با من از مرگ مگو

کوروش سلیمی، مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشکی البرز است. او و تیمش سه چهار سال پیش به این فکر افتادند که برای کاهش هزینه‌های درمانی بیماران سرطانی استان، کاری انجام دهند.
آن زمان در هیچ کدام از بیمارستان‌های دولتی استان، شیمی‌درمانی به نرخ دولتی انجام نمی‌شد و تنها بیمارستان‌های خصوصی بودند که شیمی درمانی انجام می‌دادند؛ بنابراین به ناچار بیماران سرطانی به استان‌های همجوار مانند تهران مراجعه می‌کردند که این موضوع هزینه‌های رفت‌وآمد را هم به هزینه‌های آنها اضافه می‌کرد؛ همه اینها باعث شد دانشگاه علوم پزشکی برای راحتی حال بیماران سرطانی با بخش خصوصی وارد مذاکره شود و هزینه‌های درمانی در بیمارستان‌های خصوصی با تعرفه دولتی حساب شود. این اما تمام آن چیزی نبود که سلیمی انتظار داشت و در برنامه خود قرار بود انجام شود.
شیمی‌درمانی رایگان
همه چیز با یک مرکز شروع شد؛ یک مرکز دولتی که تمام خدمات شیمی درمانی در آن برای بیماران سرطانی به‌صورت رایگان انجام می‌شود. سلیمی می‌گوید:‌ «قصدمان این بود که بیمارستان را هم در نقطه‌ای از شهر انتخاب کنیم که دسترسی خوبی برای همه مردم شهر داشته باشد.» حالا در چهار نقطه از 5833 کیلومترمربع استان البرز خدمات رایگان انجام می‌شود. در شرق، شمال و غرب این استان بیماران می‌توانند به مراکز مراجعه کنند. یک مرکز هم در حاشیه استان قرار دارد تا بیماران سرطانی مشکلی با رفت‌وآمد به درون شهر نداشته باشند. در این میان، آنها تنها باید داروهای شیمی درمانی خود را از داروخانه‌های هلال‌احمر تهیه کنند و بعد باقی پروسه درمان در بیمارستان انجام شود. هر ساله به‌طور متوسط، حدود 800 تا 900 نفر از بیماران مبتلا به سرطان استان البرز از این خدمات استفاده می‌کنند. هر چند سلیمی توضیح می‌دهد امروز از سایر استان‌ها به این استان هم مراجعه برای درمان وجود دارد و اگر تا چند سال پیش این بیماران البرزی بودند که برای درمان به سایر شهرها می‌رفتند، این روزها این شهر خود تبدیل به قطب گردشگری سلامت شده‌اند. حالا از 14 استان دیگر برای درمان، به البرز مراجعه می‌شود. سوال اما اینجاست که هزینه‌های بیمارستان‌ها و مراکزی که خدمات رایگان شیمی‌درمانی ارائه می‌دهند، از کجا تأمین می‌شود؟ سلیمی در پاسخ به این سوال می‌گوید:‌ «بیمه‌ها این هزینه‌ها را تأمین می‌کنند.»
لنگ نمی‌مانیم
چند سالی می‌شود که طبق قانون، بیمه‌ها موظف به پرداخت تمامی خدمات بیماران سرپایی از جمله شیمی‌درمانی و کمک هزینه در تأمین داروهای سرطانی هستند. در شرایطی که بیمه‌ها با کمبود نقدینگی و بدهی‌های سنگین به بیمارستان‌ها روبه‌رو هستند، خیلی کم پیش می‌آید بیمارستانی از این قانون استفاده و به‌خاطر راحتی بیمارانشان، خود را درگیر وصول پرداخت بیمه‌ها کند. شاید به خاطر همین است که در شهر تهران تنها دو بیمارستان دولتی از این قانون استفاده و در شهرستان‌ها نیز تعداد مراکزی که با کمک بیمه‌ها اقدام به رایگان کردن هزینه‌های بیماران سرطانی می‌کنند، به تعداد انگشتان دست می‌رسد. در استان البرز اما شرایط به شکل دیگری است. از نظر سلیمی، بیمه‌ها درباره تأمین هزینه‌های درمانی با آنها خوب همکاری می‌کنند. هرچند اغلب بیمه‌ها، هفت هشت ماهی به بیمارستان‌های البرز هم بدهکار هستند، اما سلیمی از شرایط پرداختی بیمه‌ها رضایت دارد و معتقد است ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سرطان لنگ نمی‌ماند و چرخ بیمارستان‌ها به خوبی می‌چرخد. او توضیح می‌دهد:‌ «کار هیچ بیماردچار سرطان را به تعویق نمی‌اندازیم، به این دلیل که بیمه‌ای هزینه‌ها را پرداخت نکرده است.» سلیمی توضیح می‌دهد به کمک دانشکده و خیرینی که در ارتباط هستند، هزینه‌ها پرداخت می‌شود. هرچند خیرین خدمات دیگری هم انجام می‌دهند. مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشکی البرز از شناسایی و معرفی بیماران سرطانی می‌گوید که نیاز به خدمات مددکاری دارند و به جز خدماتی که برای درمان نیاز دارند، تأمین داروها و دیگر مسائل را در دستور کار قرار داده‌اند.
