اشتغال مثبت در اقتصاد منفی؟

فراموشی آماری
دکتر امرا... امینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این‌که احتمالا مرکز آمار یادش رفته آمار قبلی خود را پاک کند به جام‌جم گفت: براساس اصول اقتصادی زمانی که رشد اقتصادی منفی می‌شود میزان اشتغال کاهش می‌یابد.
امینی با اشاره به ایجاد 900 هزار شغل در سه ماه ادامه داد: زمانی که رشد اقتصادی در آمارهای ابتدایی سال منفی است چگونه می‌شود در این مدت 900 هزار شغل ایجاد شود.
وی معتقد است، اگر آمار را به گونه‌ای اعلام می‌کردند که رشد اقتصادی مثبت است و میزان اشتغال کاهش یافته امکان باور داشت، اما وضعیتی که اعلام شده با اصول اقتصادی همخوانی ندارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر این‌که آمارهای دولت باعث بی‌اعتمادی مردم می‌شود، افزود: رشد اقتصادی منفی به معنای این است که تولید زیر ظرفیت کار می‌کند و کارخانه‌ای که زیر ظرفیت اصلی مشغول به فعالیت است باید نیروهای خود را تعدیل کند در نتیجه به میزان بیکاران کشور افزوده خواهد شد. در این شرایط بنگاه های تولیدی یا با بحران سرمایه در گردش روبه‌رو هستند یا به دلیل افزایش هزینه های تولید نتوانستند اقدام به حفظ ظرفیت کنند.
وی با بیان مثالی در این زمینه تصریح کرد: اگر یک بنگاه تولیدی برای تولید 100 کالا نیاز به 50نیروی کار داشته باشد زمانی که تولید این بنگاه تولیدی به 50 کاهش پیدا کرده باشد قطعا از میزان نیروی کار نیز کاهش می یابد. به این دلیل که در بخش خصوصی امکان نگه داشتن نیروی کار با شرایط ضرر وجود ندارد و کارفرما اقدام به تعدیل نیرو خواهد کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه دولت در زمینه رشد اقتصادی و اشتغال باید برنامه های ویژه در نظر داشت ادامه داد: سیاست‌های اقتصادی دولت با توجه به شرایط فعلی اقتصاد که در تحریم قرار داریم، مطابق نیست. در این وضعیت باید بهبود محیط کسب و کار در دستور کار دولت باشد تا بخش خصوصی با خیال راحت‌تری اقدام به جذب نیرو کند اما متاسفانه سازمان‌هایی مانند سازمان امور مالیاتی، سازمان تامین اجتماعی و... که در بخش هزینه‌های تولید نقش موثری دارند بدون در نظر گرفتن شرایط رکود اقدام به دریافت حق و حقوق دولتی می کنند.
امینی با بیان این‌که صنایع سرمایه بر هم نتوانستند جلوی رشد منفی اقتصاد را بگیرند، تاکید کرد: صنایعی مانند پتروشیمی و فولاد که در رسته صنایع سرمایه بر هستند، نتوانستند به‌رغم سرمایه‌گذاری زیادی که دولت روی آنها برای مقابله با تحریم داشت موفق عمل کنند.
به گفته وی، به هم ریختگی بازار ارز و کاهش ارزش پول ملی و همچنین تحریم‌های آمریکا علیه ایران باعث شد تا وضعیت اقتصادی ایران متلاطم شود که البته باید توجه داشت در این زمینه پیش‌بینی‌های لازم نشده بود، در غیر این صورت غافلگیر نمی‌شدیم که یکباره اقتصاد این‌طور آشفته شود.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه رکود تورمی تهدید دوباره اقتصاد ایران است تصریح کرد: سال آینده از نظر اقتصادی شرایط بسیار سختی در کشور حاکم است و انتظار می رفت دولت بودجه عملیاتی‌تری راهی مجلس کند اما متاسفانه بودجه ای که به مجلس رفته با واقعیاتی که در کشور وجود دارد متناقض است. اکنون اشتغال مهم‌ترین دغدغه کشور است که می توان بنگاه های تولیدی را با معافیت‌های مالیاتی و بیمه‌ای تشویق کرد.

