معرفی یک کتاب که نظریه جالبی در مورد مدفن حضرت فاطمه (س) دارد

کجاست مدفن گل؟

امروز به روایتی روز شهادت حضرت زهرا(س) است. در ایران دو روز ۱۳ جمادی‌الاول که امروز است و ۳ جمادی‌الثانی به عنوان دو روز احتمالی شهادت ایشان در نظر گرفته شده است. هرچند احتمال دوم بیشتر مطرح شده است با این حال قرائن تاریخی آن‌قدری هست که 13 جمادی‌الاول هم به عنوان یک احتمال بالا در نظر گرفته شود. این دو روز و روزهای قبل و بعد از آن، به فاطمیه اول و فاطمیه دوم مشهورند. امروز به روایت فاطمیه اول، روز شهادت ایشان است. مهم‌ترین مساله در مورد شهادت حضرت زهرا(س) به غیر از مواردی که به نحوه شهادت ایشان مربوط است، محلی است که ایشان در آن به خاک سپرده شده. روایت‌های مختلفی در مورد مدفن حضرت زهرا(س) وجود دارد. کتاب «دختر پیامبر‌» که روایت تاریخ زندگی حضرت فاطمه(س) از نگاه یکی از اساتید اخلاق تهران است، عقیده دارد که آن حضرت در خانه خودشان در مدینه به خاک سپرده شده‌اند.
کد خبر: ۱۱۸۵۷۵۱

«به عقیده ما این خانه همان جایی است که پیکر مطهر دختر پیامبر(ص) در آنجا دفن شده است و با تاکید زیادی که ایشان در وصیت خود به پنهان ماندن مراسم نماز و دفن خود کرده بود چاره‌ای جز انتخاب همین مدفن وجود نداشت. زیرا تنها دو احتمال دیگر در اسناد تاریخی وجود دارد: بقیع و روضه! این دو مکان هر دو در معرض دستبرد پنهان یا آشکار صاحبان قدرت بود به طوری که دیدیم حتی تصریح کردند که زنان مسلمان را برای نبش‌قبر بیاورند تا بر جسد دختر پیامبر(ص) نماز بخوانند و او را زیارت کنند.» سطرهایی که در بالا خواندید بخش‌هایی از فصل پایانی کتاب دختر پیامبر(ص) است که به طور کامل به مدفن حضرت اختصاص پیدا کرده. بخواهیم دقیق‌تر گفته باشیم تقریبا 30 صفحه از کتاب به این موضوع اختصاص پیدا کرده. کتاب در این بخش که می‌شود به نوعی آن را مهم‌ترین بخش هم دانست به ترتیب روایت‌های مختلفی که در مورد محل دفن حضرت زهرا(س) وجود دارد را نقل کرده و سپس به ترتیب آنها را نقد می‌کند. طبیعی است که نقدها در جهت ادعای گزاره خود کتاب باشد که منزل حضرت امیر(ع) و حضرت زهرا(س) را محل دفن پیکر معرفی می‌کند. حالا سوای بحث‌های فنی کتاب که سایر اقوال را درباره این موضوع با ذکر دلیل رد می‌کند، مهم‌ترین سؤال این است که ادله ادعای خود کتاب چیست؟ بخواهیم راحت‌تر صحبت کنیم یعنی این‌که خود حجت‌الاسلام والمسلمین جاودان مبتنی بر چه دلایلی معتقد است که پیکر حضرت در منزلشان دفن شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این کار، امتیازی است که برای خانه حضرت امیر(ع) به عنوان یکی از خانه‌های نزدیک مسجد مدینه ذکر شده است.


