حراج هنر اسلامی

در فصل بهار و در ماه‌های آوریل و می (فروردین و اردیبهشت) حراج‌های بین‌المللی روزهای شلوغی را پشت سر می‌گذارند و با برپایی حراج‌های مختلف با موضوعات متفاوت، علاقه‌مندان به هنر را جذب این رویدادها می‌کنند.
در چند روز گذشته سه حراج‌گذاری کریستیز، ساتبیز و بونامز در لندن طی سه شب حراج هنرهای اسلامی برگزار کردند که این رویدادها با فروش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو بودند و توانستند در زمینه هنرهای اسلامی رکوردهای قابل‌توجهی به‌جای گذارند.
از نکات قابل توجه در این سه حراج، فروش خوب آثار خطی متعلق به هنر اسلامی و به‌ویژه هنر ایران بود که جایگاه هنر خوشنویسی ایران را در حراج‌های مختلف نشان می‌دهد. یکی از آثار ارزشمندی که در این زمینه به فروش رسید، قرآنی تذهیب شده و مطلا متعلق به قرن ۱۵ میلادی بود تا جایگاه هنر خوشنویسی اسلامی را به رخ جهانیان بکشد.
هر‌چند وجهه تاریخی این اثر در قیمت‌گذاری آن تاثیر بسیاری دارد، اما این نکته می‌تواند نویدبخش حضور پر‌رنگ‌تر خوشنویسی در بازار هنر جهان باشد. در حالی که تا پیش از این معمولا خریداران آثار هنری روی خوشی به هنر خوشنویسی نشان نمی‌دادند.

بونامز کجاست؟
اولین حراج فصل بهار که دهم اردیبهشت برگزار شد، حراج هنر اسلامی و هنر بونامز در لندن بود. بونامز یک خانه حراجی خصوصی انگلیسی است، که یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین خانه‌های حراجی در زمینه هنر، آنتیک و جواهرات در جهان است.
پیشینه این حراجی هم در نوع خودش جالب توجه است،‌ چرا که این حراجی در سال 1793 میلادی تاسیس شد و حدود نیم قرن بعد یعنی در سال 1850 فعالیت‌هایش را در تمامی زمینه‌های آثار عتیقه از جمله جواهرات، ظروف چینی، اثاث خانه، سلاح و زره گسترش داد. سال 2001 با شرکت فیلیپس ادغام شد و شرکتی جدید به نام بونامز تشکیل داد.

چوب حراج به اثر سلطان
در حراج امسال هنرهای اسلامی بونامز ۲۱۶ اثر شامل خط، نگارگری، تذهیب و اشیای عتیقه از هنر اسلامی و هند ارائه شده که در مجموع این حراج توانست به فروش یک میلیون و 570 هزار پوندی دست پیدا کند.
نکته قابل توجه در این حراج فروش خوب آثار خوشنویسی متعلق به ایران بود که می‌توان به قرآن کوچک تذهیب شده به سال ۱۲۰۴ ه.ق شامل ۲۵۷ برگ اشاره کرد. قرآن کوچک تذهیب شده قرن ۱۹ میلادی شامل ۲۴۷ برگ، قرآن کوچک تذهیب شده قرن ۱۹ میلادی شامل ۲۳۹ برگ خوشنویسی و کتاب «تاریخ جهان تا پایان دوره شاه اسماعیل صفوی» نوشته غیاث الدین محمد مشهور به «خوان دمیرهروی» شامل ۲۷۸ برگ که به ارزش 2 میلیون و 550 هزار پوند به فروش رسید؛ اشاره کرد.
البته که دو اثر جالب توجه در میان حراجی‌های امسال هم دیده می‌شود. اولی خوشنویسی نستعلیق که توسط خلیل خالد بیگ سفیر ترکیه در ایران در ۱۸۸۸ میلادی نوشته شده و به مبلغ 7 میلیون 562 هزار پوند فروخته شد و البته نقاشی با جوهر و خط‌نوشت ناصرالدین شاه در قرن ۱۹ میلادی که به مبلغ 4 میلیون و 812 هزار پوند چکش خورد.
ناصرالدین شاه جدای از این‌که به عکاسی علاقه‌مند بود و گاه و بیگاه از اندرونی، غلامان و ندیمگان عکاسی می‌کرد، از زمان ولیعهدی در نقاشی هم دستی داشت. او هر وقت خسته می‌شد در حواشی یا صفحات آغازین یا صفحات انتهایی برخی از کتب چاپی کتابخانه سلطنتی یا برخی اسناد دولتی نقاشی‌هایی می‌کرد که امروزه تعدادی از آنها باقی مانده و برخی از آنها در آرشیو کتابخانه ملی و کتابخانه کاخ گلستان نگهداری می‌شود. همین چند روز پیش هم یکی از همین آثار در حراجی بونامز لندن به فروش رفته است.

ساتبیز کجاست؟‌

ساتبیز یا ساتبی یک خانه حراجی چند‌ملیتی آمریکایی واقع در نیویورک است، که البته قدمتی چند صدساله دارد و تاسیس‌اش در سال 1744 در لندن بوده است. ساتبیز یکی از بزرگ‌ترین خانه‌های حراجی جهان در زمینه آثار هنری، جواهرات، کلکسیون (آنتیک)، املاک و مستغلات است که نامش را از یکی از بنیانگذاران خودش برگرفته است. ساتبیز چهارمین حراجی قدیمی جهان است که همچنان به فعالیت خود در ۴۰ کشور و ۹۰ مرکز ادامه می‌دهد.

امید رحمانی

گروه فرهنگ و هنر