حالا چی بپوشیم؟

بیایید یک بار نقاط ضعف و مواردی را که باعث ایجاد این شرایط شده‌اند با هم مرور کنیم، در وهله اول با نگاهی به بازار پوشاک و الان که بحث اصلی ما مانتوها هستند، متوجه می‌شویم هر سال و هر فصلی که می‌آید چیزی با عنوان مد را هم به همراه می‌آورد، اما این که مد از کجا آمده خودش داستانی دارد که نشان می‌دهد این مد توسط گروه مدیریتی که وجود دارد ارائه نشده، چرا؟ چون بعد از اشاعه آن مثل همان مانتوهای به اصطلاح بی در و پیکر معروف شاهد موج انواع برخوردهای سطحی هستیم که به دنبال حذف هستند نه جایگزینی و مدسازی. این از اصلی‌ترین مشکلاتی است که در این حوزه وجود دارد. تازه بعد هم طرحی ارائه می‌شود که از بین چندصدتا کار، کمی مناسب‌تر است اما به دلیل قیمت‌های عجیب و غریب و شیوه توزیع آن فقط به دست قشر خاصی می‌رسد.
با وجود همه این مشکلات نزدیک شدن به فصل عزیز تابستان باعث شد تا ما بازهم به فکر بیفتیم که امسال قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ آیا برخوردهای مقطعی و بعضا سفت و سخت باز هم اجرا می‌شود یا قرار است فکری برای برخوردهای فرهنگی هم شود؟

1. کارگروه مد و لباس، کجایی؟
این سؤال‌ها را از حمید قبادی، دبیر کارگروه مد و لباس پرسیدیم، او بعد از این که گفت یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های حوزه طراحی مد و لباس ارائه الگوهای جدید به جامعه است، این طور ادامه داد: این امر توسط طراحان، خانه‌های مد، مزون‌ها و مراکز هنری مد و لباس انجام می‌شود. شاید اولین گامی هم که در این باره برداشته شد، در هشتمین جشنواره مد و لباس فجر بود که در آن قرار شد طرح‌های تازه‌ای را به جامعه معرفی کنیم و الگوهایی را متناسب با ارزش‌ها، علایق و نیازمندی‌های جوانان و خانواده‌ها ارائه دهد. علاوه بر اقدامات و ضوابطی که کارگروه ساماندهی مد و لباس به عنوان یک نهاد ناظر و هماهنگ‌کننده به عهده دارد، این یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که با ساماندهی فعالیت‌های طراحان و مشغولان این حوزه، بتواند الگوهای جدید را وارد جامعه کند. می‌توان با اطمینان گفت بخش قابل توجهی از این آثار هم وارد بازار شدند و همین‌طور در اواخر سال گذشته بود که زمینه انعقاد قرارداد با طرح‌های منتخب برای گسترش تولید آن فراهم شد.
ضمن این که باید یادآوری کنم در کنار فعالیت‌هایی که ما انجام می‌دهیم، گاهی اقداماتی توسط مراکز رسمی و غیر‌رسمی صورت می‌گیرد که مورد تأیید ما نیست. مهم‌ترین اقدام کارگروه ساماندهی مد و لباس بعد از هماهنگی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها، ارائه الگوهای جدید است، این الگوها هم لزوما به طور مستقیم توسط این نهاد ارائه نمی‌شود و به‌وسیله مراکزی که زیر‌مجموعه کارگروه یا عضو آن هستند، انجام می‌شود. حجم این الگو‌ها در سامانه یکپارچه شناسه لباس ایرانی ثبت و ضبط شده است، یعنی در سامانه شناسه شیما که چند سالی است مورد استفاده قرار می‌گیرد، میزان این طرح‌ها قابل بررسی و مشاهده است. اینها لباس‌ها و طرح‌هایی است که توسط کارگروه تأیید شده‌اند و امیدوارم امسال شاهد کارهای بیشتری در این سامانه باشیم.

2. شبکه تلویزیونی مد و لباس؛از صلاحیت ما خارج است
جدا از موارد مطرح شده و البته در ادامه بحث همان جریان سازی در مد، چند سالی می‌شود که صحبت از تأسیس شبکه مد و لباس ایرانی مطرح است. در این راستا چند شبکه به صورت اینترنتی کار خود را شروع کردند و فعالیت‌هایشان کم و بیش ادامه دارد، اما در تلویزیون هنوز خبری از آن نیست. البته با در نظر گرفتن همه شرایط و ملاحظاتی که درباره چارچوب‌بندی محتوایی و فرهنگی وجود دارد، شاید مدیران رسانه ملی هنوز زمان مناسبی را برای تحقق این شبکه ندیده‌اند. البته می‌توان به‌صورت برنامه‌سازی این هدف را دنبال کرد.دبیر کارگروه مد و لباس هم ضمن اشاره به همان شبکه‌های اینترنتی و دو عنوانی که سال گذشته کارشان را شروع کردند، از فعالیت آنها و به عهده گرفتن بخش کاری که صدا و سیما قرار بود انجام دهد، گفت. شبکه‌هایی که البته مجوزشان را از همین سازمان یعنی صدا و سیما گرفته‌اند. او می‌گوید: امروز ما به‌اندازه کافی خوراک و محتوا برای راه‌اندازی چنین شبکه‌ای در تلویزیون داریم و برنامه‌ها و رویدادهای زیادی هستند که قابلیت پوشش و پرداخت به آن را در یک شبکه اختصاصی دارند، اما این از صلاحیت ما خارج است و رسانه باید تصمیمش را در این باره بگیرد. همچنین از آنجا که شبکه‌های اینترنتی به صورت فعال راه افتادند، ما به‌تازگی دیگر صحبتی با تلویزیون در این باره نداشتیم، با این وجود همکاری‌مان با شبکه‌های مختلف این رسانه برای برنامه‌های ترکیبی وجود داشته و تعامل خوبی با صدا و سیما داشتیم. بازهم می‌گویم با همه اینها ما هم علاقه‌مند هستیم که چنین شبکه‌ای به طور خاص در جریان مدسازی تأسیس شود، اما اقدام نهایی آن با سازمان است.

3. امسال طرح‌ها در دسترس‌تر هستند
اما همان‌طور که گفتیم لباس‌های تابستانی از دغدغه‌های اصلی است که در این حوزه وجود دارد، مسأله‌ای که با وجود گرد و خاکی که به پا کرده جا دارد به صورت مخصوص و مبسوط به آن پرداخته شود.
دبیر کارگروه در این باره هم می‌گوید: همان‌طور که می‌گویید طراحی و کارهایی که ارائه می‌شوند باید با فصل و زمانی که قرار است مورد استفاده قرار بگیرند،‌ همخوانی داشته باشد. این هم درست است که ما در جشنواره‌هایمان آثار مختلفی را برای فصل‌های گوناگون می‌بینیم و در مورد تابستان هم تا حدی این طور بوده، با این حال تأکید می‌کنم جشنواره‌ها بخشی از آثار را به نمایش می‌گذارند و معرفی می‌کنند که از بین همان‌ها هم تعدادی مورد تایید ماست. اما از سوی دیگر طرح‌هایی توسط موسسات مختلف عرضه می‌شود که در این رویدادها نیستند. جشنواره در اینجا تلاش می‌کند جریان سازی کند و امسال نیز همان‌طور که گفتم قرار شد تصمیماتی برای تولید این طرح‌ها گرفته شود. این قراردادهای تولید هم حتما مطابق فصل از جمله تابستان خواهد بود که بتواند پاسخگوی بخشی از نیازی که به‌خصوص در این فصل یعنی تابستان وجود دارد باشد، اما نکته‌ای که روی آن تأکید دارم این است که حجم نیازی که در بحث لباس اجتماعی بانوان وجود دارد، بسیار بالا و زیاد است به طوری که بیشتر از 40میلیون قطعه در سال حدود مصرف لباس در این بخش است. با توجه به این که مانتو به صورت انحصاری تنها در ایران تولید می‌شود، طرح‌هایی که تولید می‌کنیم با اتکا به هنرمندان داخلی و ایده آنها جلو می‌رود، به همین دلیل تولیدکنندگان و طراحان عزیز ما از موادی استفاده می‌کنند که به فصل مناسب خودشان اختصاص دارد، از همین رو من فکر می‌کنم از بابت انطباق نمونه با فصل و تنوع آن مشکلی نخواهیم داشت. می‌توان گفت که امسال هم دسترسی به آثار و طرح‌های مناسب به نسبت سال‌ها گذشته، گسترش پیدا می‌کند چون سال 97 جزو ایام پررونقی در حوزه طراحی مد و لباس بود، به همین خاطر فکر می‌کنم امسال میزان تولید هم بیشتر شود و دسترسی به آنها هم آسان‌تر و گسترده‌تر از گذشته باشد.

