17 کیلومتر در عمق بهشت

1. همه راه‌های رسیدن به مقصد

برای رفتن به آبشار دو مسیر وجود دارد؛ اول مسیری کوتاه‌تر که از سمت دریاست، یعنی مسیری از لوندویل تا کوته‌کومه که ماشین‌روست و بعد از پایان جاده آسفالته، یک پیاده‌روی حدودا ده کیلومتری دارد که عمده مسیر هم خاکی است، گرچه این روزها متاسفانه ماشین هم کم از آن عبور نمی‌کند. در این راه، پس از طی مسیری، به کافه خشنود می‌رسیم، از اینجا به بعد شیب زمین بیشتر می‌شود. حالا دیگر باید پاشنه‌ها را بالا کشید تا بتوان با گذر از دشت و تپه‌هایی که ارتفاع‌شان درنهایت به 650 متر می‌رسد، به آبشار برسید. این یعنی بیشتر شیب این مسیر بعد از کافه خشنود است. به پای آبشار هم که برسی چند کلبه کوچک هست که چای داشته باشد و بتوانید خستگی در کنید.

2. رقص‌کنان در ارتفاعات تالش

ما اما مسیر دوم را انتخاب می‌کنیم؛ مسیری که شاید زیبایی‌اش را تنها بتوان در قالب تصاویر و نه حتی کلمات نشان داد؛ مسیری 17 کیلومتری که از پای دریاچه سوها در استان اردبیل آغاز می‌شود و پس از طی مسیری بعضا پرشیب، در دل طبیعتی متنوع و بکر با مناظری سحرانگیز و بهشتی به آبشار می‌رسد؛ مناظری که برای دیدنش باید دل به کوه‌های تالش زد و عرض البرز را در آخرین کیلومترهایش طی کرد؛ مسیری که جان و دل و روح آدمی را به رقص و سرور درمی‌آورد. کوهپیمایی‌های عرض البرز زیادند؛ از شرقی‌ترین‌هایشان که استان سمنان را به گلستان وصل می‌کند، تا غربی ترین‌شان که شاید همین مسیر سوها به لاتون باشد.

3. بیتوته در کنار دریاچه نقره‌ای

از اردبیل تا دریاچه سوها جاده ماشین رو دارد و غیر از چند کیلومتر آخر که خاکی و کمی شیبدار است، بقیه را به‌راحتی می‌توان با خودرو طی کرد. به کنار دریاچه که رسیدید، می‌توانید پس از درنگی برای تماشایش، پای در پاکوب کنار دریاچه بگذارید و کناره درخت‌های فندقی را که در ابتدای مسیر وجود دارد، بگیرید و بروید به سمت مقصد. (البته خیلی‌ها هم ترجیح می‌دهند شبی را کنار دریاچه اتراق کنند و بعد از استراحت و تماشای دریاچه زیبا در روز و آسمان پرستاره‌اش در شب، صبح روز بعد سرزنده تر از قبل به مسیر ادامه دهند).

4. چقدر راه برویم؟

در مجموع مسیر 17 کیلومتری از دریاچه تا آبشار و تا کوته کومه را معمولا و حداقل می‌توان در دو روز طی کرد، هرچند گروه‌هایی هم بوده‌اند که با باری سبک‌تر این مسیر را یکروزه طی کرده‌اند.

5. کی برویم که دیوانه شویم؟

بهترین زمان تردد در این مسیر زیبا در بازه ماه‌های خرداد تا آخر تابستان است. در این زمان به‌ویژه تا تیرماه، یعنی همان زمانی که ما در این مسیر بهشتی روح‌مان به پرواز درآمده بود، در فاصله دریاچه تا آبشار و در مسیر بین درخت‌های فندق به تپه‌هایی می‌رسیم که مملو از گل‌های وحشی رنگارنگ هستند؛ گل‌های زرد بابونه و گل‌های سفید و بنفش و صورتی که عطرشان آدمی را مدهوش می‌کند و همه اینها البته در بستری سبز روییده‌اند و رو به آسمانی دارند که گاه مه آلود بودنش، آدم را به دنیای خیال و رویا و داستان‌های افسانه‌ای می‌برد. کمی جلوتر هم با بالا و پایین شدن در تپه‌های پیش رو از مناطقی رد می‌شوید که چراگاه تابستانی دام‌ها و چهارپایان روستاییان و عشایر است. از اینجا به بعد، جاده گاز را رد می‌کنیم و می‌رسیم به مرتفع ترین قسمت مسیر؛ به قله اسپیناس که دکل موبایلی هم روی قله پهن و غیرتیزش قرار دارد. از اینجا منظره کوه‌های پوشیده از جنگل قسمت گیلانی چشمان‌تان را می‌نوازد؛ کوه‌هایی که معمولا مه‌آلودند و قله هایشان از لابه‌لای ابرهای محیط بیرون زده است. کمی پایین‌تر هم چشمه آبی و کلبه‌ای موقتی وجود دارد که در فصل تابستان و در تعطیلات آخر هفته شاید بشود روی خوردن چای در آنجا حساب کرد.

