شلیک غیرمستقیم

9:40- شروع دادگاه
در ابتدای جلسه دادگاه، قاضی محمدی‌کشکولی، رئیس شعبه 9 دادگاه کیفری یک استان تهران با اشاره به دفاعیات وکیل در جلسه قبل گفت: در ابتدا به ارزیابی ایراداتی که از سوی وکلای نجفی اعلام شده است می‌پردازیم. البته ایرادات موثر در تصمیم دادگاه مرتفع شده و ابهاماتی وجود دارد که امروز ان‌شاءا... روشن خواهد شد.
وی با اشاره به مصاحبه برخی از وکلای طرفین یا افراد حاضر در پرونده با رسانه‌ها، اظهار کرد: پس از پایان جلسه قبل اظهاراتی از سوی وکلا و سایرین مطرح شد که این اظهارات از حیث هیات قضایی فاقد ارزش قضایی است و بار حقوقی دارد؛ لذا اظهارنظرها از سوی وکلای طرفین به افرادی که در دادرسی مداخله دارند، در چارچوب موازین حقوقی باشد.
9:46 - ایراد به کیفرخواست
حمیدرضا گودرزی، وکیل مدافع نجفی در جایگاه قرار گرفت و در ادامه دفاعیاتش گفت: محصول تمامی تحقیقات مقدماتی، در کیفرخواست است، اما در مقابل کیفرخواست چند مورد را به استحضار می‌رسانم که نشان می‌دهد کیفرخواست صادره واجد ایرادات ماهیتی است. در کیفرخواست صادره ادله اثبات جرم بزه قتل عمدی به درستی روشن و احصا نشده و وقوع بزه را از جانب موکل محرز دانسته است، این در حالی است که موکلم هیچ‌گاه در اظهارات خود قتل عمدی را نپذیرفته و اصرار به قتل شبه‌عمدی دارد و باید توجه داشت که اقرار باید روشن و منجز باشد.
وی ادامه داد: دادسرا در تحلیل واقعه‌ای که رخ داده می‌توانسته موضوع را از سه حیث و جنبه بررسی کند که مورد اول شلیک مستقیم به قفسه سینه، مورد دوم شلیک به دست و در پی آن ورود به قفسه سینه و مورد سوم اصابت گلوله به اجسام سخت و در پی آن کمانه کردن و ورود به قفسه سینه مرحومه است. در کیفرخواست به این موضوع توجهی نشده است.
وی افزود: از طرفی استناد به فیلم موجود از اشکالات کیفرخواست است چراکه در این فیلم استناد شده که موکل پیش از ورود به حمام اسلحه را مسلح کرده؛ اما موکل چنین چیزی را نمی‌پذیرد. در هیچ کجای پرونده موکل نگفته که اقدام به شلیک به خانم میترا استاد کرده باشد. همچنین در بند یک صفحه ۱۵ کیفرخواست استناد شده که موکل به قتل اعتراف و انگیزه اختلافات خانوادگی بوده است، اما موکلم هیچ‌گاه اقرار به قتل عمدی نکرده و سخنان وی از روز نخست تاکنون یک کلمه تغییر پیدا نکرده است.
گودرزی ادامه داد: این پرونده قتل شبه عمدی است که از جمله دلایل آن می‌توان به اظهارات موکل استناد کرد. یکی از ایراداتی که دادسرا ورود نکرده، این است که شلیک گلوله مستقیم بوده یا غیر مستقیم. اظهارات کارشناس اسلحه‌شناسی که گفته بود محل اصابت سه گلوله بوده نشان می‌دهد موکل تعادل نداشته، موضوع دیگری که سرهنگ عزتی‌راد - کارشناس اسلحه - پذیرفته این است که ورود گلوله به قفسه سینه غیرمستقیم است و در این پرونده هم پزشکی قانونی و فیزیک جنایی اذعان کرده‌اند ورودی گلوله به قفسه سینه بیضوی‌شکل است. در این پرونده به این مهمی نباید نظر یک کارشناس از اول تا انتها مورد اظهار نظر باشد. در حالی که در یک پرونده جعل تا ۱۲ کارشناس ارجاع می‌شود. موکل من تعادل نداشته و با قصد قتل وارد حمام نشده است.
