دورت می‌گردیم ایران!

«دورت بگردم ایران» با هدف نشان دادن جذابیت‌های سفر با بچه‌ها و برای آن‌که اهمیت سفر کردن در خانواده آن هم با فرزندان کوچک را نشان دهد ساخته شده است. سفری که ایفاگر نقش اول آنها در ابتدا خانواده و سپس فرزندانی هستند که روایتگر این سفرها شناخته می‌شوند. روایتگرهای کوچکی که شاید تا قبل از ساخت این برنامه، کمتر به این آن توجه شده بود که کودکان هم می‌توانند سفر کنند و از نگاه خودشان جهان تازه‌ای که با آن رو‌به‌رو می‌شوند را برای دیگران توصیف و روایت کنند.
با همین هدف بود که کاروان‌های «دورت بگردم ایران» ساخته شدند و سفری خانوادگی را با خانواده‌هایی که صاحب دو سه فرزند و حتی بیشتر بودند را با خود راهی کردند تا این تجربه متفاوت را با بیننده‌های شبکه نهال به اشتراک بگذارند. تجربه‌ای که آنقدر متفاوت بود که توانست نظر مخاطبانش را هم به‌خوبی جلب کند و بعد از ساخت فصل اول و دیدن بازخوردها به صورت میدانی و همچنین در شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا کارگردان و تهیه‌کننده این مجموعه به این نتیجه برسند که فصل دوم را هم می‌شود با‌انگیزه‌تر آغاز کرد.

اشتیاق برای سفر دوم
فصل اول دورت بگردم ایران از استقبال بسیار خوبی برخوردار شد و همین باعث شد تیم سازنده به فکر ساختن فصل دوم بیفتند. سفر دوم دورت برگردم ایران در حالی ساخته می‌شود که مخاطبان کودک مشتاق آن هستند. کودکانی که در شهر و روستاهای مختلف چشم‌انتظارند تا شاید روزی هم کاروان‌های این برنامه به شهر و روستای‌شان بیایند یا آرزوی بزرگ‌ترشان برآورده شود و روزی همسفران کاروان دورت بگردم ایران شوند.
«بیایید به دور ایران بگردیم» این شعاری است که گروه ساخت برنامه دورت بگردم ایران از همان آغاز ساخت این مجموعه آن را سرلوحه کار خود قرار دادند. این‌که نشان دهند سفر هم یک زندگی است. زندگی که البته شاید عمرش چند روز بیشتر نباشد؛ اما مانند زندگی روزمره سختی، آسانی، لذت، هیجان، بازی، قهر، آشتی، خنده، اخم و... خواهد داشت. تجربه سفر، اهمیت به حفظ طبیعت، نگاه تازه به ناشناخته‌ها، احترام به حیوانات، تماشای آثار تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و غیره از دوران کودکی اهدافی هستند که باعث شدند حسن حبیب‌زاده به عنوانت تهیه‌کننده و کارگردان تلویزیونی به همراه نازنین چیت‌ساز که کارگردان هنری برنامه است، دورت بگردم ایران را بسازند.

هدفی بالاتر از برنامه سازی
حسن حبیب‌زاده در مورد اهدافی که باعث شد «دورت بگردم ایران» را بسازد می‌گوید: «سفر یک سبک زندگی است. نشان دادن این سبک زندگی در دل یک خانواده برایمان بسیار اهمیت دارد که آن را به صورت یکسری المان‌ها و زمینه‌های مفرح به نمایش بگذاریم. تجربه در کنار کشف و شهود در زمان کوتاه سفر موجب شد تا دورت بگردم ایران شکل بگیرد. او که ابتدا با آزمون و خطا کار را شروع و انتخاب خانواده‌ها را برای سفر از میان اطرافیان و دوستان انتخاب کرد تا این‌که به صورت جدی‌تر این برنامه شکل گرفت و ادامه پیدا کرد.»

