دست در جیب با مردم حرف زدن صمیمیت نیست

می‌خواهم گفت‌وگو را با یک سوال نامتعارف شروع کنم. آقای شجاعی‌مهر! شما تا چه میزان آدم نقدپذیری هستید و اصلا واکنش‌تان در مقابل نقد چیست؟

شما از کلمه چقدر استفاده کردید. بنابراین شاید من خیلی میزان مشخصی در خودم پیدا نکرده باشم، ولی بدم نمی‌آید برخی از ایرادها و اشکالات کارم را بگویند تا خودم را اصلاح کنم. معمولا دوستان اطرافم می‌دانند من آماده شنیدن انتقاد هستم و در عرصه‌هایی که حضور داشتم، تقریبا خوب بودم، چون پذیرفتم حرف دیگران را و انتقادهایشان را با جان و دل شنیدم.

شما اشاره کردید انتقادپذیر هستید و خیلی خوب گوش می‌کنید. بزرگ‌ترین انتقادی که در طول این سال‌ها نسبت به اجرایتان گرفته شد، چه بوده و سعی کرده‌اید آن را اصلاح کنید؟

برخی به من گفته‌اند شکل اجرایم دیگر قدیمی و کهنه شده، البته نه مطالبم. چون سعی می‌کنم مطالب را به‌روز می‌کنم و این اقتضای جنس کارم است. مثلا به من گفته‌اند دیگر قدیمی شده که این طور مودب و مظلومانه می‌ایستم و صحبت می‌کنم. به من می‌گویند بهتر است دستم در جیبم باشد و اگر هم توانستم یک آدامس در دهان بگذارم و بعد شروع به صحبت کنم! واقعا من هرگز نتوانسته‌ام این موارد را بپذیرم، چون فکر می‌کنم مقابل من خانواده‌ها و بزرگ‌ترها هستند و باید با احترام حرف بزنم. من هرگز جلوی پدر خودم هم پایم را دراز نکرده‌ام یا این‌که خیلی راحت بنشینم. در واقع این طور تربیت شده‌ام. عموما تربیت ما در همه کشور غیر از برخی مناطق خاص همین طور است و خیلی به بزرگ‌تر احترام گذاشته می‌شود. مثل نماز خواندن در مقابل خدا. در مجموع همیشه آداب اجرا را رعایت کرده‌ام و برایم اهمیت دارد.

این خیلی خوب است که به آداب اجرا مقید هستید، چون برخی مجریان فکر می‌کنند، گذاشتن دست در جیب یعنی صمیمیت با مخاطب! اما من به عنوان بیننده‌ای که سال‌ها برنامه‌های شما را دنبال کرده‌ام باید بگویم سبک اجرای شما قدیمی است و از شما اجرای پرحرارت نمی‌بینیم و همیشه اجرای آرامی داشته‌اید. به نظرتان این سبک اجرا با شرایط امروز تطابق دارد؟ البته منظور من این نیست که در حین اجرا ،بی‌ادبی کنید؟

فرمایش شما کاملا منطقی است، اما همیشه سعی کرده‌ام اجرایم پر انرژی باشد. اتفاقا به من می‌گویند یکی از نکات برجسته در اجرایم این است که با کلام و حرف زدن مخاطب را سرحال می‌کنم!

کلام شما حس خوب می‌دهد، اما دل مخاطب را به تپش نمی‌آورد که پیگیر برنامه‌تان باشند؟

این به نوع مطلب بستگی دارد. وقتی دوستی فوت می‌کند من نمی‌توانم هیجانی این خبر را به مخاطب بدهم، بلکه باید با حزن و اندوه باشد. گفتن برخی مطالب در رسانه نیاز به هیجان و داد و فریاد ندارد، بلکه مسائل علمی را باید منطقی و عاقلانه گفت تا مخاطب درک کند. ضمن این‌که بر خلاف شما معتقدم در صدا و اجرایم انرژی هست.