6. به هیرکانی‌های جهانی می‌رسیم

از قله عبور می‌کنیم، شیب مسیر بیشتر می‌شود. از اینجا به بعد دو طرف مسیر با درختان جنگل‌های هیرکانی پوشیده می‌شود؛ همان جنگل‌هایی که به‌تازگی ثبت جهانی شدند و یونسکو آنها را به‌عنوان دومین اثر طبیعی کشورمان جزو فهرست میراث جهانی قرار داده است. حتما می‌دانید که اولین اثر طبیعی ثبت شده کشورمان، کویر زیبای لوت است و با ثبت جنگل‌های هیرکانی مشخص می‌شود که چقدر تنوع اقلیمی کشورمان بالاست؛ اقلیمی صاحب جنگل،‌کویر و... و البته ما که این را می‌دانستیم، اما حالا همه جهانیان نگاه‌شان به این اقلیم متنوع و جادویی دوخته شده است. امید که این ثبت جهانی همه‌مان را مصمم به مراقبت از این طبیعت بکر و این جنگل‌های باستانی‌اش کند که سراسر دریای کاسپین کشیده شده است.

7. ورود به دالان سبز

به مسیر برمی‌گردیم که حالا دیگر پاکوبش از بین درختان دالان مانندی عبور می‌کند که اسم دالان هم بسیار برازنده آن است؛ دالانی که عبور از آن خستگی تا اینجای مسیر را به کلی از تن آدمی بیرون می‌کند. از دالان با تمام زیبایی و حس خوبش عبور می‌کنیم. باز هم جلوتر می‌رویم، به جایی می‌رسیم که شیب مسیر زیاد می‌شود، به نحوی که در روزهای بارانی عبور از آنها کمی مشکل می‌شود، به مسیر ادامه می‌دهیم تا جایی که دوباره جلوی دید باز می‌شود و چشم‌مان به تماشای مناظری بسیار زیبا روشن می‌شود. همان جایی که از بالا می‌شود شاهد خانه‌های ییلاقی در مسیر هم بود.

8. مراقب باشید گم نشود

از اینجا مسیر به چند راه تقسیم می‌شود که بعد از عبور از حصار و پرچینی، ما ساده‌ترین و کم خطرترین‌شان را انتخاب می‌کنیم. همان که کمی طولانی‌تر است و به پایین آبشار می‌رسد؛ مسیری که با وجود ساده‌تر بودنش در نقاطی گمراه‌کننده می‌شود. یعنی همان‌جاها که از میان سرخس‌هایی عبور می‌کند که مسیر پاکوب را پوشانده‌اند و اگر نباشد جی پی اس مسیر یا همراهی یک راه بلد، گم شدن در آن خیلی هم دور از تصور نیست، نشانه‌اش هم چند کلبه که در یکی از آنها می‌توان مایحتاج ابتدایی را برای زنده ماندن تا رسیدن کمک پیدا کرد.

9. و سرانجام ...
اینجا شاید جای مناسبی باشد برای شب مانی که تا صبح بتوانیم بیدار بمانیم و با طی مسافت نسبتا کمی به پای آبشار لاتون برسیم؛ آبشاری که از بلندای صخره‌ای عمودی پایین می‌ریزد و تا از آن ارتفاع صخره‌ای به پایین و صورت شما برسد، پودر شده است؛ آبشاری که اگر مه نباشد از فاصله زیادی از پایین دست هم پیداست و به‌طور حتم بلندترین آبشار شمال ایران است...

داوود فضائلی

ایران