ماجرای استفاده از کاروان‌ها
ویژگی شاخص دورت بگردم ایران کاروان‌های خاص این برنامه است. حبیب‌زاده معتقد است این کاروان‌ها هزینه سفر را کاهش می‌دهد و ساخت یا خرید آن‌ها برای کسی که مدام سفر می‌کند بسیار به صرفه است. او در این رابطه توضیح می‌دهد:«درست است که چندان این شکل سفر کردن در ایران مرسوم نیست؛ اما از آنجا که در این برنامه مدت زمان سفر کردن طولانی است و به بیش از ده روز می‌رسد برای همین سفر کردن با کاروان هم سفری راحت‌تر و هم به صرفه‌تر است. چون در هر صورت هر کسی بخواهد زیاد سفر کند باید به دنبال راهکارهایی باشد که هزینه سفرهایش را کم‌تر کند تا به تعداد آن بیفزاید. البته این کار برای افرادی مفید است که مدام سفر می‌کنند چرا که هزینه کاروان‌ها کم نیست. برای مثال کاروان‌های ما در کارگاهی واقع در اصفهان ساخته شده و هزینه هر کدام نیز حدود 30 میلیون تومان بود. سفر کردن با کاروان باعث می‌شود شما شب‌ها هر کجا که هستی حتی کنار جاده اطراق کرده و به استراحت بپردازی. همچنین ماندن در یک روستا یا شهر را هم ساده‌تر می‌کند بدون آنکه نیاز باشد هر بار برای رفتن به یک‌شهر بابت ماندن در جایی هزینه اقامت داده شود. به عقیده من فارغ از چنین تجربیاتی که به آن اشاره شد دور هم جمع شدن، معاشرت کردن و سبک زندگی متفاوت در کاروان هم باعث می‌شود تا تجربه‌ای خاص و متنوع در زندگی و در حین سفر به وجود آید.
بعضی‌ها معتقدند که استفاده از این کاروان‌ها خیلی لوکس است و ممکن است باعث حسرت کودکان شود. تهیه‌کننده و کارگردان تلویزیونی «دورت بگردم ایران» این نقد را اینگونه پاسخ می‌دهد: «اول از همه این‌که این کاروان‌ها برای برنامه است و در طول برنامه نیز به این نکته اشاره می‌شود که فقط خانواده‌ها از آن در این برنامه استفاده می‌کنند. دوم این‌که این برنامه الگویی است که نشان دهد خانواده‌ها می‌توانند سفر کنند و خوب معمولا سطح الگو از سطح عموم جامعه تا حدودی بالاتر است. حتی این حسرت درباره سبک خانواده‌ها نیز ممکن است به وجود آید. مثلا یکی از خانواده‌ها پدری داشت که بسیار پر جنب و جوش بود و به خوبی می‌توانست با فرزندانش ارتباط برقرار کند. اگر از این زوایه بخواهید نگاه کنید این موضوع هم ایجاد حسرت خواهد کرد. حتی شادی و تفریح و هم حسرت ایجاد می‌کند. برنامه ما تنها تشویق‌کننده است برای آن‌که به دور از اشرافی‌گری می‌توان سفر کرد. با کاروان سفر کردن اصلا برای کم کردن هزینه‌هاست. در عین حال که سفری جذاب را به وجود می‌آورد. کاروان نمای برنامه است وگرنه به هر روشی که خانواده‌ها بتوانند می‌شود سفر کرد و لذت برد.»

استقبال غافلگیر کننده
فضای مجازی اولین جایی بود که متوجه بازخوردهای مثبت از سوی مخاطب‌ها شدیم. صفحه اصلی دورت بگردم ایران به‌علاوه صفحات شبکه اجتماعی مسافران، عوامل فیلم و... باعث شد تا متوجه شویم که این مجموعه دیده شده است. همچنین میزان بازدیدهای برنامه‌های تلویزیونی و میزان بازدید در آپارات نیز نشان داد که بازخوردها متنوع و خوب هستند. جدای از بازخوردهای مجازی آنچه بیشتر ما را مطمئن کرد مجموعه دوم را نیز بسیازیم بازخوردهای حضوری بود که با آن مواجه شدیم. در بسیاری از نقاط که وارد می‌شدیم مردم کاروان را می‌شناختند. خانواده‌ها با واکنش مثبت از ما استقبال می‌کردند. بچه‌ها با دیدن ما شاد می‌شدند و دوست داشتند در برنامه حضور داشته باشند. برای همین حضور میدانی هم باعث شد تا به این نتیجه برسیم مورد توجه قرار گرفته و وقت آن است تا فصل دوم آن نیز ساخته شود.

