آسیب جزیرهگرایی بیشتر خواهد شد
صلاحالدین قادری / استاد دانشگاه خوارزمی
مشارکت مردم در انتخابات طی چند دوره گذشته بالا بوده و به لحاظ آمار وضعیت خوبی داریم. به نظر من استانی شدن انتخابات باعث کاهش یا افزایش میزان مشارکت نخواهد شد. با این حال شاید هدف از استانی کردن انتخابات پرداختن بیشتر به مسائل کلانتر در عرصه کشوری باشد، اما به گمان من این رویه باعث رونق بیشتر جزیرهگرایی خواهد شد. چون مردم این حس را پیدا خواهند کرد که در قالب استانی رای دادهاند و نمایندگان هم باید پرداختن به مسائل استان را وجهه همت خود قرار دهند. به عبارت دیگر مردم که به این شیوه رای بدهند این توقع را دارند که تمام مسائل مورد بررسی نمایندگان معطوف به موضوعات و معضلات استان مربوطه باشد. بنابراین انتظارات استانی در این شرایط به مراتب از وضع موجود بالاتر خواهد رفت و آن انتظارات، فشار بیشتری را به نمایندگان وارد خواهد کرد که بیش از گذشته پیگیر مسائل خردتر استان خودشان باشند. در چنین شرایطی نمایندگان وقت و فرصتی برای پرداختن به مسائل کلانتر پیدا نخواهند کرد.
افزایش تنشهای انتخاباتی
جلیل رحیمیجهانآبادی/ نماینده تربت جام
استانی شدن انتخابات مجلس مزایا و معایبی دارد، هر چند به واسطه این طرح، نمایندگان از گرفتاریهای اجرایی در شهرستانها رها شده و وقت بیشتری را برای مدیریت کلان کشور و قانونگذاری خواهند داشت، اما در عین حال دسترسی مردم به نماینده منطقه خود از بین میرود و نقش شهرستانهای کوچک در انتخاب نمایندگان کاهش مییابد.
به این ترتیب افراد نخبه شهرستانی فرصت انتخاب شدن نخواهند شد و در مقابل اغلب چهرههای سیاسی و افرادی که به کانون قدرت وصل هستند امکان حضور خواهند داشت. از جمله معایب دیگر این است که میزان مشارکت مردم کاهش مییابد همچنین در صورت اجرایی شدن طرح برخی تنشهای قومی - مذهبی به دلیل نبود نمایندگان آنها در مجلس میتواند شکل بگیرد که آثار و تبعات امنیتی خواهد داشت.نکته دیگر این است که شیوه تبلیغات در کشورمان به گونهای است که هزینه آن زیاد است و به این ترتیب اگر کسی بخواهد در گستره استان تبلیغ کند به زمان و هزینه زیادی نیاز خواهد داشت. در مجموع اجرایی شدن این طرح دارای اشکالات و نواقص امنیتی، سیاسی و اجتماعی است.
از سوی دیگر، استانی شدن انتخابات مجلس با روح قانون نیز در تعارض است و مردم را از ساختار قدرت دور میکند. در ضمن در حال حاضر بسیاری از نمایندگان شهرستانها هر دو هفته یکبار در منطقه خود هستند و متوجه مشکلات مردم منطقه میشوند، اما میزان دسترسی مردم به نمایندهای که در سطح استان باشد کاهش مییابد.
گامی در مسیر توسعه سیاسی
بهروز نعمتی / سخنگوی هیات رئیسه مجلس
ما باید به سمت توسعه سیاسی حرکت کنیم و به اعتقاد من طرح استانی شدن انتخابات، گامی در این راستاست. با اجرایی شدن این طرح، اختیارات شوراهای شهر افزایش پیدا خواهد کرد و شاهد واگذاری اختیارات شهرستانها به شوراهای شهر خواهیم بود که تحول خوبی است.
از سوی دیگر در شرایط فعلی به نظر میرسد که پاسخگویی نمایندگان، کم است اما با استانی شدن انتخابات، اثرگذاری گروهها و احزاب مختلف، بیشتر خواهد شد و وقتی احزاب پاسخگو شوند، نمایندگان هم باید به احزاب پاسخگو باشند.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که در شرایط فعلی، بسیاری از امور اجرایی عملا به گردن نمایندگان افتاده است و مدیران اجرایی کار خودشان را انجام نمیدهند و مباحثی چون دخالت نمایندگان پیش میآید. با اجرایی شدن طرح استانی شدن انتخابات این مسائل به حداقل ممکن خواهد رسید و علاوه بر این، نیروهای زبدهتر و توانمندتری به مجلس خواهند آمد.
زمینهسازی برای جولان جریانهای سیاسی و اشرافیت
دکتر ابراهیم فیاض / جامعهشناس
متاسفانه از زمان دولت سازندگی روندی در حال شکلگیری است که قدرت در دست دولت متمرکزتر شود. بنای دولت سازندگی بر نوسازی اجتماعی بود و در این مسیر هم حرکت کرد که این نوع نوسازی هم مبتنی بر نگاه غربی صورت گرفت. در هر صورت ادامه این وضعیت باعث کاهش آزادی و افزایش استبداد خواهد شد. بنای جمهوری اسلامی افزایش بیشتر مشارکت مردم بود و مردم شهر و روستا خودشان را در سرنوشت کشور سهیم میدانند، اما اجرایی کردن این طرح عملا باعث کاهش مشارکت مردم خواهد شد. در چنین فرآیندی مردم دهات و روستاها و بخشهای کوچک، دیگر رغبتی برای شرکت در انتخابات پیدا نمیکنند و این ذهنیت برای آنها پیش خواهد آمد که احزاب و گروههای سیاسی از این پس در عرصه انتخابات فعالتر خواهند شد. نمونه روشن آن نمایندگان شهر تهران است که بهواقع آنها را بیش از آنکه نماینده شهر بدانیم نمایندگان سیاسی میشناسیم. در شرایط کنونی اگر طرح استانی شدن انتخابات اجرایی شود مردم شهرها و بخشهای کوچک حس مشارکت و دخالت خود در امور را از دست خواهند داد و زمینه برای اشرافیت فراهم خواهد شد.
