تیغ در دست زنگی مست

روز گذشته تارنمای شبکه خبری تلویزیونی سی‌.ان‌.ان در گزارشی نوشت: تسریع برنامه هسته‌ای عربستان سعودی موجب نگرانی در کنگره آمریکا و همچنین افزایش تنش در منطقه‌ای وخیم شده است. در ادامه این گزارش آمده است: این مساله که دانشمندان سعودی باید اجازه تولید سوخت هسته‌ای خود را داشته باشند تا آن‌که تحت شرایط شدید کنترل شده آن را وارد کنند، موجب نگرانی برخی کارشناسان صنعتی و اعضای کنگره آمریکا شده است.
به گزارش بی.بی.سی 15 آبان 1397 محمد بن سلمان کلنگ ساخت اولین رآکتور تحقیقات هسته‌ای این کشور در شهرک علم و فناوری ملک عبدالعزیز واقع در ریاض را بر زمین زد. یک شرکت دولتی آرژانتینی به نام «این‌وَپ اس‌ای» (Invap SE) این رآکتور را طراحی و می‌سازد. رآکتورهایی که معمولا در زمینه آموزش و تحقیق و توسعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. عربستان پیشتر از قصد خود جهت ساخت 16 رآکتور اتمی تا سال 2030 خبر داده و گفته بود هدف از این برنامه، کاهش وابستگی بخش انرژی به نفت و گاز و استفاده از نیروی هسته‌ای جهت تامین بخشی از نیاز داخلی به برق است. به گفته منابع سعودی این برنامه بخشی از برنامه ابتکاری ولیعهد عربستان موسوم به چشم انداز 2030 به شمار می‌رود و هزینه اجرای احداث این نیروگاه‌ها 80 میلیارد دلار تخمین زده شده است .
اولین نیروگاه
به گزارش اسپوتنیک، تصاویری که گوگل ارث منتشر کرده نشان می‌دهد برنامه هسته‌ای عربستان در حال پیشرفت بوده و ساخت یک سازه عمودی که سوخت اتمی در آن قرار دارد، رو به پایان است. به نقل از خبرگزاری بلومبرگ، روند تکمیل این نیروگاه باعث نگرانی کارشناسان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای شده است زیرا عربستان هنوز معاهده‌ها و پیمان‌های بین‌المللی مربوط به عدم استفاده از برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی برای اهداف تسلیحاتی را امضا نکرده است. بلومبرگ همچنین می‌نویسد: اگرچه سعودی آشکارا رغبت خود برای داشتن یک نیروگاه اتمی را اعلام کرده بود، اما هنوز کسی چیز زیادی درباره آنچه سعودی در این نیروگاه انجام خواهد داد، نمی‌داند. از این رو بسیاری از کارشناسان حوزه منع گسترش تسلیحات، فعالیت‌های هسته‌ای سعودی را به دلیل اظهارات رسمی این کشور درباره تلاش برای دستیابی به بمب اتمی دنبال می‌کنند. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان پیش از این گفته بود: اگر ایران به عنوان رقیب عربستان در منطقه به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، عربستان هم برای دستیابی به این سلاح تلاش خواهد کرد. این اظهارات باعث نگرانی ناظران برنامه‌های هسته‌ای شده است زیرا آنها امکان بازدید از سایت‌های هسته‌ای ایران را دارند در حالی که این امکان در عربستان وجود ندارد.
خط ویژه اتمی ترامپ
گزارش‌ها نشان می‌دهد دونالد ترامپ برخلاف فشارهایی که بر ملت و دولت ایران آورده و با خروج از برجام تحریم‌های جدیدی را به بهانه‌های واهی علیه ایران تحمیل کرده است، به صورت پنهان خط ویژه‌ای را برای هرچه سریع‌تر اتمی کردن عربستان گشوده است. حدود سه ماه پیش، مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی منتشر کرده که بر اساس آن دولت دونالد ترامپ تلاش کرده بود بدون توجه به ملاحظات حقوقی و امنیتی، هر چه سریع‌تر به عربستان فناوری‌ بسیار حساس و پیشرفته