زندگی در جنگل دکل‌ها

نصب این سامانه‌ها تا چه حد می‌تواند دربرابر ذهنی که سال‌هاست از راه‌های مختلف از دکل‌های مخابراتی به عنوان غول‌های تولید تشعشعات رادیویی ترسانده شده، موفق عمل کند. شایعات تا حدی مورد پذیرش مردم قرار گرفته که کار انتقال اطلاعات درست را برای دستگاه‌های مجری و ناظر در زمینه تجهیزات رادیویی سخت کرده است. به این شکل که اگر دکل‌های مخابراتی یا هر کدام از سایر تجهیزات رادیویی در نزدیکی ساختمانی نصب شده باشد، استقبال برای سکونت در آن ساختمان کم می‌شود و همچنین باعث افت قیمت آن می‌شود.

مجید حقی، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی درباره برنامه این سازمان برای اندازه‌گیری میزان تشعشعات به جام‌جم می‌گوید: سامانه اندازه‌گیری مجموع تشعشعات مغناطیسی در 70 ایستگاه در نقاط مختلف شهر تهران و 18 ایستگاه در شیراز نصب شده است. این سامانه با استفاده از فناوری تعبیه شده، تمام تجهیزات بزرگ و کوچکی را که به هر شکل تولید میدان مغناطیسی کنند، اندازه‌گیری می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: در انتخاب مکان نصب دستگاه‌های اندازه‌گیری هم حساب شده عمل کرده و در مناطقی که افراد حساس سکونت دارند، عملیات نصب را انجام داده‌ایم؛ مانند بیمارستان، مهدکودک و سرای سالمندان. در واقع سازمان نقاطی را که احساس کرده در آن حساسیت بیشتر نسبت به تشعشعات وجود دارد و افراد آسیب‌پذیر بیشتری زندگی می‌کنند، برای محل پایش انتخاب کرده است.

معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان در توضیح بیشتر راجع به سامانه اندازه‌گیری می‌گوید: در سامانه، شاخص خطرناک بودن و همچنین میزان تشعشعات هر محله مشخص شده است. تشعشعات خطرناک و عادی را بر اساس حدود استاندارد ملی ایران و شاخص‌های سازمان انرژی اتمی به عنوان متولی بحث تشعشعات تعیین کرده‌ایم، فرد با مشاهده این شاخص‌ها متوجه فاصله بین حالت عادی و خطرناک این تشعشعات در اطراف خود می‌شود. همچنین به دنبال نصب سامانه اندازه‌گیری تشعشعات در سایر کلانشهر‌ها و اضافه کردن نقاط بیشتر در تهران و شیراز هستیم.

حقی درباره این که نمایش میزان تشعشعات چه کمکی می‌تواند به مردم کند، توضیح می‌دهد: در سامانه شاخص خطر و میزان تشعشعات منطقه در هر لحظه مشخص شده است، در واقع مردم با دیدن آنلاین میزان تشعشعات موجود در فضا و حد فاصل آن با خط شاخص خطر، کمتر دچار نگرانی و اسیر شایعات درباره خطرناک بودن این تشعشعات می‌شوند. مطلع شدن مردم از وضعیت تشعشعات در اطرافشان به آنها نوعی اطمینان خاطر از سالم بودن فضای رفت و آمد و زندگی‌شان از خطر تشعشعات می‌دهد.

تشعشعات خطرناک نیستند

وزارت بهداشت و درمان هم بر خطرناک نبودن تشعشعات، پارازیت، دکل‌های مخابراتی یا هر اسم دیگری که مردم بر این تجهیزات رادیویی می‌گذارند تاکید می‌کند. علی گورانی، رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت و درمان در جواب شایعات مربوط به خطرناک و آسیب‌رسان بودن امواج دکل‌های مخابراتی به جام‌جم می‌گوید: به عنوان نماینده وزارتخانه‌ای که متولی سلامت جامعه است، اعلام می‌کنم امواج رادیویی در کشور به هیچ عنوان خطرناک و بیماری‌زا نیست. او با اشاره به خط شاخصی که در سامانه اندازه‌گیری تشعشعات امواج رادیویی در سایت تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در دسترس عموم قرار گرفته است، می‌گوید: از نظر علمی هم اگر بررسی کنیم، برای پشتیبانی از خطوط مخابراتی و ماهواره‌ای به انرژی زیادی نیاز نیست. به زبان ساده‌تر این‌که درسامانه اندازه‌گیری خط شاخص تعیین شده عدد 30 ولت بر متر است، در حالی که اگر میزان بار و تشعشعات در هر منطقه را نگاه کنیم به عدد 5 هم نمی‌رسد. همین امر گواهی بر خطرناک نبودن این میزان انرژی آزاد شده از تجهیزات مخابراتی است.