گفت‌وگو با نازنین چیت‌ساز، کارگردان هنری برنامه
فصل دوم بهتر از فصل اول خواهد بود

سفر به همدان، کردستان و آذربایجان‌غربی نقشه راه سفر در برنامه دورت بگردم ایران است که در فصل دوم به آن توجه شده است. سفری با دو خانواده که قرار است غرب تهران را با کاروان زیر پا بگذارند. علاوه بر حسن حبیب‌زاده که در این مجموعه به عنوان تهیه‌کننده و کارگردان فعالیت دارد، نازنین چیت‌ساز نیز کارگردان هنری این برنامه است. کاری که در ابتدا به وسیله سفر با ماشین شکل گرفت و به مرور پخته‌تر و سفر با کاروان دورت بگردم ایران آغاز شد.

ایده اولیه ساخت برنامه دورت بگردم ایران چطور شکل گرفت؟
در ابتدا هدف بر این منوال بود که سفر خانوادگی را به‌گونه‌ای به نمایش بگذاریم؛ موضوعی که به نظر می‌رسید حداقل در رسانه‌ها در حال کمرنگ شدن بود. ایده را به صدا و سیما بردیم. استقبال شبکه نهال موجب شد تا ساخت کاروان و آغاز برنامه به سرعت شروع شود.
فصل دوم با توجه به تجربه‌هایی که به دست آوردید، چقدر توانستید نقاط ضعف را برطرف و بر نقاط قوت خود بیفزایید؟
از آنجا که شبکه نهال برای گروه سنی شش تا 12 سال است، اما در سری اول گروه سنی بچه‌ها کمتر بود و تنها ریحانه شش سال و مطهره 9 سال داشت. در فصل دوم تلاش شد تا ترتیب سنی بهتر شود و نقش و تاثیر بچه‌ها در برنامه رنگ و روی بهتری بگیرد. همچنین تنوع در مکان فیلمبرداری و تنوع اتفاقات باعث شده فصل دوم تا حدودی بهتر از فصل اول پیش برود.
از سختی‌های کار در شرایط سفر آن هم با خانواده و کودکان بگویید؟
از آنجا که این برنامه بین واقعیت و فضای داستانی است که نقش اصلی آن را بچه‌ها بازی می‌کنند برای همین دشواری‌های خاص خودش را دارد. اهمیت وجود خانواده در سفر و در عین حال حذف روزمرگی‌ها نیز کار دشواری است. همچنین برنامه‌ریزی‌هایی که برای این مجموعه در نظر گرفته می‌شود یک‌بخش آن قابل پیش‌بینی است و بخش‌های بسیاری از آن را باید آماده‌باش بود، چون از قبل نمی‌دانی قرار است چه اتفاقی رخ دهد. استرس این‌که تمام بخش‌های مهم ضبط شود و نکته‌ای جا نماند، سوژه‌ای از قلم نیفتد، آماده‌باش دائمی فیلمبرداران و... سختی کار را بیشتر می‌کند. مخصوصا که برنامه‌ریزی کردن با زمان خواب و بیداری کودکان به ویژه کودک شش ماهه اصلا ساده نیست که تلاش شد به بهترین شکل ممکن صورت گیرد.
ساخت این برنامه شباهتی به تجربه‌های گذشته شما دارد؟
من هم جزو کسانی هستم که سفر را خیلی دوست دارد. وقتی تجربه سفر کردن با خانواده به وسیله خودرو و بعد دورت بگردم ایران و با کاروان شکل گرفت با خودم گفتم چه نقطه تلاقی بامزه‌ای است. دیدن آدم‌های مختلف در نقاط گوناگون و مشاهده اتفاقاتی که در ذات سفر است با هم ترکیب شده و تجربه کارگردانی خوب و دلچسبی را رقم زده است. در عین حال که بسیاری از جاهای آن قابل پیش‌بینی نبود و سختی‌هایی هم داشت اما به تجربه‌اش می‌ارزد. سبک ساخت دورت بگردم ایران به دلیل آن‌که بسیاری از اتفاقاتی که درون آن رخ می‌دهد غیر‌قابل پیش‌بینی است آن را جالب کرده و توجه به اهمیت خانواده موجب شده خانواده‌ها که مخاطب اصلی این برنامه هستند جذب آن شوند. به‌خصوص که این کار برای کودکان است و در ساخت برنامه‌ای برای کودک نمی‌توان اشتباه کرد یا برنامه‌ای غیرجذاب ساخت، چون مخاطب به‌راحتی آن را پس می‌زند.
به نظرتان فصل سوم دورت بگردم ایران نیز ساخته خواهد شد؟
امیدواریم بتوانیم فصل دوم دورت بگردم ایران را به خوبی سپری کنیم و اگر همچنان این برنامه طرفداران خود را حفظ کند و صدا و سیما نیز از ساخت فصل سوم آن استقبال کنند کاروان را با ایده‌ها، خانواده‌ها و نگاهی تازه‌تر به نقاط دیگری از کشور پهناور ایران هدایت خواهیم کرد. چون تا امروز هم به نظر می‌رسد مردم ما را دیده و خوب می‌شناسند به طوری که در بسیاری از موارد وارد روستایی شده‌ایم که شاید اصلا نام روستا را هم نشنیده‌ایم؛ اما مردم آنجا ما را می‌شناسند و خانواده‌ها و بچه‌ها به استقبال‌مان می‌آیند. این موضوع برای همه عوامل سازنده جذاب و خوب است.