هسته‌ای بدهد. در این گزارش ۲۵ صفحه‌ای هشدار داده شده بود که انتقال فناوری‌ هسته‌ای به عربستان می‌‌تواند به اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و بی‌ثباتی در خاورمیانه منجر شود. این گزارش همچنین از مخفی بودن تعاملات دولت ترامپ با عربستان سعودی اظهار نگرانی کرده بود. در این میان ریک پری، وزیر انرژی آمریکا افشا کرد که دولت ترامپ شش مجوز برای فروش فناوری هسته‌ای به عربستان صادر کرده است. به نوشته رویترز، مجوزهای صادر شده به شرکت‌ها اجازه می‌دهد کارهای مقدماتی برای کار روی این نیروگاه‌ها را پیش از انعقاد رسمی قرارداد میان دو کشور امضا کنند. بر مبنای سندی از وزارت انرژی آمریکا که به دست رویترز رسیده شرکت‌های طرف همکاری دولت این کشور از این وزارتخانه خواسته بودند تا مساله صدور مجوزها مخفی نگه داشته شود.
بدگمانی‌ها درباره روابط پنهان دولت ترامپ و محمد بن سلمان شاهزاده جاه‌طلب سعودی زمانی بالا گرفت که مساله جنایت قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول افشا شد. به دنبال آن هرچه مقامات آمریکایی و به‌خصوص نمایندگان این کشور تلاش کردند دولت ترامپ را از عربستان دور کنند، موفق نشدند و ترامپ به دلیل بده بستان‌های کثیر خود با شاهزاده سعودی تمام‌قد به دفاع از او برخاست. دولت ترامپ در کنار این کمک‌های فراوان تسلیحاتی به عربستان تلاش می‌کند آن را لاپوشانی کرده و طوری وانمود نماید که برنامه‌های نظامی عربستان صلح‌آمیز بوده و کاملا تحت کنترل است. دو روز پیش نیز مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در برابر ابراز نگرانی جهانی نسبت به تبدیل عربستان به یک قدرت هسته‌ای در منطقه گفت: «ما (آمریکا) اجازه نمی‌دهیم این امر رخ دهد». دو حزب دموکرات و جمهوریخواه فوریه گذشته در قطعنامه‌ای که در سنا مطرح شد، خواستار آن شدند که استفاده از هرگونه فناوری هسته‌ای آمریکا در عربستان سعودی باید متضمن آن باشد که عربستان قادر به غنی سازی اورانیوم و یا روند ساخت آن نباشد. با این حال آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، دوست شخصی محمد‌بن‌سلمان ولیعهد سعودی بوده و در حال حاضر لابی‌گر اصلی دولت سعودی در داخل دولت ترامپ محسوب می‌شود.
عربستان سعودی طی سال‌های گذشته تلاش کرده بود از طریق همکاری با پاکستان به فناوری هسته‌ای دست یابد. بعدها سردمداران این کشور به فکر همکاری با مقامات صهیونیستی افتادند تا جایی که سازمان‌های اطلاعاتی غربی معتقد شدند اسرائیل در حال پشتیبانی عربستان برای توسعه کلاهک هسته‌ای است. به باور آنها دشمنی با ایران اسرائیل و عربستان را در یک کانال جدید همکاری هسته‌ای هدایت کرده است. عربستان همچنین از سال 2012 همکاری‌هایی را با چین شروع کرد که هدف از آن تولید اورانیوم در داخل عربستان سعودی بود .

نکته ظریف

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، درواکنش به گزارش‌ها در مورد «تلاش» برخی منصوبان رئیس‌جمهور آمریکا برای تحویل فناوری هسته‌ای به عربستان در توییتر نوشت: «آنچه برای ما روشن بود روز به روز برای جهانیان روشن‌تر می‌شود: برای آمریکا نه حقوق بشر مایه نگرانی واقعی است و نه برنامه‌های هسته‌ای. اول یک روزنامه‌نگار مثله‌شده (خاشقچی)؛ و اکنون هم فروش غیرقانونی فناوری هسته‌ای به عربستان ؛ اینها دورویی ایالات متحده را کاملا افشا می‌کند».

علی باقری

بین‌الملل