بخش رادیوتراپی رایگان راه می‌اندازیم
ایجاد بخش شیمی‌درمانی رایگان و استفاده از امکانات پزشکی و به‌کارگیری متخصصان اطفال برای درمان کودکان مبتلا به سرطان از اقدامات دیگری است که سلیمی و همکارانش در استان جنوبی غربی پایتخت در دستور کار قرار داده‌اند؛ اما بزرگ‌ترین اقدامی که در این استان انجام شده، ایجاد زیرساخت‌هایی برای بخش رادیوتراپی است. موضوع اینجاست که یکی از راه‌های درمان سرطان، به جز شیمی درمانی و جراحی، رادیوتراپی است. دستگاه‌های رادیوتراپی اما خیلی گران است و همین باعث شده بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز، خدمات رادیوتراپی ارائه ندهند. هرچند که بخش خصوصی در «ایران کوچک»، استان البرز، بخش رایوتراپی دارد، اما سلیمی و همکارانش معتقد بودند که این خدمات را هم می‌توان رایگان کرد و در اختیار بیماران مبتلا به سرطان قرار داد. سلیمی توضیح می‌دهد که در حال حاضر در حال ساخت مرکز رادیوتراپی هستند که مانند خدمات شیمی درمانی رایگان است. او امیدوار است با تأمین تجهیزات و امکانات اولیه بتواند تا سال بعد مرکز را به بهره‌برداری برساند و ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سرطان را ارتقا بدهد.
یکی از طرح‌هایی که سال‌ها در وزارت بهداشت قرار است، اجرایی شود، طرح پیشگیری از سرطان است. طرحی که با تیپ‌بندی سرطان به یک، 2 و 3 شروع شده و تیپ یک بخش پیشگیری است. پیشگیری اما در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود. در صورتی که با پیشگیری می‌توان از تحمیل هزینه‌های گزاف جلوگیری کرد. اتفاقی که حالا در کنار رایگان بودن خدمات شیمی‌درمانی دنبال می‌شود.
پیشگیری می‌کنیم
پیشگیری بیماری سرطان گسترده است و گروه سلیمی در بعدهای مختلف این مهم را در دستور کار خود قرار داده‌اند. ابتدا آنها با ایجاد مراکزی با عنوان مراکز بهداشت و غربالگری، پیشگیری از سرطان را شروع کردند. مراکزی که دو سال پیش شروع به کار کردند. گروه هدف تیپ یک، افراد غربالگری از 30 تا 50 سال هستند؛ کسانی که سابقه بیماری سرطان را در خانواده خود دارند یا با معاینه‌های منظم و درون خانه‌ای، پی به عارضه مشکوکی برده‌اند. در سطح استان، سه مرکز در تیپ یک کار می‌کند. سلیمی توضیح می‌دهد که تشخیص و درمان زودهنگام چند سرطان در دستور کار پیشگیری قرار دارد؛ سرطان‌های شایعی مانند سرطان سینه، گوارش و سرطان دهانه رحم که از اولویت‌های این مراکز غربالگری هستند. مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه علوم پزشکی البرز توضیح می‌دهد که با هزینه کم و آزمایش‌های اولیه ساده می‌توان از سرطان پیشگیری کرد و جلوی هزینه‌ها را گرفت. ERCP آزمایشی ترکیبی از آندوسکوپی و عکسبرداری برای تشخیص انسداد مجاری گوارشی و سنگ در احشای داخلی (به‌خصوص کبد و کیسه صفرا) و آندوسکوپی برای تشخیص زودهنگام سرطان گوارش، انجام سونوگرافی و ماموگرافی برای تشخیص بیماری سرطان سینه و تست پاپ‌اسمیر (نمونه‌برداری از سلول‌های دهانه رحم) برای تشخیص بیماری سرطان از آزمایش‌های ساده‌ای هستند که بیماران مشکوک در مراکز غربالگری انجام می‌دهند.
تشخیص سرطان‌های تیپ 2 (درمان سرطان) در بخش بعدی انجام می‌شود و اگر در آزمایش‌ها مورد مشکوکی وجود داشته باشد، به متخصصین مراکز درمانی معرفی می‌شوند و درمان از جراحی تا شیمی درمانی انجام می‌شود. سلیمی معتقد است که با این اتفاق، حجم عظیمی از بیماران برای مداوا زودتر معرفی و همین باعث کاهش شدت بیماری می‌شود. او معتقد است که به جز کاهش هزینه‌های درمان ـ که یکی از اتفاقات این پیامد است ـ طول عمر بیماران دچار سرطان‌هم افزایش پیدا می‌کند. از نظر سلیمی، سرطان قابل درمان است، اما آنچه در درمان سرطان تأثیرگذار بوده، تشخیص بیماری و عمل به موقع است. اتفاقی که در طرح تیپ‌بندی سرطان‌ها انجام می‌شود. سلیمی می‌گوید که با غربالگری و پیشگیری اولیه سرطان، کیفیت زندگی افراد بالاتر می‌رود. اتفاقی که با یک مراجعه ساده و رایگان به مراکز بهداشت و غربالگری قابل انجام است.

لیلا شوقی
جامعه