من قبول دارم که اجرای شما با احترام است، اما برنامه سیمای خانواده تم اجتماعی - خانوادگی دارد و برخی مواقع باید مطالبه‌گری کنید. اما شما سوالات را به گونه‌ای نمی‌پرسید که مهمان را داغ کنید تا مباحث برنامه هم با حرارت رد و بدل شود؟

شما وقتی کسی را دعوت ‌می‌کنید که مسؤول موسسه‌ای است که خدمات اجتماعی به مردم می‌دهد و کارش را درست انجام نداده، باید او را نقد کنید و مباحث هم چالشی در برنامه مطرح شود، اما مهمانان ما در برنامه سیمای خانواده استادان دانشگاه، روان‌شناسان، روانپزشکان و پزشکان هستند و آنها درباره روابط زن و شوهر، خانواده، تربیت فرزندان و ... صحبت می‌کنند. در این مواقع دانش من به عنوان مجری باید بیشتر باشد تا بتوانم از زوایای مختلف همراه با کارشناس به موضوع بپردازیم و این با بالا بردن تن صدا اتفاق نمی‌افتد.

ولی لحن و صدا در هنگام گفت‌وگو تاثیر زیادی در داغ شدن مباحث دارد؟

بله، قبول دارم و خودم هم سعی می‌کنم حرف زدنم در برنامه به گونه‌ای باشد تا مردم حس و انرژی بگیرند. اما باید اجرایم در برنامه سیمای خانواده متفاوت با دیگر اجراهایم باشد. من 12 سال برنامه سال تحویل را اجرا کردم یا در برنامه ساعت خوش با مهران مدیری همکاری می‌کردم. تمام این کارهایم متفاوت از اجرای سیمای خانواده بود.

اما این تفاوت دیده نشده و مردم شما را با اجرای آرام سیمای خانواده می‌شناسند؟

به خاطر این است که من به همه احترام می‌گذارم و ادب را رعایت می‌کنم. اعتقاد دارم ما در رادیو و تلویزیون الگو هستیم. چه بخواهیم و چه نخواهیم، حتی برای خیلی‌ها که شنونده و بیننده من نیستند، باز هم الگو هستم. بنابراین وسواس دارم که ادب و احترام را رعایت کنم.

ولی الگو گرفتن منافات با مباحث چالشی ندارد؟ شما می‌توانید یک مجری ای باشید که پیگیر مطالبات مردم از مهمان است و در عین حال الگوی مناسب هم باشید؟

بله، منافات ندارد. اما بحث من این است که من همیشه حرمت و احترام به بزرگ‌تر را رعایت می‌کنم.

خودتان این روند اجرای‌تان را دوست دارید که 35 سال ادامه داده‌اید؟

بله، چون یکی از ویژگی‌های برجسته‌ام است.

یعنی از این سبک اجرا خسته نشده‌اید و برایتان کسل آور نیست؟

نه، وقتی به اجراهایم در طول 35 سال نگاه می‌کنم، حس خوبی دارم. وقتی مردم در خیابان من را می‌بینند و ابراز محبت می‌کنند و تاکید دارند ادب و احترام در اجرایم آنها را خوشحال می‌کند، مسلما برایم شنیدن این جملات هم دوست داشتنی است و هم باعث افتخار.

حال یک سوال شخصی. شما سال‌ها در برنامه سیمای خانواده از آرامش، تحکم در خانواده و ... صحبت کرده‌اید. آیا در زندگی شخصی خودتان هم تا این حد آرام هستید، اما جلوی دوربین این ظاهر را دارید؟ البته همه ما در زندگی شخصی‌مان هم عصبانی می‌شویم، دعوا می‌کنیم و هم این‌که ناراحت می‌شویم. شما چطور هستید؟

بله، خیلی طبیعی است که من هم برخی مواقع ناراحت می‌شوم. اما برای پاسخ به سوال شما باید به این مبحث اشاره کنم که خانواده یک واحد کوچک و ساده اجتماعی است که جامعه را شکل می‌دهد. بنابراین بخش عمده‌ای از هویت ما و زندگی ما با افراد جامعه گره خورده است. به همین دلیل اگر ادا در بیاوریم و تصنعی رفتار کنیم، حتما مشخص می‌شود. ضمن این‌که اگر من سنگ هم بودم، در طول این سال‌ها با این همه کارشناس متبحر خانواده گفت‌وگو کردم، حتما یاد می‌گرفتم. بنابراین من در طول این 35 سال همیشه در اجرایم صداقت داشتم.

پس شما هیج وقت جلو ی دوربین ادا در نمی‌آورید.

بله، در رفتار، کار، زندگی شخصی و ... خودم بودم. البته باید بگویم وقتی کسی رسانه‌ای می‌شود یک شخصیت اجتماعی هم دارد. اما این شخصیت اجازه نمی‌دهد شما هر طور که دوست دارید رفتار کنید. مثلا دلم می‌خواهد وقتی برای خرید به سوپر می‌روم با لباس راحت‌تر بروم یا شوخی کنم، اما نمی‌شود.