سامانه اندازه‌گیری آنلاین کاربردی است

دیدن میزان تشعشعات به شکل آنلاین یکی از کارهایی است که در جوامع مختلف باعث رفع نگرانی مردم از خطرات امواج و تشعشعات می‌شود. گورانی، سامانه اندازه‌گیری تشعشعات به شکل آنلاین را که در حال حاضر در کشور شروع به فعالیت کرده مفید ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در سیستم‌های قبلی چون به شکل آنلاین نبود، مردم کمتر به این اعداد اعتماد می‌کردند، آنها معتقد بودند این اعداد نادرست و برای رفع نگرانی مردم دستکاری می‌شود، اما شکل آنلاین سامانه اندازه‌گیری کاملا کاربردی و طبق استانداردهای جهانی است.

در دنیای تبلیغات و رسانه، پذیرش اخبار با محتوای منفی و هشداردهنده بسیار راحت‌تر از اخبار مثبت است. در واقع بعد از شایع شدن یک امر منفی، تصحیح و انتقال اخبار مثبت درباره آن موضوع بسیار سخت می‌شود. در بحث امواج رادیویی نیز این اتفاق افتاده است، پذیرش این‌که امواج رادیویی منتشر شده از ابزارهای مخابراتی موجب بیماری نمی‌شود نیازمند اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی بیشتر است. به طور مثال در منطقه خود مختار کاتالونیا در کشور اسپانیا که افرادی با سطح سواد بالا در آن زندگی می‌کنند، مدت‌هاست ترس از امواج رادیویی در بین آنها وجود دارد. دولت برای آموزش و کمتر کردن این ترس اقدامات آگاهی بخشی و تبلیغاتی زیادی را با کمک مهندس‌های مخابرات و پزشکان انجام داد، بعد از آن دولت برای بررسی تاثیر فعالیت‌ها در بین مردم اقدام به نظرسنجی کرد، نتیجه به دست آمده زیاد جالب نبود و حکایت از ترس 75‌درصدی مردم از امواج رادیویی می‌کرد.

دکل‌هایی با شکل‌های جذاب

در معرض دید بودن دکل‌ها و سایر ابزارهای مخابراتی تشعشع‌زا یکی از اصلی‌ترین علت‌های ترس و ایجاد دلهره بین مردم است. در واقع دیده‌شدن این دکل‌ها از سوی مردم باعث جذب فکر منفی و ترس روانی در ذهن آنها نسبت به خطر افتادن سلامت‌‌شان می‌شود. رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در این باره می‌گوید: تاثیر بصری این ابزار بر روان مردم بسیار قدرتمند است، دلیلی ندارد که مردم دکل‌های مخابراتی را به همان شکلی که هست، ببینند. از همین رو در بسیاری از کشورهای پیشرفته این ابزار به شکل‌های مختلف استتار می‌شوند؛ مثلا آنها را به شکل درخت کاج و نخل یا با استفاده از پلاستیک به شکل‌های جذاب که به دکوراسیون شهری هم کمک می‌کند، درمی‌آورند. همین جلوی چشم نبودن این دکل‌ها بسیار به بحث‌های ذهنی و روانی کمک می‌کند.

تجمیع دکل‌ها

یکی دیگر از راه‌هایی که می‌تواند در زمینه مدیریت و کمتر کردن بحث‌های روانی دکل‌های مخابراتی مفید باشد، بحث تجمیع دکل‌های مخابراتی است. گورانی می‌گوید: باید اپراتورهای مختلف تلفن همراه به دنبال سهم‌خواهی و ایجاد آنتن و دکل‌های ویژه خود نباشند، بلکه همگی در یک دکل تجمیع شوند. قطعا کمتر بودن دکل در یک منطقه باعث اطمینان بخشی به مردم می‌شود. همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند با هماهنگی وزارت نیرو از دکل‌های این وزارتخانه برای انتقال خطوط مخابراتی استفاده کند یا آنتن‌های مخابراتی خود را روی دکل‌های وزارت نیرو قرار دهد. این کار هم می‌تواند بر کمتر شدن دکل‌های مخابراتی کمک کند و در زمینه کمتر شدن هزینه‌ها هم کارساز خواهد بود.

راه‌اندازی سامانه اندازه‌گیری تشعشعات هر چند کار مفیدی است، اما اگر درست به مردم معرفی نشود نمی‌تواند نتیجه‌ای را که سازمان مقررات به‌دنبال آن است در بر داشته باشد. مردم بیشتر وزارت بهداشت و درمان را به عنوان متولی سلامت در کشور می‌شناسند و به دنبال تضمین و تایید خطرناک نبودن تجهیزات رادیویی از سوی این وزارتخانه هستند، نه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که مجری و راه‌انداز این سیستم‌هاست. به طور کلی درباره رفع نگرانی مردم از وجود تشعشعات خطرناک در اطراف و محل زندگی‌شان دستگاه‌هایی مانند وزارت ارتباطات، نیرو، بهداشت و رسانه‌ها باید با هم هماهنگ باشند، نه این‌که هر کدام ساز خود را بزنند و به دنبال اجرای برنامه‌های خاص وزارتخانه خود باشند که نتیحه‌ای جز افزایش نگرانی را در بر نخواهد داشت.

بهنام اکبری