استانی شدن انتخابات بیتفاوتی مردم را در پی خواهد داشت
دکتر نجفقلی حبیبی / استاد دانشگاه
درباره این طرح قبلا هم بحث شده و آن را طرح مفیدی ارزیابی نمیکنم زیرا مایه افزایش مشارکت مردم در انتخابات نخواهد شد. در شرایط فعلی، مردم به نمایندگان خود اعتماد بیشتری دارند و برای حل مشکلات خود به او مراجعه میکنند. ما رئیسجمهور را داریم که نماینده کل مردم ایران است حال اگر مرکز یا نهادی میداشتیم که نمایندگان را نیز انتخاب میکرد و این نهاد در کنار مجلس میبود، شاید میتوانستیم آن را مفید بدانیم. مدافعان این طرح شاید اینگونه تصور میکنند که با اجرایی شدن این طرح مسؤولیت نمایندگان در رفع و رجوع مسائل منطقهای کمتر خواهد شد، اما به نظر نمیرسد که چنین اتفاقی بیفتد. اولا ما از ابتدای شکلگیری مجلس، مردم را به این مساله عادت ندادیم که کار نماینده مجلس، قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون است و پرداختن به امور منطقهای و محلی، وظیفه اصلی نمایندگان نیست. این روند هم تاکنون ادامه پیدا کرده و استانی شدن انتخابات هم این رویه را تغییر نخواهد داد و حتی این نارضایتی را بین مردم حوزههای انتخابیه به وجود خواهد آورد که نمایندگان شهرشان دیگر کاری به مسائل شهری ندارند و صرفا به مسائل استانی میپردازند. در صورت اجرایی شدن طرح استانی شدن انتخابات، نحوه رای دادن بیش از آنکه مردمی باشد سیاسی میشود و احزاب و گروهها فهرستی را برای رای دادن مردم معرفی میکنند. حتی ممکن است مردم شهرهای کوچک در انتخابات شرکت نکنند و این ذهنیت را داشته باشند که بالاخره لیست و فهرستهاست که رای میآورد. در چنین شرایطی بیتفاوتی مردم برای نظام خطرناک خواهد بود.
طرح استانی شدن، محاسنی هم دارد
محمدعلی پورمختار/ نماینده بهار و کبودرآهنگ
محاسن استانی شدن انتخابات از معایب آن بیشتر است، چرا که موجب افزایش میزان مشارکت مردم در انتخابات میشود، زیرا در هر حوزه انتخابیه همه حداکثر توان خود را صرف کرده و پای صندوق میروند تا نماینده مورد نظرشان انتخاب شود. به این ترتیب شاهد افزایش درصد مشارکت خواهیم بود. از سوی دیگر، اجرایی شدن این طرح موجب تقویت رقابتهای حزبی و گروهی میشود و در صورتی که احزاب و گروهها برنامه مناسبی داشته باشند مردم به سمت آنها خواهند رفت و به این ترتیب جایگاه احزاب نیز مقداری تقویت میشود و مردم به سمت احزاب و جریانهای سیاسی کشیده میشوند و به سمت نظام پارلمانی خواهیم رفت. برخی انتقادات مبنی بر غلبه نگاه سیاسی و جناحی به واسطه استانی شدن انتخابات مطرح میشود، در صورتی که وقتی احزاب برنامه میدهند مردم براساس این برنامه پای صندوق میآیند. این برنامهها باید برخاسته از نیاز مردم باشد و نمایندگان بعد از پیروزی باید پاسخگوی مردم باشند.در حال حاضر تمام توان و انرژی نمایندگان یک استان صرف رقابت درونی میشود. نکته دیگر این است که قطعا نماینده یک استان نسبت به یک شهرستان از قدرت چانه زنی بیشتری برخوردار است.
نباید پلهای ارتباطی مردم را از بین ببریم
ابوالفضل ابوترابی/ نماینده نجفآباد
در حال حاضر نمایندگان برخلاف قانون، انرژی و وقت خود را صرف مسائل جزئی حوزه انتخابیه مانند آب و برق و... میکنند، چرا که بناست از منطقه خود کسب رای کنند؛ در حالی که اینگونه اقدامات جزو وظایف نماینده نیست اما تعریف مردم از نماینده خوب این است که بیشتر به امورات منطقهای بپردازد. چنین نگاهی موجب شده نمایندهای که میتواند از ظرفیت خود برای منافع ملی استفاده کند آن را تبدیل به مجلس محلی کند. در عین حال، اجرایی شدن این طرح همراه با برخی اشکالات است، چرا که اشکالاتی در زیر ساختها و ساختار نظام اداری وجود دارد که به پل ارتباطی بین مردم محلی با پایتخت نیاز است. در حال حاضر، نمایندگان مجلس در عمل، این پل ارتباطی هستند. بنابراین اگر بدون اصلاح زیرساختها این حداقل پل ارتباطی مردم را برای حل مشکلاتشان از بین ببریم گسست اجتماعی به وجود میآید. باید امورات ملی را به مجلس ملی و امورات محلی را به پارلمانهای محلی یعنی همان شوراها واگذار کنیم.