چاپچی‌های کاغذ باز

هیس، همه می‌دانند!

چاپخانه‌ها در فرآیند تولید کتاب و نشریه، خدمت ساده و روشنی ارائه می‌کنند که شاید جایی برای کلاهبرداری در آن وجود نداشته باشد. چاپخانه‌ها از ناشران و نشریه‌داران و دیگر مشتریان، سفارش و همراه سفارش مواد مورد نیاز از جمله کاغذ را تحویل می‌گیرند، فرآیند چاپ را به انجام می‌رسانند و خروجی را تحویل می‌دهند. در واقع چاپخانه‌دار با تهیه و تامین کاغذ سر و کار ندارد مگر این‌که در موارد خاص و بسیار محدود، ناشر یا سفارش‌دهنده، تامین کاغذ مورد نیاز را به او سپرده باشد اما براساس اظهارات مدیر یکی از چاپخانه‌های شهر تهران که البته نخواست نامش فاش شود، برخی چاپخانه‌ها به صورت جدی وارد بازی کاغذ شده‌اند به این معنا که در صنف چاپخانه‌داران هستند، کسانی که به متخلفان حوزه کاغذ کمک می‌کنند یا به طور مستقیم وارد میدان شده و یارانه کاغذ می‌گیرند، وارد می‌کنند و به قیمت آزاد می‌فروشند!
این چاپخانه‌دار تاکید می‌کند که بسیاری از فعالان صنعت نشر در این باره مطلع هستند و چاپخانه‌های متخلف را می‌شناسند اما در این زمینه سکوت می‌‌کنند و کسی حرفی درباره تخلف آنها به میان نمی‌‌آورد.
اگر بدانید که به گفته این چاپخانه‌دار،‌ بیشتر چاپخانه‌های فعال در زمینه واردات کاغذ یارانه‌ای، هم شناخته شده هستند و هم از فعالان پیشکسوت صنعت چاپ، حتما می‌توانید بفهمید چرا تا امروز دم به تله نداده‌اند و کسی با آنها برخورد نکرده است.

چاپخانه‌داران چطور تخلف می‌کنند؟

تخلف‌های کاغذ بعضی چاپخانه‌داران به سه صورت انجام می‌شود و هر سه مورد را می‌توانید در ادامه بخوانید که دانستن عملکرد چاپخانه‌داران در بازی کاغذ دولتی خالی از حیرت نیست!
شیوه اول؛ این روزها همه واردکننده‌اند
از آنجایی که برای واردات کاغذ، ضابطه و اصول مشخصی وجود نداشته و هر کسی به صورت کاملا قانونی می‌توانسته ارز یارانه‌ای بگیرد و کاغذ وارد کند، برخی از چاپخانه‌داران هم از قافله عقب نمانده و طی سال‌های متمادی از دولت یارانه گرفته و کاغذ وارد کرده‌اند اما عده‌ای از این واردکنندگان، مثل خیلی‌های دیگر ترجیح داده‌اند کاغذهای وارداتی را در بازار آزاد بفروشند.
چاپخانه‌داری که نخواست نامش فاش شود، در این باره توضیح داد که معمولا کاغذ یارانه‌ای را به قیمت تقریبی بندی 130 هزار تومان وارد می‌کنند و به قیمت 530 تا 540هزار تومان در بازار آزاد می‌فروشند.
شیوه دوم؛ قراردادهای مخدوش
این مورد خاص را اول همین گزارش گفتیم؛ در همان خط اول اشاره کردیم که برخی واردکنندگان کاغذ سراغ چاپخانه‌دارها رفته‌ و توانسته‌اند نظر عده‌ای از آنها را به خرید کاغذ یارانه‌ای به قیمت آزاد جلب کنند؛ البته طبیعی است که کاغذ مورد نظر با قیمت بیشتر از کاغذ یارانه‌ای و کمتر از کاغذ آزاد به چاپخانه فروخته می‌شود تا چاپخانه هم بتواند از فروش کاغذ به قیمت آزاد سودی کسب کند.
به نظر می‌رسد این شیوه دوم از زمانی مرسوم شده که فروش کاغذهای یارانه‌ای در بازار آزاد کمی سخت شده و تلاش‌هایی برای نظارت بر این بازار و دستگیری سلاطین کاغذ صورت گرفته است.
چاپخانه‌داری که در این باره با او گفت‌وگو کرده‌ایم، توضیح می‌دهد که فساد تا عمق بازار کاغذ و نیز تا لایه‌هایی از دستگاه‌های مسؤول هم نفوذ کرده است.
شیوه سوم؛ چاپخانه یا انبار
برخی از چاپخانه‌ها تبدیل شده‌اند به انبار کاغذهای یارانه‌ای که قرار است به‌تدریج در بازار آزاد فروخته شوند. ممکن است کاغذ مورد نظر متعلق به خود چاپخانه باشد که قبلا وارد کرده و حالا قصد دارد آن را به‌تدریج بفروشد یا متعلق به یک واردکننده باشد که در ازای مبلغی در چاپخانه انبار می‌شود و بعد هر زمان که واردکننده صلاح بداند در بازار آزاد فروخته می‌شود.
چاپخانه‌داری که با جام‌جم در این باره گفت‌وگو کرده، توضیح می‌دهد: «چاپخانه‌ها یکی از بهترین مکان‌ها برای نگهداری از کاغذهایی هستند که با ارز دولتی وارد شده‌اند. اگر چاپخانه‌ای که کاغذهای یارانه‌ای را نگهداری می‌کند، مورد بازرسی قرار بگیرد یا کسی سوالی بپرسد، جواب می‌دهند این کاغذها متعلق به مشتری است و البته معمولا هم نظارت و بازرسی دقیقی در این باره انجام نمی‌شود.»

