مهار کودک لوس

قاطع باشید
قاطع بودن هرگز به معنای اعمال زور، تحمیل عقاید، خواسته‌ها یا اصرار به اجرای بی چون وچرای فرامین نیست بلکه قاطع و جدی بودن به این معناست که والدین بنابر اصول تربیتی که همیشه و در همه حال قابل اجراست باید قوانین و قواعدی را برای تربیت فرزندان خود تعیین کنند که پایبندی به اجرای آن قوانین، همیشه در اولویت اول باشد تا جایی که تخطی از قوانین، تحت هیچ شرایطی، نه تنها برای والدین بلکه برای فرزندان نیز امکان پذیر نباشد. متاسفانه بسیاری از والدین در مسیر تربیت دچار دوگانگی و تناقض در رفتار، کلام و اندیشه هستند، به این معنی که رفتاری را امروز تایید و فردا تکذیب می‌کنند و همین عامل، مهم‌ترین دلیل عدم قاطعیت والدین محسوب می‌شود. ثبات خلق، اندیشه و رفتار در والدین نقش بسزایی در تربیت فرزندان دارد، چه بسا اگر والدین، هر لحظه اصول تربیتی خود را تغییر دهند و به گفته‌ها و اعمال خود چندان اعتقادی نداشته باشند، بی‌تردید فرزندان نیز اصول و قوانین خانواده را دست کم گرفته و پایبند نخواهند بود و به این ترتیب دستاویز هر حربه‌ای می‌شوند تا خواسته خود را اجرا و عملی کنند و لوس شدن یکی از آن تدابیر است.
حمایت افراطی ممنوع!
حمایت و پشتیبانی بهینه از کودک یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است که اگر این حمایت از حد بگذرد بزرگ‌ترین خیانت در حق کودک محسوب می‌شود. در موقعیت‌ها و شرایط سخت کودک را تنها نگذارید، پا به پای او حرکت کنید اما هرگز به جای او تصمیم نگیرید و پذیرش مسؤولیت نکنید بلکه به او یاد دهید که خود مسؤول انجام همه کارها و حتی رفع مسائل و مشکلاتش است. توصیه می‌کنیم به جای حل مستقیم مساله یا پیشنهاد راه‌حل نهایی، با ارائه راهکار‌های مختلف و توجه به پیامدهای مثبت و منفی آنها، کودک را به چالش بکشید و حق انتخاب نهایی را به او واگذار کنید. آموزش مهارت‌های مقابله‌ای اعتماد به نفس کودک را تقویت می‌کند و او را برای مواجهه و رویارویی با مسائل دشوارتر آماده می‌سازد.
دادن حق انتخاب
داشتن حق انتخاب مقدمه پذیرش مسؤولیت در کودک است، اجازه دهید در مورد مسائلی که کودک توان انتخاب درست دارد، خود به تنهایی تصمیم بگیرد مثلا در مورد رنگ لباسی که به تن می‌کند، نوع کتاب داستانی که دوست دارد مطالعه کند و... اما در عین حال به او یاد دهید همان‌طور که در برخی موارد، امکان انتخاب برای او حتمی است در مواردی نیز او باید به انتخاب والدینش احترام بگذارد و آن را بپذیرد و به یقین نیز بداند که این سلب حق انتخاب به نفع اوست مثلا مانند زمانی که باید در خودرو کمربند ایمنی خود را ببندد و یا در مهمانی‌ها بنابر گفته والدینش رفتار کند و....
آموزش صبوری
برخی والدین به اشتباه گمان می‌کنند اجابت فوری خواسته‌های کودک به معنای خوب ایفا کردن نقش پدر و مادری است؛ در حالی که این روش، شیوه تربیتی نامناسبی است که بر رشد منفی شخصیت کودک تاثیر بسزایی دارد. برای اجتناب از این وضعیت منفی بهتر است پاسخ به نیازهای کودک را به تعویق بیندازید و به او یاد دهید برای حصول خواسته‌ها و نیازهایش باید صبر کند؛ مثلا اگر مشغول آشپزی هستید و کودک از شما درخواست می‌کند کاری را برای او انجام دهید، نیازی نیست دست از کارتان بکشید، بلکه بهتر است از او خواهش کنید چند دقیقه‌ای صبر کند تا کارتان تمام شود. آموزش مهارت صبرو صبوری کردن، به کودک این توان را می‌دهد که در برابر لذت‌های موقت زندگی مقاومت کرده و برای کسب نتیجه‌ای بهتر، اجابت خواسته اش را تا زمانی مساعدتر به تعویق بیندازد.
درست رفتار کنید
رفتارهای نامطلوب و لوس‌مآبانه کودک را بشناسید و در مقابل آنها سرسختانه بایستید؛ مثلا از خرید هر آنچه که کودک خواهان آن است پرهیز کنید و لزوما تهیه آن را تا روزی که کودک استحقاق و شایستگی داشتن آن را داشته باشد به تعویق بیندازید، اگر کودک برای درخواست چیزی شروع به داد و فریاد کرد، آنچه را که می‌خواهد به او ندهید، یا هنگامی که کودک اتاق خود را به هم می‌ریزد تا زمانی که اتاقش را کاملا مرتب نکرده، هرگز اجازه خروج به او ندهید، یا در مورد ساعت خواب، جدیت داشته باشید و سر ساعت مقرر، کودک را مجبور به رفتن به تخت خوابش کنید و بر سر حرف خود بمانید و مقاومت نمانید.
از سوی دیگر، یادتان باشد رفتارهای مطلوبی را که کودک انجام می‌دهد تشویق و رفتارهای نامطلوب او را تنبیه کنید، مثلا هنگام سرپیچی از دستورات و اوامر، کودک را متوجه پیامدهای رفتارهاش کنید و از او بخواهید رفتارش را اصلاح کند به او متذکر شوید در صورت ادامه رفتار مجبور هستید او را از کار مورد علاقه‌اش که ممکن است بازی با تبلت، بازی با دوستان، رفتن به خرید و... باشد محروم سازید.

نسرین صفری / روان‌شناس بالینی