4. مسؤولیت برخوردها به عهده کیست؟
این که در این فصل چه کسی پا پیش می‌گذارد و جلو مانتوهای جلوباز را می‌گیرد، موضوع دیگری بود که سراغش رفتیم؛ قانونی که در کنار دیگر موارد، گویا در آیین نامه‌ای تحت عنوان ضوابط اختصاصی لباس اجتماع با همکاری مراکز فرهنگی، پژوهشی و دستگاه‌های مرتبط شکل گرفته است. قبادی می‌گوید: بعد از تدوین این آیین‌نامه، کارگروه آن را به نهادهای مربوط مثل اتحادیه‌ها، ادارات کل ارشاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت، مراکز انتظامی و همه نهادها اعلام می‌کند و در ادامه مسؤولیت نظارت بر اجرای آن به عهده نهادهای صادر کننده مجوز، مثل مراکز صنفی چون اتحادیه پوشاک، کشباف در تهران و... است. بر این اساس کارگروه ساماندهی مد و لباس هم می‌تواند اجرای صحیح یا ناموفق این مراکز را ارزیابی کند. در اینجا هر بخش که مجوز صادر می‌کند مسؤولیت نظارت بر اعضای خودش را به عهده دارد. طرح نظارت بر پوشاک و مانتوها هم توسط نهادهای نظارتی ادامه دارد و اجرا خواهد شد.
صحبت‌هایی که درباره این طرح و کارایی آن وجود دارد هم از مواردی بود که قبادی درباره اش معتقد است: بهترین و موثرترین کار در این حوزه ارائه الگوهای جدید است، یعنی اگر بتوانیم زمینه دسترسی برای این طرح‌ها را فراهم کنیم با چالش‌های بعدی و تنش‌های این چنینی کمتر مواجه می‌شویم و تا وقتی که این طور نباشد، این جریان ادامه دارد. کارگروه هم به طور جدی در تلاش است و تا حدی هم موفق بودیم، البته مشکلات جدی مثل کافی نبودن مراکز عرضه، مشکل در تامین مواد اولیه و... را داریم، با این حال این اتفاق در حال شکل‌گیری و کامل شدن است. بله، روش برخورد به آن شکل چندان موثر و جالب نیست البته من معتقدم با متخلفانی که تعمدا فعالیت‌های غیرقانونی انجام می‌دهند باید برخورد داشته باشیم، فضاهایی که در تلاش هستند در جهت مخالفت با ارزش‌ها پیش بروند، اما مردم عادی و مراکز عرضه‌کننده هم باید دستشان از طرح‌های کاربردی و مناسب پر باشد تا مخاطب خود به خود کمتر سراغ آن فضا برود.

فاطمه شهدوست

فرهنگ و هنر