یک آسفالت بودار

درباره جاده چالوس و تصادفاتش خیلی سخت می‌شود تحقیق کرد و سخت‌تر از آن می‌شود درباره‌اش نتیجه گرفت. حرف زدن با افراد مختلف درباره این جاده فقط آدم را گیج می‌کند و می‌نِشانَدش سر چندراهی که بالاخره کدام مسؤول و کارشناس حرف درست را می‌زند. این که اورژانس کشور دادن آمار مربوط به کشته‌ها و زخمی‌های این جاده را منوط کرد به نامه نگاری، وضع را برای ما سخت‌تر کرد، چون می‌خواستیم بدانیم چه ربط منطقی میان تعویض روکش آسفالت این جاده با افزایش تصادفات وجود دارد که چون آماری داده نشد دستمان ماند در پوست گردو.
نو کردن این روکش از سال 95 شروع شد که اداره راه و شهرسازی البرز آن را انجام داد. این مرحله نخست کار بود که در 15 کیلومتر انجام شد و حالا در سال 97 مرحله دوم تعویض روکش آسفالت جاده چالوس توسط راهداری البرز در مسیری هشت کیلومتری در حال انجام است؛ آسفالت‌هایی که محل مناقشه است، حتی محل شایعه. یک زمانی می‌گفتند جرثقیل‌دارها جاده را آغشته به گازوئیل می‌کنند تا ماشین‌ها لیز بخورند و تصادف شود و کار و بارشان سکه، بعد گفته شد ماشین‌های حمل گوشت که شیرابه‌های لزج روی جاده پخش می‌کنند عامل لیزی جاده چالوس و سرخوردن ماشین‌ها هستند و حالا دهان به دهان می‌چرخد که همه چیز زیر سر آسفالت‌های پلیمری است.
این لفظ البته دو سال قبل از دهان بخشدار آسارا شنیده شد مردی که دیگر در این مسؤولیت نیست که بشود از او پیگیر شد. اما او سال 95 که اتفاقا کار تعویض روکش آسفالت چالوس در اختیار اداره راه و شهرسازی البرز بود دست گذاشته بود روی کیفیت نامناسب این آسفالت و گفته بود که پلیمری و الیافی بودن آن باعث تصادفات متعدد و کشته و زخمی شدن مردم می‌شود؛ تصادفاتی در حد روزانه پنج تا شش مورد.
با این که بعد از آن دیگر کمتر پی آسفالت پلیمری گرفته شد و کسی برای افکار عمومی درباره آن توضیح نداد، اما حالا این بحث باز برسر زبان‌هاست؛ آسفالتی که ما به خاطرش با افراد متعددی حرف زدیم و حرف‌های مختلفی شنیدیم.
آسفالت پلیمری چیست
آسفالت را از مخلوط شن و ماسه و قیر و ماده‌ای به نام فیلر می‌سازند که وظیفه‌اش پرکردن فاصله بین دانه‌های شن و ماسه است. حال اگر زنجیره‌های بلندی از مواد آلی به قیر اضافه شود آسفالت پلیمری به دست می‌آید. گفته می‌شود این آسفالت‌ها چسبندگی بالا و انعطاف‌پذیری خوبی دارند و در برابر تغییر شکل مقاومند، مخصوصا سینوسی‌شدن آسفالت که مردم آن را به شکل پله پله شدن می‌شناسند.
احمد رمضانی، استاد دانشکده مهندسی شیمی ونفت دانشگاه شریف سال‌ها روی آسفالت‌های پلیمری کارکرده. وقتی با او درباره خطرساز بودن یا نبودن این نوع آسفالت حرف زدیم او درمقام تمجید از آن برآمد،‌ این که پلیمری بودن آسفالت یک مزیت است و این نوع آسفالت برای جلوگیری از شکستگی و چین خوردن سطح جاده در مناطق سردسیر به کار می‌رود.
رمضانی حتی گفت اگر باران یا برف ببارد و سطح جاده خیس شود آسفالت پلیمری لغزنده نمی‌شود و نباید ماشین‌ها لیز بخورند مگر این که در ساخت این آسفالت ماده‌ای ناسازگار استفاده شده باشد و هنگام بارندگی به سطح بیاید و جاده را لغزنده کند. این «مگر» همان چیزی است که حرف و حدیث‌ها درباره اشکال درآسفالت جاده چالوس را باورپذیر می‌کند، جاده‌ای که خیلی‌ها می‌گویند در بخش‌هایی که روکش آن تغییرکرده، تصادف پشت تصادف رخ می‌دهد.
قدم به قدم بوی خون می‌آید