1. امتیاز خانه حضرت علی (ع)
در صفحه 106 کتاب روایت جالبی از پیامبر(ص) در مورد امتیاز خانه حضرت علی(ع) ذکر شده است که مثل خود خانه پیامبر(ص) به مسجد باز می‌شد: «یکی دو سال آخر حیات پیامبر(ص) بود که آن حضرت دستور داد همه درهایی که از خانه‌های اطراف به مسجد باز‌می‌شد را مسدود کنند و تنها درِ خانه حضرت علی(ع) همچنان به سوی مسجد باز باشد. کسانی که در جوار مسجد خانه داشتند و عمدتا از قریش بودند این امتیاز خانه حضرت علی را تحمل نمی‌کردند و صدای اعتراض آنها به گوش پیامبر رسید.
پیامبر با خطابه‌ای کوتاه پاسخ معترضان را دادند: به من وحی رسیده که همه این درها را ببندم جز در خانه علی را! به خداوند سوگند من به رای خود نه دری را بستم و نه دری را گشودم! تنها به کاری ماموریت یافتم و آن را انجام دادم!
بعد از این کار عباس عموی پیامبر نزد ایشان آمد و از پیامبر درخواست کرد راهی داشته باشد تا او به تنهایی به مسجد داخل و خارج شود. پیامبر جواب داد مامور به این کار نیستم. دیگری گفت اجازه بدهید پنجره‌ای به مسجد داشته باشم. پیامبر فرمود به این مقدار هم اجازه ندارم.»

2. تایید سایر ائمه
به‌جز روایتی که کتاب از امتیاز خانه حضرت علی(ع) می‌گویند، اسناد و روایات متعددی هم از دیگر ائمه در همین رابطه نقل می‌کند. در حقیقت مدعای اصلی کتاب در مورد این موضوع، گزارش‌های تاریخی و روایاتی است که از اهل بیت(ع) به دست رسیده است. کتاب، اولین دلیل را جملات و عباراتی معرفی می‌کند که از حضرت علی(ع) نقل شده است. کلماتی که هنگام دفن حضرت زهرا(س) خطاب به پیامبر(ص) گفته شده است. البته مدعای اصلی این عبارات، مدفن حضرت زهرا(س) نیست بلکه منطقی است که در لابه‌لای گلایه‌های آن حضرت دیده شده و به طور ضمنی از دفن شدن دختر پیامبر(ص) در جوار ایشان سخن به میان می‌آید. با توجه به این‌که پیامبر(ص) در منزل خودش به خاک سپرده شد که چسبیده به منزل حضرت زهرا(س) بود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین جاودان البته نقل قول صریح‌تری از حضرت امیر(ع) هم در نهج‌البلاغه پیدا کرده که در آن حضرت علی(ع) صریحا از این مساله سخن به میان می‌آورند: «سلام بر تو ای رسول خدا از طرف من و از طرف دختر که در همسایگی و در جوار تو فرود آمده! دختری که زود به تو ملحق شده است!»
در ادامه مطلب دیگری از وصیت امــــــام حســـــــــن مجتبی(ع) نقل شـــــده است کــــه خطــاب بـــــه امـــــام حسین(ع) می‌فرمایند: «آن‌گاه که از دنیا رفتم، مقدمات دفن مرا فراهم کن. بعد جنازه‌ام را برای تجدید عهد به نزد قبر رسول خدا و بعد به نزد مادرم ببر و از آنجا به سوی بقیع حرکت بده و در بقیع دفن کن!» بعد از آن امام حسین(ع) پیکر امام حسن(ع) را به نزد قبر مادر برده و بعد از آن از مسجد [پیامبر] خارج کرد و در بقیع به خاک سپرد! البته دلایل کتاب به همین‌ها محدود نمی‌شود. حدیث دیگری از امام جعفر صادق(ع) نقل شده است که «علی، فاطمه را شبانه در منزل خود دفن کرد که بعدها جزئی از مسجد [النبی] شد.»
امام صادق(ع) در روایت دیگری هم ذکر می‌کند که حضرت زهرا(س) در داخل خانه‌اش دفن شده است که بعدها در زمان عمر ابن عبدالعزیز، جزئی از مسجد‌النبی شده است. کتاب در ادامه روایت معتبر دیگری از امام رضا(ع) هم نقل می‌کند که ایشان درباره محل دفن مادرشان حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند: «ایشان در خانه خودشان دفن شد و آنگاه که بنی‌امیه مسجد النبی را توسعه داد در داخل مسجد قرار گرفت.»
خب با این احتمالات و استناداتی که کتاب آنها را به ذکر منابع و مآخذ و به ترتیب ذکر می‌کند، تکلیف اگر دوباره باب عمره باز شد و گذرتان به مدینه افتاد، باید نام و نشان مزار آن حضرت را در نزدیکی مدفن خود پیامبر جست. براساس ادعای این کتاب با توجه به این‌که پیامبر در خانه خودش دفن شده است و دخترش هم در خانه‌ای به خاک سپرده شد که چسبیده به خانه پیامبر بوده است، روی همین حساب هم باید فاصله کمی بین مزار پیامبر(ص) و مزار دختر پیامبر(س) باشد.

