خرج و برج نامعلوم شهر

انتقادهای این عضو شورا اما از آن روز تا همین امروز که بیشتر از سه هفته از آغاز سال جدید می‌گذرد، ادامه دارد. آن‌قدر که دوباره حرف‌هایش را تکرار کند و بگوید لایحه بودجه همچنان از نظر او نقاط ضعفی دارد که باید در صدد رفع آنها برای سال‌های بعد باشیم. یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف به گفته آروین همچنان روی این محور می‌چرخد که ردیف‌های هزینه‌ای در مورد این‌که دقیقا چه کاری و به چه میزان و کیفیتی انجام می‌شود، شفاف و مشخص نیستند و با این که در بودجه امسال واحدهای انجام کار ذکر شده، اما این واحدها دقیق نیستند و مشخص نیست چگونه اندازه‌گیری می‌شوند و کیفیت مورد انتظار آنها چیست.
ابهامی که این عضو شورا از آن صحبت می‌کند به گزارش عملکرد آن هم مربوط می‌شود، موضوعی که درباره‌اش می‌گوید: ما در حالی بررسی بودجه ۹۸ را آغاز کردیم که فقط عملکرد یک‌سوم بودجه ۹۷ را داشتیم. یعنی از بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیاردی فقط عملکرد 6۵۰۰ میلیارد در پیوست بودجه امسال قید شده بود. به عبارت دیگر یعنی شهرداری تهران یک پیوست بودجه به عنوان عملکرد ۹ ماهه بودجه ۹۷ داده بود که این عملکرد فقط 6۵۰۰ میلیارد تومان بود. طبعا اداره کل مالی، پرداخت‌های بیشتری داشته، اما به دلیل فاصله‌ای که پرداخت با ثبت و تایید هزینه دارد، ما آن عملکرد را نمی‌بینیم و تا سال مالی پایان نیافته و سندهای هزینه ثبت و تایید نشده و حساب‌ها بسته نشود، شاید متوجه جابه‌جایی ردیف‌ها و اولویت‌گذاری مدیران هنگامی‌که منابع محدود بوده و کسری بودجه داشته‌ایم نشویم. همین امر، تصمیمات ما را برای سال جدید دقیق نمی‌کند؛ چراکه نمی‌دانیم بودجه‌ای که سال قبل تصویب کردیم در نهایت صرف چه کاری شد.
رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران از این ردیف‌های بودجه مبهم با یک لقب خاص هم نام می‌برد؛ ردیف‌های بودجه‌ای بت واره!
آروین می‌گوید: ما اغلب با ردیف‌های بودجه به شکلی «بت‌واره» مواجه می‌شویم. ردیف‌هایی که معلوم نیست صرف هزینه در آنها دقیقا محدود به چه هدفی، برای انجام چه کاری، به چه میزانی و با چه کیفیتی انجام می‌شود؟ اما با این حال حذف یا کاهش قابل توجه این ردیف‌ها در ما هراسی بی دلیل ایجاد می‌کند. ردیف‌هایی که یک زمانی به دلیلی ایجاد شدند و حال سال‌هاست با درصدی افزایش پای ثابت بودجه‌های سالانه رشد و کمتر کسی جسارت پرسش جدی از معنا و هدف و میزان دقیق کار انجام شده در ذیل آنها را دارد.
یک پرونده پر ابهام
همین‌جاست که موج منتقدان هم با این عضو شورا همراه می‌شوند و از ضرورت پیگیری بودجه‌ای می‌گویند که قرار است پایتخت 12 میلیون نفری را به سلامت از گیرودار مشکلات عبور دهد؛ موضوعی که مورد توجه علیرضا سرحدی، کارشناس شهری هم قرار می‌گیرد. سرحدی با اشاره به اهمیت این موضوع به ما می‌گوید: بحث درباره بودجه سال 98 شهرداری را درحالی شروع کرده‌ایم که هنوز یک پرونده باز پر از ابهام از هزینه‌های شهرداری در دوره قبلی برای دوره جدید باقی مانده است، پرونده‌ای که اختلاف عقیده‌های زیادی درباره‌اش وجود داردو هر دو طرف هم درباره صحت حرف‌هایشان مدعی هستند، اما متاسفانه شورای شهر در دوره جدید اینقدر اقتدار و توانایی را نداشته که این مساله را باز و به آن رسیدگی کند، حتی شهردارانی که هم در این دوره بر مسند مدیریت شهر نشسته‌اند قدرتی برای حل و فصل این مشکل نداشته‌اند. این کارشناس شهری با اشاره به این‌که ردیف‌های بودجه‌ای مبهم یکی از ویژگی‌های همیشگی بودجه شهرداری تهران است می‌گوید: به طور معمول در این بودجه که رقم قابل توجهی هم هست همیشه ردیف‌هایی دیده می‌شود که معلوم نیست چه خروجی‌ای داشته و کجا هزینه شده، حتی ممکن است خارج از فضای مدیریت شهری هزینه شده باشد، خیلی راحت برای این ردیف‌های مبهم سند می‌زنند؛ مثلا خرید آسفالت و به همین راحتی جزو ردیف‌های بودجه‌ای می‌آید و خلاص.
سرحدی در توضیح بیشتر می‌گوید: ردیف‌های بودجه‌ای متاسفانه خیلی وقت‌ها در جای خودش خرج نمی‌شود، یا خیلی جاها هزینه‌هایی می‌شود که با توجه به مشکلاتی که شهر تهران را احاطه کرده اصلا اساسی و ضروری نیست، در نتیجه می‌توانیم بگوییم همیشه یک دخل و تصرف‌هایی در این بودجه وجود دارد و چاره کار این است که باید یک انضباط مالی‌ باشد که جلوی این کار را بگیرد و مانع تکرار آن شود.
سکینه اشرفی، معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهردار تهران ‌نیز درباره بودجه می‌گوید: جدا از الزامات شورای شهر برای تدوین بودجه سال آینده، دستورالعمل بودجه نیز از سوی وزارت کشور به شهرداری‌های سراسر کشور ابلاغ شد که بر اساس این الزامات و دستورالعمل، لایحه بودجه سال 98 شهرداری تهران تدوین شده است.
به گزارش ایرنا، او می‌افزاید: طی سال‌های اخیر میزان تورم به ترتیب 11/9، 6/9 و 9 درصد بوده است که با اعمال این نرخ تورم، بودجه شهرداری تهران در سال 97 باید به عدد 230 هزار میلیارد ریال می‌رسید که با 56 هزار میلیارد ریال بودجه اعمال نشده، سقف بودجه شهرداری تهران در سال 97 حداکثر 174 هزار و 205 میلیارد ریال بود.
به گفته او با این حساب، بودجه نه تنها افزایش نیافته، بلکه از نظر قدرت خرید سال 94 و بهای ارائه خدمات به شهروندان در سال‌های بعد از آن با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده و در واقع بودجه با رویکرد انقباضی مصوب شده است.
انحرافات بودجه‌ای در شهر
مجتبی شاکری، عضو سابق شورای شهر تهران، کارشناس دیگری است که از دریچه انتقاد به بودجه شهرداری تهران نگاه می‌کند. این البته اولین بار نیست که او منتقد شفافیت بودجه تصویب‌شده برای شهر است و خیلی‌ها هنوز یادشان نرفته که شاکری وقتی عضو شورای شهر هم بود نسبت به بودجه و هزینه کردش منتقد بودو حتی یک بار انتقادهایش را در قالب یک نامه رسمی به شورای شهر ارائه کرد و نوشت: تاخیر چند ساله در ارزیابی و بی‌فرجام ماندن رسیدگی به حسابرسی‌ها، زمینه ساز تکرار خطاها و شکل‌گیری انحرافات بودجه‌ای را رقم زده است. خانه‌ها، انجمن‌ها، کانون‌ها، خیریه‌ها و... در مجموع ارقام قابل‌توجهی از بودجه فرهنگی اجتماعی دریافت می‌کنند درحالی‌که هیچ گزارش نظارتی و ارزیابی اثربخشی در موضوع فعالیتشان در دست نیست و نظام‌نامه و آیین‌نامه مشخصی تعادل بخشی به این کمک‌ها و شرایط احراز برای دریافت‌کنندگان را مهندسی نمی‌کند.
شاکری حالا هم که بیرون از گود مدیریت شهری پایتخت نشسته است، باز نگاهی انتقادی به این موضوع دارد و می‌گوید: نکته‌ای که در ابتدا باید به آن توجه کنیم این است که شورای پنجم سال سختی را پشت سر گذاشت، تنش‌های زیادی برای انتخاب چندباره شهردار داشت، به تناسب با تغییر شهردار، شهرداران مناطق هم تغییر کردند و افرادی هم که جایگزین شدند نسبت به حوزه جغرافیایی خودشان توجیه نبودند و اتفاقا مشکل همین‌جاست که وقتی یک مسؤول اجرایی می‌تواند در تدوین بودجه فعال باشد که اطلاعات میدانی نسبت به محل خدمتش داشته باشد، اما اینها چون این اطلاعات را هم نداشتند نتوانستند در بودجه‌بندی هم به صورت فعال شرکت کنند، درنتیجه بودجه شهرداری تهران بدون توجه به نظرات مثبت افرادی که اجرای آن را به‌عهده داشتند بسته شد؛ لذا این نقص هم به صورت فنی هم به صورت کارشناسی در این بودجه‌بندی‌ها مشاهده می‌شود.