افزایش اشتغال در عقب‌نشینی سرمایه‌گذاری
دکتر آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران با بیان این‌که امکان ایجاد اشتغال در رشد اقتصادی منفی وجود دارد به خبرنگار ما گفت: از نظر محاسبات حسابداری و درآمد ملی این امکان وجود دارد در شرایط رشد اقتصادی منفی اشتغال ایجاد شود، اما بهترین تحلیل برای ایجاد اشتغال رشد سرمایه‌گذاری است که در طول سال‌های گذشته تعریفی ندارد.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه نرخ سرمایه گذاری سالانه می تواند معیاری برای ایجاد شغل باشد تصریح کرد: وقتی سرمایه گذاری در کشور انجام نمی شود به این معناست که صاحبان سرمایه بخش تولید را برای سرمایه‌گذاری انتخاب نکرده اند که این موضوع به دلیل نبود یک قانون مدون به نام مالیات بر عایدی سرمایه است.
بغزیان ادامه داد: قانون مالیات بر عایدی سرمایه علاوه بر اینکه می تواند دست سوداگران را از بازارهای مختلف مانند، خودرو، طلا، سکه، مسکن و غیره دور کند بلکه سرمایه‌ها را به سمت تولید سوق دهد. قانونی که تجربه آن در همه کشورهای پیشرفته وجود دارد و با استفاده از آن تولید خود را سر و سامان دادند. وی تاکید کرد: با توجه به افزایش هزینه‌های تولید، ارزش تولید افزایش یافته و از میزان اشتغال سبقت گرفته اما به دلیل وجود تورم بالا در جامعه بلعیده می‌شود. به عنوان مثال اگر نرخ رشد جاری 20 درصد باشد و تورم 25درصد اعلام شود نرخ رشد اقتصادی منفی 5 درصد خواهد شد.
وی با انتقاد از آمار اشتغالی که در کشور اعلام می‌شود افزود: طبق یک استاندارد بین‌المللی اگر کسی در هفته دو ساعت مشغول کار باشد شاغل محسوب می‌شود، اما با توجه به شرایط اقتصادی آشفته خانوارهای ایرانی تا زمانی که اشتغال پایدار در آمارهای دولت جای نگیرد و فضای کسب و کار به گونه‌ای نباشد که بخش خصوصی و تعاونی اقدام به جذب نیرو نکند، نمی‌توانیم در مورد اشتغال حرفی بزنیم.

ناهمخوانی آماری
دکتر مهدی تقوی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و حامی دولت یازدهم و دوازدهم به جام‌جم گفت: براساس اصول اقتصاد رشد اقتصادی منفی با ایجاد اشتغال همخوانی ندارد و مرکز آمار در این زمینه باید پاسخگو باشد.
وی تاکید کرد: من نمی‌توانم در مورد ایجاد اشتغالی که توسط مرکز آمار داده شده اظهار نظر کنم به این دلیل که در همان‌مدت رشد اقتصادی منفی بوده و در رشد اقتصادی منفی، نیروی کار با بیکاری مواجه می‌شوند.
تقوی به بیان چگونگی ایجاد اشتغال پرداخت و افزود: اگر رشد اقتصادی منفی باشد و در همان مدت اشتغالی ایجاد شده است، احتمالا آمار جذب اشتغال دولتی را در آمار محاسبه کردند که البته به‌طور معمول انتشار آمار اشتغال دولتی در آمار اشتغال کل کشور انجام نمی‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر این‌که اشتغال در شرایط رشد اقتصادی ایجاد می‌شود گفت: طبق اطلاعات مرکز آمار در مورد وضعیت رشد اقتصادی منفی در سه ماهه دوم سال رشد اقتصادی صنعت، کشاورزی، ساختمان و... منفی است. اگر وضعیت تولیدی کشور را رصد کنیم متوجه خواهیم شد بسیاری از صنایع مانند خودروسازان نیز با کاهش تولید روبه‌رو شده‌اند و این موضوع در رشد اقتصادی تاثیر می‌گذارد.
به گفته وی، برخی صنایع مانند خودروسازی به دلیل این‌که برخی نیروهای استخدامی دارد ممکن است نتواند تعدیل نیرو کند اما در بخش‌های پایین دستی مثل قطعه‌سازی حتما این ریزش نیروی کار نمود بیشتری خواهد داشت.تقوی ادامه داد: زمانی که صحبت از رشد اقتصادی منفی می شود یعنی بنگاه های تولیدی نسبت به گذشته ظرفیت تولیدی پایین تری دارند که این موضوع می تواند به عوامل مختلفی از جمله افزایش هزینه‌ها ارتباط داشته باشد.

کاهش بهره‌وری نیروی کار
دکتر مرتضی عزتی، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه تربیت‌مدرس به خبرنگار ما اعلام کرد: زمانی که رشد اقتصادی منفی است و آماری مبنی بر افزایش اشتغال داده می‌شود نشان از کاهش بهره وری نیروی کار است.
وی افزود: کاهش بهره‌وری نیروی کار به این معناست که کاری که می‌تواند توسط یک نفر انجام شود باید توسط دو نیروی کار به نتیجه برسد.

ارقام رشد اقتصادی کشور در فصل تابستان 1397 (درصد)