3. تاریخچه خانه حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)
کتاب همچنین در مورد خانه دختر پیامبر(س) هم داستان جالبی ذکر می‌کند. با استناداتی که آقای جاودان ذکر کرده، خانه‌اول حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) از مسجد دور بوده. روزی پیامبر(ص) به دیدار دخترش می‌رود و در آنجا می‌گوید دوست دارم تو را به همسایگی خودم منتقل کنم. حضرت امیر(ع) به پیامبر(ص) عنوان می‌کنند که در نزدیکی مسجد، خانه‌ای به‌جز خانه حارـ‌بن‌نعمان وجود ندارد. چون دو خانه قبلی پیامبر(ص) را هم همین فرد اهدا کرده بود پیامبر(ص) تمایلی نداشت که زحمت تازه‌ای برای او ایجاد شود. خبر که به حارثه رسید او این خانه را هم در اختیار پیامبر قرار داد. این فرد ظاهرا خانه‌های متعددی در کنار و اطراف مسجد پیامبر(ص) داشت و تا قبل از این ماجرا هم دو خانه از خانه‌های خودش را در اختیار پیامبر(ص) قرار داده بود.

4. و اما خود کتاب...
حالا درست است که ما مهم‌ترین بخش کتاب را برای شما روایت کردیم و حتی تا انتهای قضیه هم پیش رفتیم، اما این باعث نشود که مروری به کتاب نیندازیم و بخش‌های مختلف آن را برای شما معرفی نکنیم. روایت اصلی کتاب مربوط به زندگانی حضرت زهرا(س) بعد از درگذشت پیامبر(ص) است.
کتاب ابتدا به تشریح نقش ائمه برای مقابله با معیارهایی می‌پردازد که جامعه اسلامی را به دوران جاهلیت باز می‌گرداند و دوباره رفتارهای قبیله‌ای را به‌عنوان مهم‌ترین معیار اداره جامعه اسلامی در نظر گرفت. خاندان پیامبر عهده‌دار مقابله با این جاهلیت جدید بودند و در این مقابله، حضرت زهرا(س) نقش محوری داشت. کتاب در بخش اول عهده‌دار تبیین مراحل مختلف این مقابله است و در ادامه به تفصیل از خاک‌سپاری و مدفن دختر پیامبر(س) حرف می‌زند. مولف کوشیده در این قسمت با عرضه تاریخ و اقوال معتبر، آن را با توجه به دیگر قرائن، تحلیل کند. مشخص است که تکیه و استنادات کتاب در این بخش مبتنی بر اسناد معتبر و درجه اول بوده است که اکثر مورخان و محدثان شیعی در مورد آن اتفاق نظر داشته باشند. حالا این همه را گفتیم این را هم بگوییم که کتاب را موسسه ایمان ماندگار گردآوری کرده و انتشارات مطیع هم آن را به چاپ رسانده و راهی پیشخوان کتابفروشی‌ها کرده است. از آنجا که احتمالا به متن‌های تلگرامی عادت کرده و حوصله خواندن متن‌های طولانی و کتاب‌های قطور را نداشته باشید این را هم بگوییم که این کتاب، قطور نیست و در تعداد صفحاتی کمتر از 150 صفحه بحث‌های خودش را جمع کرده است. از این جهت، مولف و ناشر هوای حوصله مخاطب را داشته‌اند.

محمدصادق علیزاده
فرهنگ و هنر

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها