جنبش کتاب‌بازها علیه رکود

بی‌ثباتی نرخ ارز چه تاثیراتی بر نمایشگاه کتاب داشته؟
یک مشت پول کثیف

کاغذ قرار بود یارانه‌ای باشد و حالا یکی از آن حوزه‌هاست که بیشترین واکنش‌ها به افزایش قیمت دلار را بروز داده و به جایی رسیده که قیمتش 500 درصد افزایش داشته است. طبیعی است این صعود سرسام‌آور نتایج فاجعه‌باری داشته باشد که از ساده‌ترین آنها می‌توان به شمارگان 200 و 300 تایی اشاره کرد و کاهش قابل توجه تعداد عناوین کتاب‌ها. حالا در این اوضاع، ناشران گرد هم جمع شده‌اند که کتاب‌هایشان را به طور مستقیم به دست مشتریان برسانند. حتی بعد از تخفیف‌های ویژه نمایشگاه هم بعید است قیمت کتاب برای علاقه‌مندان مقرون به صرفه باشد. آخرین روز بهمن‌ماه، صابر محمدی در گزارشی به افزایش قیمت کتاب در نمایشگاه تهران پرداخت و ابعاد آن را بررسی کرد که بر اساس این گزارش، قیمت هر صفحه کتاب در نمایشگاه 246تومان پیش‌بینی شده بود. شاید این پیش‌بینی به وقوع نپیوسته باشد و مثلا امروز بتوان یک کتاب 260 صفحه‌ای را به قیمت 40 هزار تومان و معادل تقریبا هر صفحه 153 تومان خرید، اما همچنان کسی نمی‌تواند منکر تورم بی‌سابقه قیمت کتاب شود. اگر این نکته را در نظر بگیریم که تعداد کثیری از علاقه‌مندان به کتاب، مصرف یک‌سال یا بخش عظیمی از نیازشان به کتاب را هر سال در نمایشگاه برآورده می‌کردند، باید پرسید بعد از اتمام نمایشگاه چه اتفاقی در بازار نشر رخ خواهد داد و آیا آمار فروش کتاب از سال‌های قبل هم کمتر نخواهد شد؟

دوران پسا نمایشگاهی چطور خواهد بود؟
روزهای اوج بازار کتاب

شمارگان کتاب‌ها متاسفانه به 200 یا 300 نسخه رسیده است. البته بماند که برخی ناشران ممکن است حتی یک نسخه کتاب منتشر کنند، اما در بهترین حالت شمارگان کتاب‌ها از 500 نسخه بالاتر نخواهد رفت. بدون تردید کتاب‌هایی که ناشران برای نمایشگاه کتاب تهران تدارک دیده‌اند، با همین تعداد منتشر شده و اگر فرض کنیم که این تعداد در نمایشگاه به فروش برسد، بعد از اتمام نمایشگاه دیگر خبری از این کتاب‌ها نخواهد بود، مگر این‌که میزان استقبال از یک کتاب به اندازه‌ای برسد که ناشر بعد از نمایشگاه، چاپ‌های بعدی آن را آماده کند که اگر چنین شود جزو موارد استثناست و نه قاعده. همچنین بعید است که ناشران بعد از نمایشگاه عناوین جدیدی منتشر کنند و احتمالا به نشر چند عنوان کتاب تا پایان سال بسنده خواهند کرد. در گزارش 19 فروردین درباره نمایشگاه کتاب، صحبت‌ها و نظرات چند ناشر را به نمایندگی از صنف ناشران منعکس کردیم که بر این پیش‌بینی صحه می‌گذارد و وضعیت نشر بعد از نمایشگاه کتاب را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند.

نمایشگاه سی و دوم چه دستاوردهایی خواهد داشت؟
دستاوردهای نمایشگاه شتابزده

نمایشگاه کتاب امسال، تفاوت دیگری با نمایشگاه‌های قبل از خود دارد و آن هم به زمان برگزاری آن مرتبط است. هرسال در نیمه‌های اردیبهشت بساط غرفه‌ها برپا شده بود، اما امسال تقریبا ده روز زودتر از دوره‌های قبل نمایشگاه برگزار می‌شود. احتمالا این تغییر زمان به دلیل قرار گرفتن در آستانه ماه مبارک رمضان است و احتمال همزمانی با نمایشگاه بین‌المللی قرآن. ولی به هر حال این تغییر زمان، برگزارکنندگان را با مشکلاتی در برنامه‌ریزی مواجه کرده و چه بسا کیفیت برگزاری نمایشگاه علی‌رغم همه تلاش‌ها از سال‌های قبل کمتر باشد. همچنین امسال مهم‌ترین برنامه بخش بین‌الملل نمایشگاه، حضور چینی‌ها است و چند ناشر خارجی که در شرایط تحریم به سختی دعوت شده‌اند و دست کم تا فردا نمی‌توان درباره کیفیت حضورشان اظهار نظر کرد. به نظر می‌رسد آسمان هم سر ناسازگاری گذاشته و دست کم در روزهای اول جشنواره، وضعیت نامساعد جوی ممکن است استقبال از نمایشگاه را کاهش دهد، ضمن این‌که وقوع سیل در چند استان کشور و شرایط بحرانی در این استان‌ها سبب شده از تعداد شرکت‌کنندگان بالقوه در نمایشگاه تهران نیز کاسته شود. با تمام این گرفتاری‌ها نمایشگاه کتاب تهران برگزار می‌شود و چه خوب که این اتفاق رخ می‌دهد اما دستاوردهای چنین نمایشگاهی چه خواهد بود، گرچه توقع تدبیر از دولت تدبیر و امید در این شرایط کمی رویایی است، اما شاید بهترین اتفاق همین باشد که محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد پنجشنبه گذشته در نشست خبری نمایشگاه مطرح کرده بود و آن هم کاهش تصدیگری دولت است و سپردن بازار نشر به خود ناشران.

آذر مهاجر
ادبیات و هنر