وکیل نجفی با اشاره به نحوه ورود گلوله به سینه مقتول گفت: با ادله علمی می‌گویم که این گلوله به سقف یا کاشی دیوار اصابت کرده، سپس کمانه کرده و از بالا به طور کج به قفسه سینه خورده و بعد از طی طریق در پهلو نشسته که پزشکی قانونی آن را خارج کرده است.
گودرزی درباره اتهام حمل و نگهداری سلاح بدون مجوز هم گفت: موکلم عصر روز قتل، شخصا به آگاهی مراجعه و سلاح سازمانی را تحویل می‌دهد. در تحقیقات نیز گفته شده در ایامی که سمت‌های کشوری داشته این سلاح به وی تحویل شده و مجوز آن تا سال ۹۴ بوده، اما جواب استعلام تا ۹۶ بوده است. از طرفی باید توجه داشت که موکل دارای صلاحیت بوده و بر اساس صلاحیت به وی اسلحه داده شده و تا سال ۹۶ نیز مجوز داشته است و استدعا دارم عدم احراز رکن معنوی جرم مورد لحاظ دادگاه قرار گیرد.

10:40 - اسلحه مسلح بود
رئیس دادگاه، محمدعلی نجفی را به جایگاه احضار کرد تا از او درباره ابهامات مطرح شده وکیل سؤال شود. قاضی خطاب به او گفت: غیر شما، مقتول و پسر وی، فرد دیگری در خانه بود؟
نجفی: اگر منظورتان در شب قبل بوده تا زمان وقوع حادثه پاسخ منفی است. شب قبل اخوی مرحومه برای شام به منزل ما آمدند و تا ساعت ۱۰:۳۰ تشریف داشتند. از آن به بعد فقط من، مرحومه و پسرشان در منزل بودیم.
قاضی کشکولی: در اظهارات خود اعلام کردید که ساعت 8 و 30 دقیقه صبح بیدار و مهیار را حدود ساعت ۹ راهی مدرسه کردید و در پرینت تماس‌ها در ساعت 9 و 23 دقیقه تماس تلفنی با راننده خود داشتید و حدود واقعه قتل بین 9 و 5 دقیقه تا ساعت 9 و 23 دقیقه بوده است. در این خصوص توضیح دهید.
نجفی: آنچه که اتفاق افتاده حدود ساعت ۹:۳۰ بوده و بعد از این اتفاق دچار شوک شده بودم، سپس به آقای آقازاده زنگ زدم تا به منزل ما بیاید.
قاضی کشکولی: درباره نحوه استفاده از سلاح چند روایت از شما وجود دارد. یکی این‌که از زمانی که آن را از کمد برداشتید تا ورود شما به حمام، روایت دیگر این‌که گفتید اسلحه مسلح نبود بعد وارد حمام شدم مسلح کردم، روایت دیگر نیز گفتید که یادم نمی‌آید، روایت دیگر این‌که گفتید بله از قبل مسلح بود. درخصوص این اختلاف اظهارات توضیح بدهید؟
نجفی: الان که فکر می‌کنم اسلحه مسلح بود.
قاضی کشکولی: وکیل شما می‌گوید
۹ گلوله شلیک شده، شما روشن بگویید چند گلوله شلیک کردید؟
نجفی: اول فکر کردم چهار گلوله بود که بعد فهمیدم پنج گلوله شلیک شده است. فقط وقتی متوجه شدم گلوله آخر که به مرحومه اصابت کرد، او مرا رها کرده و کمی عقب رفت و در وان افتاد.
قاضی کشکولی: چه زمانی متوجه خون شدید؟
نجفی: وقتی دستم را رها کرد و به وان افتاد و دیدم او خونی شده.
قاضی کشکولی: بعد از این‌که همسرتان به وان سقوط کرد اسلحه را کجا گذاشتید؟
نجفی: جلوی آیینه روی کمد.
رئیس دادگاه: دکمه‌های پیدا شده در محل قتل متعلق به شما بود؟
نجفی: از زمانی که به خانه جدید رفته بودیم مشاجره فیزیکی نداشتیم، اما یک دکمه از آستین پیراهنی که پوشیدم افتاد. دکمه‌های دیگر را نمی‌دانم.

11:00 - فیلم بازسازی صحنه قتل
در این هنگام رئیس دادگاه دستور پخش فیلم بازسازی صحنه قتل را صادر کرد. براساس فیلم بازسازی صحنه قتل، محمدعلی نجفی ابتدا وارد اتاق‌خواب شده و با برداشتن اسلحه از داخل کمد و بالشی از روی تخت وارد حمام شد. در مقابل در حمام با میترا استاد رو‌به‌رو شده و مقتول با مشاهده اسلحه ابتدا دست روی شانه نجفی گذاشته و طبق گفته متهم سپس دست او را می‌گیرد و بعد از شلیک پنج گلوله داخل وان می‌افتد. نجفی بعد از قتل اسلحه را مقابل آئینه رها می‌کند.
11:05 - اصابت گلوله غیرمستقیم بود
رئیس دادگاه، کارشناس بررسی صحنه جرم، اسلحه و پزشکی‌قانونی را به جایگاه احضار کرد تا درباره مشاهدات خود از صحنه جرم، جسد مقتول و بررسی اسلحه بگویند.
سرگرد اسماعیلی، کارشناس بررسی صحنه جرم ابتدا گفت:وقتی وارد صحنه جرم شدیم، حالت اولیه جسد به هم خورده بود. یک ورود و خروج گلوله در کف و پشت دست بود و یک ورود در سینه و خروجی مشاهده نشد و گلوله توسط پزشکی‌قانونی از پشت کمر، پهلوی راست شکافته و خارج شده است.
در ادامه سرگرد عزتی‌راد، کارشناس اسلحه و فیزیک جنایی هم درباره آثار شلیک‌ها در حمام و روی بدن مقتول گفت: درباره درگیری مرحومه و متهم بر ما محرز است کشمکش وجود داشته و تیراندازی متهم بی‌هدف بوده و دقیق نبوده است. از پنج گلوله شلیک شده، یکی به کمد، یکی به گوشه وان، یکی به دیوار و دیگری به دیواری که دوش حمام به آن نصب شده و گلوله آخر به دست و بدن مرحومه اصابت کرده است.
وی ادامه داد: آثار روی سینه مستقیم نبوده و غیرمستقیم است. درباره دفرمه شدن گلوله‌ای که به بدن مقتول اصابت کرده نظر شخصی من این است که گلوله از دست خارج و وارد بدن مقتوله شده، اما می‌تواند به دیوار نیز اصابت کرده باشد و باید هیاتی از کارشناسان سلاح و پزشکی‌قانونی در این خصوص مشورت کنند تا به یک نتیجه کلی برسند.
دکتر میررئیسی، پزشک پزشکی‌قانونی آخرین کارشناسی بود که در جایگاه قرار گرفت و در تشریح معاینه جسد گفت: ۷ خرداد ساعت 13 و 45 دقیقه گوشی بررسی صحنه پزشکی قانونی زنگ خورد و ما ساعت 14 و 30 دقیقه به صحنه جرم رسیدیم البته صحنه به هم ریخته بود و دستکاری شده بود و بالش نیز روی تخت بود و در کف حمام نیز قطرات خون مشاهده می‌شد. در ادامه جسد به داخل اتاق خواب برای انجام معاینه منتقل شد. التهاب و کبودی شدیدی در پهلوی راست مقتوله قابل مشاهده بود که با لمس دست معلوم شد گلوله زیر پوست است و همان‌جا یک برش کوچک زدیم و گلوله را خارج کردیم.
وی در ادامه اظهار کرد: صبح روز بعد ساعت ۸ جسد را در تالار تشریح معاینه کردم که مشاهده کردیم جراحت روی سینه به ابعاد 5/1 سانتی‌متر در 2 سانتی‌متر بود و در شرح جسد به چند نکته اشاره کردم. گلوله بعد از ورود به کف دست به خردشدگی استخوان‌های کف دست منجر شد و پس از خروج سوراخ ورودی روی قفسه سینه مشاهده می‌شد که اگر این گلوله از کف دست وارد شده باشد پس از خروج وارد قفسه سینه مقتوله شده که علاوه بر شکستگی استخوان‌های کف دست سبب شکستگی دنده دوم شده و وارد فضای قفسه سینه شده است.
وی با بیان این‌که گلوله‌ای که به صورت مایل شلیک شده باشد سوراخ بیضوی ایجاد می‌کند گفت: در شلیک‌های مستقیم ما سوراخ‌های مدور داریم، اما این سوراخ بیضوی بوده است که نشان از مایل شلیک شدن گلوله دارد.
میررئیسی درباره زمان مرگ نیز گفت: مقتول پس از شلیک گلوله در حد چند ثانیه فوت شده و علت فوت متلاشی شدن عروق قلب، خونریزی و پاره شدن ریه بوده است.
12:10 - آخرین دفاع
محمدعلی نجفی برای آخرین بار در جایگاه متهم قرار گرفت و رئیس دادگاه با تفهیم اتهامات مباشرت به قتل عمدی میترا استاد و صدمه غیرعمدی غیرمنتهی به فوت و حمل و نگهداری غیرمجاز سلاح کمری از او خواست آخرین دفاعیاتش را بیان کند. نجفی هم با اشاره به هفت دلیل برای رد اتهام قتل عمدی گفت: اول این‌که به هیچ عنوان در جریان گزارش کارشناس اسلحه نبودم و در جلسه دادگاه مطلع شدم و این‌که بالای 90درصد گزارش کارشناس اسلحه با اظهارات من تطبیق دارد، نشان از این است که من واقعیت را گفتم. دوم این‌که وقتی وارد حمام شدم در شرایط پیش‌بینی نشده با مرحومه سینه به سینه شدم و تیر اول شلیک شد و چهار تیر بعدی در شرایط غیرمتعادل و در حالی که دستم را گرفته بود، شلیک شد. نکته سوم این‌که، من اصلا متوجه نشدم کدام تیر به در یا دیوار خورد. نکته بعدی هم این که فکر می‌کنم مساله کمانه کردن تیر جدی است که اگر صلاح می‌دانید گروه کارشناسی آن را بررسی کند.
شهردار پیشین تهران افزود: نکته پنجم این‌که من قصد قبلی برای قتل نداشتم و اگر داشتم قطعا راه‌هایی برای پنهان‌کاری وجود داشت. اتفاق آن روز ناشی از بی‌ارادگی یا جنون آنی یا خشم فراوان بود. نکته ششم این‌که درباره اسلحه باید بگویم اسلحه مجوز داشت و غیرمجاز نبود، اما تمدید نشده بود و فقط قصور من برای تمدید نکردن پروانه حمل سلاح است که شاید ناشی از کار زیاد بود. نکته آخر این‌که اسلحه قبل از حادثه به‌طور تصادفی در چمدان و در دسترس قرار داشت.
12:16 - تقاضای حکم برائت
قاضی کشکولی خطاب به وکیل متهم گفت: آخرین دفاعیات خود را بیان کنید.
گودرزی با اشاره به نقایص پرونده گفت: شما اتهام ردیف اول را به موکلم تفهیم کردید که به نظر می‌رسد شما فرضیه اول را پذیرفته و استنباط ما را نپذیرفته‌اید. دادگاه می‌خواهد به اقرار اکتفا کند اما موکل من به شبه عمد اقرار کرده است. من تقاضای صدور حکم برائت دارم.
12:35 - ختم رسیدگی
در این هنگام قاضی کشکولی گفت: شما قبلا خودتان قاضی بودید و ایرادی به شما نیست. ما هم استماع کردیم و هنوز رأی صادر نشده است. با توجه به حقوق مساوی همه افراد در برابر قانون و مجوزی که رئیس قوه قضاییه در اختیار ما قرار داده بود با توجه به آثار اجتماعی این پرونده دادگاه علنی برگزار شد و تلاش بر روشنگری بود .
رئیس شعبه نهم دادگاه کیفری یک استان تهران در پایان با اعلام ختم رسیدگی گفت: در مهلت مقرر قانونی حکم پرونده صادر می‌شود.

ماجرای دکمه های صحنه قتل
رئیس دادگاه در ادامه رسیدگی به پرونده از مهیار، پسر مقتول خواست در جایگاه قرار بگیرد. وقتی پسر نوجوان در جایگاه ایستاد، خطاب به او گفت: دکمه‌های پیدا شده در صحنه قتل متعلق به چه کسی بود؟
مهیار: وقتی با جسد مادرم روبه‌رو شدم شوک عصبی به من دست داد و پیراهنم را پاره کردم. دکمه‌ها متعلق به پیراهن من است. (در ادامه لباسی که دکمه‌هایش کنده شده بود را به دادگاه نشان داد.)
