علوم ارتباطات را. جالب این که پنج رتبه اول گروه زبان‌های خارجی نیز یا مهندسی مکانیک را تیک زده‌اند یا پزشکی. تمایل به این رشته‌های دهان پرکن و پرطرفدار به جایی رسیده که اغلب رشته‌ها در هر پنج گروه آزمایشی در واحدهای مختلف دانشگاهی با بحران صندلی‌های خالی روبه‌رو هستند،‌ حتی رشته‌های بی‌آزمون بازارشان کساد است. نقل از رئیس مرکزتحقیقات سازمان سنجش آموزش کشور است که گفته گرچه 85درصد پذیرش دانشگاه‌ها براساس سوابق تحصیلی است و 15درصد این ظرفیت براساس آزمون ولی در کنکور98 با این که در بازه زمانی هفت ماه از اسفند۹۷ تا شهریور۹۸ سایت پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی باز بود تنها ۲۸۶ هزار و ۲۱۷ نفر ثبت نام کردند. این درحالی است که به روایت آمارهای رسمی هم‌اکنون بیش از300 هزارصندلی دانشگاهی خالی است و با این که امسال ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های کشور 596 هزار و 88 نفر بود ولی در‌نهایت بعد از انتخاب رشته، 348 هزار و 672 صندلی خالی ماند.
مطلوب‌هایی که بیکاری دارد
سرنوشت فارغ‌التحصیلان رشته‌های دانشگاهی را بهتر از هرجایی می‌توان درآمارهای مرکز آمار ایران پیدا کرد، این‌که آیا طرفداران رشته‌های دانشگاهی خاص موفق به یافتن شغل می‌شوند و به رویاهایشان می‌رسند یا این که آنها نیز به بیکاری دچار می‌شوند.
زمانی که مرکز آمار ایران درسال 97 نتایج آمارگیری از نیروی کار تحصیلکرده را منتشر کرد، درست زمانی که نرخ بیکاری در کشور 3/18درصد بود و نرخ بیکاری در مردان 1/13 و در زنان 7/28درصد، رشته‌های مهندسی که این همه سرو دست برایشان می‌شکانند با نرخ بیکاری 7/18درصد روبه‌رو بود و رشته مهندسی معماری و ساختمان به‌طور خاص با نرخ بیکاری 1/26درصد و علوم کامپیوتر با 1/33درصد صدرنشین این بیکاری.
در سال 97 همچنین نشان داده شد که نرخ بیکاری در رشته پرطرفدارحقوق نیز که درسال‌های اخیر همواره انتخاب بی‌چون و چرای رتبه‌های برتر کنکور است قابل توجه و معادل 4/21درصد بوده است.
درآمارگیری مشابه در سال96 نیز وضعیتی تقریبا مشابه گزارش شد و این رشته‌های پرطرفدار نرخ بیکاری بیش از20درصد را نشان دادند که گواه خوبی است برانتخاب‌هایی که تطابق چندانی با بازارکار ندارد.
البته به غیر از رشته معماری و ساختمان که سال 97 بالاترین نرخ بیکاری در میان رشته‌های دانشگاهی را داشته و اتفاقا جزو رشته‌های پرطرفدار دانشگاهی نیز هست، بیشترین بیکاران جامعه، فارغ‌التحصیلان رشته‌های هنر، علوم زیستی، فرآوری و ساخت، فناوری اطلاعات و ارتباطات، محیط‌زیست، رفاه، حقوق، علوم‌فیزیکی، علوم اجتماعی و رفتاری و کشاورزی هستند.
البته وزارت علوم سال 97 پیمایشی انجام داد و در آن میزان اشتغال افراد در شش گروه تحصیلی را با عدد و رقم نشان داد که معنای خاصی از آن استنباط می‌شد طوری که می‌شود فهمید چرا رشته پزشکی همواره جزو پرطرفدارترین‌هاست.
در این پیمایش نسبت شاغلان به دانش‌آموختگان در رشته‌های علوم‌پزشکی 2/72درصد است درحالی که این نسبت برای رشته‌های علوم انسانی3/54درصد و برای رشته‌های فنی و مهندسی 51درصد است، سه عددی که نشان می‌دهد شانس یافتن شغل در رشته‌های علوم پزشکی به شکل قابل ملاحظه‌ای از رشته‌های فنی و مهندسی و علوم‌انسانی بیشتر است؛ آمارهایی که می‌تواند توضیح دهد در کنکور امسال از بین صد رشته‌ای که پیش روی داوطلبان بود چرا فقط به چهار رشته علوم پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی اقبال نشان داده شد.

کسانی که بیکار نمی‌مانند
اگر هنگام هدایت تحصیلی درمدارس و در موعد انتخاب رشته دبیرستان به بیشتر دانش‌آموزان گفته شود که نرخ بیکاری در رشته‌های مشهور دانشگاهی بالاست و آن قبله آمالی که برای خود ساخته‌اند به احتمال زیاد بعد از ورود به دانشگاه و کش و قوس یافتن شغل، از بین می‌رود، حتما باور نمی‌کنند، اما آنچه مدیرکل کاردانش وزارت آموزش و پرورش به طور مستند می‌گوید چیزی فراتر از کلیشه‌های ذهنی جامعه است، گفته‌هایی که نشان می‌دهد اگر در دبیرستان و بعد هم در دانشگاه، رشته‌های مهارت‌محور انتخاب شود شانس یافتن شغل بالا می‌رود.
به گفته آذرکیش رشته‌های پولساز مهارتی کم نیست. می‌شود بسته به جغرافیایی که در آن زندگی می‌کنیم رشته پرورش ماهی و میگو را انتخاب کنیم یا سراغ رشته پرورش خرما و زعفران برویم یا اگر در شهرهای بزرگ به سر می‌بریم سراغ رشته‌ای مثل تعمیر و نصب آسانسور برویم یا یکی از رشته‌های قنادی، آشپزی، طراحی و تراش سنگ‌های قیمتی، پرورش گیاهان دارویی و آپارتمانی، تابلوسازبرق صنعتی، بازرسی جوش یا مرغداری صنعتی را انتخاب کنیم؛ رشته‌هایی که تجربه نشان داده فارغ‌التحصیلانشان معمولا بیکار نمی‌مانند، حتی اگر دنبال ادامه تحصیل در دانشگاه باشند.

مریم خباز

جامعه