نحوه حضور در «دورت بگردم ایران» از زبان یک شرکت‌کننده
یک تجربه جدید و نادر!

سعید صدرائیان چهره رسانه‌ای است که پس از دیدن فصل اول برنامه دورت بگردم ایران تصمیم گرفت همراه با همسر و دو فرزندش در این برنامه شرکت کند. او هم اکنون با تیم برنامه در استان کردستان حضور دارد. او دلایل حضورش در این برنامه را اینگونه بیان می‌کند:

شروع سفر با «دورت بگردم ایران» از یک ثبت‌نام ساده شروع شد. از طریق اطرافیان متوجه شدم چنین برنامه‌ای به‌دنبال خانواده‌ای می‌گردد تا با آنها برنامه سفری ماجراجویانه داشته باشند. من، همسرم به همراه دو فرزندم تا‌کنون شهرهای بسیاری از ایران را گشته و دیده بودیم؛ اما تا به حال تجربه سفر اینچنینی به‌ویژه با کاروان و البته مسیر همدان، کردستان و آذربایجان غربی را آن هم با برنامه‌ریزی عوامل و دست‌اندرکاران دیگر نداشتیم. به همین دلیل همسر و فرزندانم از این پیشنهاد استقبال کردند. چند روز بعد از ثبت‌نام بود که با ما تماس گرفتند و گفتند برای مصاحبه برویم. مصاحبه که انجام شد چند روز بعدش نیز دوباره تماس گرفتند و گفتند امتیاز لازم برای حضور در برنامه را به دست آورده‌ایم.
از اینجا به بعد بود که خانواده ما با تجربه‌ای متفاوت در سفر کردن مواجه شد. سفری که برنامه‌ریزی تقریبا 11 روزه‌اش به دست خودمان نبود و مسیر و وسیله حمل و نقل هم متفاوت با آن چیزی بود که تاکنون داشتیم. بکر بودن همین فضا باعث شد ذوق و شوق ما بیشتر از همیشه باشد. دختر ده ساله و پسر شش ساله‌ام هم از این بابت خرسندند. چون علاوه بر تجربه سفر با موضوع دیگری نیز مواجه شدیم آن هم شور و شعف مردمی بود که با دیدن کاروان ما از خودشان بروز می‌دادند. از طرف دیگر سفر با کاروان هم به دلیل این‌که در ایران نادر است سختی‌های خاص خودش را دارد. با این حال کاروان بودن وسیله سفر در برابر سایر موارد دیگر برنامه دورت بگردم ایران کاملا به حاشیه رانده می‌شود. چون هدف از ساخت این برنامه این است که نشان دهد می‌شود با خانواده آسان سفر کرد. این راحت گرفتن در سفر تجربه‌ای بود که بسیاری از آن بیم دارند. در حالی که بچه‌ها اصلا به این موضوع فکر نمی‌کنند و این بیم تنها در دل پدر و مادرها وجود دارد که اگر تمرین کنند آنها هم به نتیجه خواهند رسید که بچه‌هایشان رسیده‌اند. سفر را باید آسان گرفت تا خوش بگذرد و هر سال نیز بارها و بارها بتوان تجربه سفر کردن را به دست آورد.

آزاده باقری
روزنامه‌نگار