قاضی کشکولی: آیا آن شب غیر از شما، مادرتان و آقای نجفی کسی دیگری در منزل بود؟
مهیار: شب قبل دایی‌ام آمده بود صبح ما سه نفر بودیم.
قاضی کشکولی: شما در صحنه چاقو برداشته بودید، آیا صحت دارد؟
مهیار: بله شوک عصبی به من وارد شده بود چاقو را برداشتم، ولی آقای آقازاده مرا مجاب کرد که به او تحویل بدهم.
قاضی کشکولی: شما گفتید می‌خواهید کسی را بکشید؟
مهیار: خیر صحت ندارد.
قاضی کشکولی: شما گفته‌اید می‌دانید که مادرتان را پدرتان کشته؟
مهیار: بله به غیر از آن دو نفر کس دیگری نبود.
سپس برادر مقتول به عنوان مطلع در جایگاه قرار گرفت و درباره مهمانی شب قبل از قتل گفت: متهم درست می‌گوید من شام دعوت شدم، اما متوجه دعوا و درگیری بین آنها نشدم شاید حفظ ظاهر می‌شد حدودا 11 و 20 دقیقه شب به خانه برگشتم.
قاضی کشکولی: در جریان اختلاف خواهرتان و متهم بودید؟
استاد: بله چند بار برای حل مشکلاتشان پیش آنها رفته بودم. اکثر اختلافات سر دختر نجفی بود.

حاشیه آخرین دادگاه
محمدعلی نجفی ساعت 9 و 30 دقیقه به سالن اجتماعات دادگاه کیفری منتقل شد.
ساعت 9 و 40 دقیقه با حضور قضات سومین جلسه محاکمه آغاز شد.
وقتی وکیل متهم به اعلام نظر یک کارشناس اسلحه در پرونده اعتراض کرد، سرگرد عزتی‌راد در پاسخ گفت: در تهران فقط من کارشناس اسلحه هستم.
نجفی پس از دفاعیاتش خطاب به دادگاه گفت: امیدوارم خداوند گناهانم را ببخشد و روح آن مرحومه را قرین رحمت خود قرار دهد و قضات را در اتخاذ تصمیم عادلانه مورد حمایت قرار دهد.
در پایان دادگاه سرپرست دادسرای جنایی پرسش خبرنگاران درباره ایراد وکیل متهم به کیفرخواست را با لبخند پاسخ داد.
رئیس دادگاه درباره زمان صدور حکم گفت: قانون زمان صدور رای را مشخص کرده که هفت روز پس از اعلام ختم رسیدگی است. خبرنگاری همچنین درباره فرصت ندادن به سرپرست دادسرای جنایی برای پاسخ به انتقادات وکیل متهم پرسید که کشکولی در پاسخ گفت: بحث اجازه نیست بلکه قانون آن را مشخص کرده و در آیین دادرسی کیفری هم مورد اشاره قرار گرفته بود. ایشان به اندازه کافی فرصت دفاع داشتند. ایشان فرصت دفاع به اندازه کافی در حد قرائت کیفرخواست و دفاع از دلایل را در جلسه اول داشته و کافی بوده است.
گودرزی، وکیل نجفی درباره کسب رضایت از اولیای‌دم گفت: برای گرفتن رضایت تلاش کردیم اما هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.
برادر میترا استاد در پاسخ به سوالی درباره این‌که آیا درست است که در قبال اخذ مبلغ میلیاردی قرار است رضایت دهید و این‌که آیا بحث صلح و سازش مطرح است، گفت: خیر اصلا چنین چیزی نیست. تقاضای ما قصاص متهم است.
برادر مقتول قبل از شروع دادگاه درباره آرزوی خواهرش گفت:بزرگترین آرزوی میترا موفقیت مهیار (پسرش) بود و همیشه می‌گفت:دلم می‌خواهد مهیار را در بهترین دانشگاه و بر مطرح‌ترین صندلی‌های مدیریتی کشور ببینم و هرروز موفق‌تر شود و همیشه تاکید داشت که مهیار خوب درس بخواند تا بتواند مسیر بهتری برای پیشرفت خود ایجاد کند.

محمد غمخوار

حوادث