رد چه اصنافی را در بازار کاغذ پیدا کرده‌ایم؟
تا امروز گزارش‌های زیادی در این صفحه درباره آشفته بازار کاغذ نوشته‌ایم و موفق شده‌ایم رد گروه‌ها و دسته‌هایی از اصناف مختلف را در این بازار پیدا کنیم. حالا که چشم‌مان به جمال برخی چاپخانه‌داران در این بازار روشن شده، بد نیست نگاهی داشته باشیم به دسته‌های متنوع اخلالگران بازار کاغذ.
واردکنندگان کاغذ:
درباره آن دسته از واردکنندگان که با نرخ دولتی کاغذ وارد کرده‌اند و به نرخ آزاد می‌فروشند، گزارش‌های متعددی نوشته‌ایم و حتی اشاره کردیم که چطور این عده نبض بازار کاغذ را به دست گرفته‌اند و با اخلال در این بازار، سرنوشت روزنامه و کتاب را به سمت نابودی سوق داده‌اند.
از جمله این گزارش‌ها می‌توانید گزارش‌هایی که درباره سلاطین کاغذ نوشته‌ایم و نیز گزارش روزگار مچاله کاغذ در قلب پایتخت به تاریخ 29 فروردین 97 را بخوانید.
فروشندگان کاغذ:
شاید به نظر برسد فروشندگان کاغذ همان واردکنندگان هستند یا در زیرمجموعه آنها قرار دارند اما فروشندگان کاغذ صنف مستقلی هستند که البته کارشان تابعی است از عملکرد تاجران و واردکنندگان کاغذ. اگر واردکننده کاغذ یارانه‌ای آن را به قیمت آزاد در اختیار فروشندگان قرار بدهد، چاره‌ای نمی‌ماند جز فروش به قیمت آزاد اما خود فروشندگان هم در بالا بردن قیمت کاغذ بی‌تاثیر نبوده‌اند و سهم خودشان را از این بازار طلب کرده‌اند.
از جمله گزارش‌هایی که در این باره نوشتیم می‌توانید «موریانه‌های ظهیرالاسلام» منتشر شده به تاریخ 17 مرداد 1397 را بخوانید.
دولتی‌ها:
درباره نقش دولت و سیاست‌های آن در بازار کاغذ و ایجاد آشفتگی در این بازار یا حتی دامن‌‌زدن به آن گزارش‌های متعددی نوشته‌ایم که در برخی از آنها به نقش مستقیم دولتی‌ها اشاره کرده و در برخی دیگر به تاثیر سیاست‌های کلان و بلندمدت دولت در زمینه واردات و تولید کاغذ که در چند گزارش مستقل منتشر شده‌اند.
مافیای خودمانی کاغذ عنوان گزارشی است که 29 خرداد امسال منتشر شد و به دامنه فساد در بدنه دولت اشاره داشت. در گزارش «یکی داستان است پر آب چشم» به تاریخ 24 اردیبهشت امسال درباره سیاست‌های دولت در ارتباط با تولید کاغذ و نیز مصاحبه با ابوالفضل روغنی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ که با تیتر «مچاله‌مان نکنید!» در تاریخ 8 خرداد 97 منتشر شد.
نشریه‌دارها:
هستند کسانی که مجوز انتشار یک یا چند نشریه را از وزارت ارشاد می‌گیرند و تعداد بسیار محدودی از آن را منتشر می‌کنند و بدون این‌که نشریه را مردم روی کیوسک‌های مطبوعاتی دیده باشند یا دست‌کم انتشار منظم و پیوسته‌ای داشته باشد، از یارانه دولتی دریافت کاغذ بهره می‌گیرند.
در این مورد بارها نوشتیم اما در یک نمونه خاص به سراغ خانواده سعید‌ی‌پور رفتیم و گزارش مبسوطی درباره نشریات متعدد اعضای مختلف این خانواده نوشتیم که با تیتر «داستان یک خانواده کاغذی» به تاریخ 3 مرداد امسال منتشر شد.
ناشرها:
در فقره کاغذ و آشفتگی بازارش همیشه ناشرها بیشترین گلایه‌ را داشته‌اند و اصلا دلیل پیگیری وضعیت کاغذ در صفحات فرهنگی روزنامه جام‌جم، لطمه‌هایی بود که وضعیت کاغذ به صنعت نشر و فرهنگ کشور وارد می‌کرده است اما اگر پیگیری گزارش‌های کاغذی ما باشید، حتما می‌دانید که ما رد برخی ناشران را در آب گل‌آلود بازار نشر گرفته‌ایم.
گزارش مبسوطی در این‌باره به قلم محمدصادق علیزاده، دبیر فرهنگی روزنامه جام‌جم منتشر شده که با تیتر «حواله‌فروشی در راسته کاغذفروشان» به تاریخ اول مرداد 98 قابل جست‌وجو است. بخشی از این گزارش به کارآگاه‌بازی در ظهیرالاسلام اختصاص دارد که در قالب یک ستون منتشر شده است.

آذر مهاجر

ادبیات و هنر