مردم در بودجه دیده نمی‌شوند
الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران، یکی دیگر از منتقدان بودجه 98 شهرداری است. از نگاه این عضو شورا، یک بودجه خوب بودجه‌ای است که عادلانه، منطقه‌ای، اجتماعی و بر اساس اسناد بالادستی باشد.
فخاری در ادامه می‌گوید: سال گذشته موقعی که بودجه 97 شهرداری بسته می‌شد من گفتم که سال آینده بهانه‌ای وجود ندارد و بودجه باید با مشارکت مردم بسته شود، اما امسال هم نه در بودجه، نه در ساختار و نه در تخصیص اعتبارات تغییری شاهد نبوده‌ایم.
انتقاد فخاری به شرایط زندگی مردم در شهر تهران برمی‌گردد، شرایطی که به گفته او سخت‌تر از سال قبل شده و می‌طلبد بودجه براساس عدالت بین مردم توزیع شود تا مرهمی باشد بر آلام شهروندان.
موضوعی که با اشاره به آن می‌افزاید: من سال گذشته هم گفتم که ما باید صدای مردم را بشنویم اما این‌طور نبوده و فقدان منطقه‌ای از حیث سرانه و شاخص‌ها داریم و همچنین در بودجه عدالت جنسیتی، صنف دیده نشده است. خلاصه کلام این عضو شورا هم به شفاف نبودن بودجه می‌رسد و این‌که ببینیم بودجه 98 شهرداری تهران قرار است تهران را به کجا ببرد؟!
این سؤال حالا دغدغه مشترک خیلی‌هاست، همه آنهایی که نگران تهران هستند در محاصره مخاطرات محیطی زیادی قرار گرفته و سرنوشت مبهمی در انتظارش است.

مینا مولایی

جامعه