فرمانده پیشین پلیس راهورتهران بزرگ که 30 سال درجاده‌های مختلف کشورحاضر بوده و حالا کارشناس ایمنی راه‌هاست شک ما به آسفالت جاده چالوس را تقویت کرد. او مسافرهمیشگی این جاده است و تابه حال ماشین‌هایی که سُر خورده‌ دو بار به ماشینش کوبیده‌اند. هاشمی به ما گفت بارندگی که می‌شود جرات ندارد از جاده چالوس رد شود چون جاده می‌شود کشتارگاه، جاده‌ای که قدم به قدمش بوی خون می‌گیرد. هاشمی می‌گوید روکش جدید آسفالت جاده چالوس ننگ کشور است و اگر آن را بکنند و جاده خاکی باشد به این آسفالت شرف دارد.
او قاطعانه می‌گوید مشکل از آسفالت جدید است چون آنجاهایی که هنوز آسفالتش قدیمی است خبری از سُرخوردن نیست حتی اگر باران و برف ببارد. حرف‌های این پلیس بازنشسته چقدر ما را یاد حرف‌های بخشدار سابق آسارا انداخت وقتی دو سال پیش پیشنهاد می‌داد که برای تعویض آسفالت بخش‌های باقیمانده جاده چالوس تامین اعتبار نشود، چون لااقل تردد در بخش‌های قدیمی جاده ایمن است.
مردم مقصرند
جاده چالوس با آن پیچ و تاب‌های استثنایی و قوس‌های خیره‌کننده و آن شیب‌های تند که گاهی دلهره‌آور می‌شود از نگاه فرمانده پلیس راه کشور بستر تصادف است؛ ولی نه به خاطر آسفالت جدیدش که به خاطر همین پیچ و تاب‌ها و قوس‌ها. محمدحسین حمیدی به ما گفت که جاده چالوس به واسطه شکل و شمایلی که دارد و به دلیل ورودی‌ها و خروجی‌های فراوان و توقفگاه‌های زیاد، استعداد خلق تصادف را دارد ولی نباید فراموش کرد که اگر سطح آسفالت با گازوئیل‌های نشتی از ماشین‌های عبوری چرب شده باشد، اگر قیر چربی‌گیری نشده باشد، لاستیک خودروها آج درستی نداشته باشند و اگر راننده‌ها بخواهند با سرعت نامطمئن درجاده برانند تصادف اجتناب‌ناپذیر است.
او این عوامل خطرساز را کنار هم چید تا نتیجه بگیرد دست گذاشتن روی آسفالت به عنوان تنها عامل ایجاد تصادف درست نیست، البته این را هم گفت که قضاوت درباره نقش آسفالت در تصادفات نیازمند کار علمی است که تا به حال انجام نشده است.
اما وقتی با معاون فنی و نظارت اداره کل راهداری استان البرز که مسؤول تعویض روکش آسفالت در هشت کیلومتر از جاده چالوس است حرف زدیم آنقدر از کیفیت آسفالت مطمئن بود که هیچ شک و شبهه‌ای درباره آن را درست نمی‌دانست. عادل منصور کیایی گفت آسفالت جدید چالوس از نوع پلیمری است اما نه از نوع الیافی که ممکن است باعث لغزندگی شود، این آسفالت، پلاستیکی هم نیست برخلاف آنچه که عموم مردم فکر می‌کنند آسفالت پلیمری یعنی آسفالت پلاستیکی.
به این ترتیب او آسفالت پلیمری جاده چالوس را از همه اتهامات مبرا کرد و در عوض تصادفات را به چند عامل نسبت داد به‌خصوص قوس‌های فراوان جاده که خیلی‌هایش شیبدار است، بی‌توجهی رانندگان به جلو، سرعت‌های غیرمجاز، تخطی از سرعت مطمئنه و ترمزهای ناگهانی.
البته هادی هاشمی که کارشناس ایمنی راه‌هاست مقصر دانستن پیچ و قوس حتی از نوع شیبدارش را خنده‌دار و غیرکارشناسی می‌داند که این نظر البته تغییری در عزم راهداری البرز ایجاد نمی‌کند. منصور کیایی به ما گفت چون کروکی‌های پلیس درمحل وقوع تصادفات جاده چالوس نشان داده سرعت غیرمجاز، بی‌توجهی به جلو، ترمزهای ناگهانی و رعایت نکردن سرعت مطمئنه به‌ویژه وقتی باران می‌بارد مهم‌ترین دلیل تصادفات است در نظر داریم حداکثر تا ماه آینده در 27 نقطه پرحادثه بویژه در قوس‌های شیبدار بویژه در محدوده قبل از پلیس راه سد تا گچسر، رامبل (خراش) ایجاد کنیم تا رانندگان مجبور به کاهش اجباری سرعت شوند و در نتیجه مدیریت سرعت اتفاق بیفتد.
آسفالت مقصر است، مردم مقصرند، جاده مقصر است؟ دراین آشفته بازار اظهارنظر واقعا باید چه نتیجه‌ای گرفت؟ خودتان را بگذارید جای نگارنده و جای رانندگانی که لغزندگی جاده و سُر خوردن دلهره‌آور وسیله نقلیه درجاده چالوس را با همه وجود حس کرده‌اند. راستی با این جمله هادی هاشمی چه کنیم که گفت سُر خوردن یعنی که مشکلی هست، این سرخوردن‌ها معنی دارد.

مریم خباز

جامعه