یعنی شما وقتی سوپرمارکت هم برای خرید می‌روید با کت و شلوار می‌روید؟

(با خنده) باید شخصیت اجتماعی را حفظ کرد.

پس این شخصیت اجتماعی به شما غلبه کرده است؟

بله، همین طور است. ضمن این‌که خیلی‌ها از رادیو به تلویزیون رفتند، اما خیلی موفق نبودند، چون محک خیلی بزرگ و سختی است. اما همه به من گفتند که اجرای رادیویی و تلویزیونی‌ات تفاوت نداشت. دلیلش این است که خودم هستم.

پس اگر شخصیت‌تان رسانه‌ای نبود با آقای سوپر محله هم شوخی می‌کردید؟

بله، البته شاید در زندگی خصوصی‌ام کمی شوخ‌طبع هستم، ولی اگر شوخی زیاد کنم، همسرم به من ایراد می‌گیرد!

یعنی دلشان نمی‌خواهد که شوخ‌طبع باشید؟

به من می‌گوید در جمع یا بیرون خیلی شوخی نکنم، چون مردم توقع ندارند.

خب این زندگی چارچوب‌بندی شده برایتان سخت نیست، چرا که شخصیت واقعی‌تان
این طور نیست؟

نه سخت نیست. به هر حال سعی می‌کنم رعایت کنم. من همیشه در کلاس‌های درسم به گویندگان جوان تاکید می‌کنم گوینده باید سواد خوبی داشته باشد. خوش‌اخلاق و مودب بوده و جامعه، مردم و ادبیاتشان را بشناسد. ضمن این‌که ظاهرش هم خوب باشد، چرا که مردم اول به شما نگاه می‌کنند چه کسی هستید و بعد به دانش شما توجه خواهند کرد. همسرم خیلی مراقب شخصیت اجتماعی‌ام است.

آیا تا به حال پیش آمده هنگام خرید مردم به شما پیشنهاد سوژه بدهند که در سیمای خانواده مطرح کنید؟

بله، خیلی وقت‌ها درباره گرانی، کار وزیران و ... با من صحبت می‌کنند که اصلا این موضوعات ارتباطی با من ندارد.

اما گرانی جزو مباحث خانواده است، زیرا سبد خانواده محسوب می‌شود؟

بله، اتفاقا تعجب هم می‌کنم مردم تا این اندازه از برنامه سیمای خانواده راضی هستند و مرتب تشکر می‌کنند که مطالب علمی برنامه برایشان کاربردی است.

وقتی مردم درباره گرانی با شما حرف می‌زنند، شما هم با آنها همنوایی می‌کنید؟

بله، چون من هم با گرانی رو به رو شده‌ام و گنج قارون ندارم. در کنار اجرا، مجله خانواده سبز را هم دارم که در حال حاضر به خاطر شرایط مطبوعات، درآمدزایی آن هم کم شده است.

حال حرف از مجله شده است، باید بگویم که خانواده سبز جزو اولین مجلات سبک زندگی بود که برخی معتقدند رانت تلویزیونی شما به محبوبیت این مجله کمک کرده است. شما چه نظری دارید؟

بله، اولش بی تاثیر نبود، اما وقتی خریدند باید محتوا آنقدر خوب بود که ادامه به خرید می‌دادند.

از این‌که در فضای مطبوعات هم هستید از این روند راضی هستید؟

بله، من یک پسر و یک دختر دارم و خانواده سبز هم فرزند سوم است.

شما در طول این سال‌ها برای مجله خانواده سبز زحمت زیادی کشیدید. اگر بخواهید منصفانه نظرتان را بگویید به نظرتان این مجلات جزو نشریات تخصصی است یا زرد ؛ البته زرد به معنای عام بودن؟

خانواده سبز را یک مجله خانوادگی تخصصی می‌دانیم که اختصاص به همه خانواده‌ها دارد و یکی از اعضای خانواده است. به همین دلیل تلاش می‌کنیم مطالبی در این مجله بنویسیم که برای خانواده‌ها کاربردی باشد.

به این فکر کرده‌اید مجله را رها کنید و فقط روی اجرا تمرکز داشته باشید یا برعکس؟

نه، من هر دو را دوست دارم و عاشق کارم هستم. از خواندن مطالب مجله لذت می‌برم و هرگز هم خسته نمی‌شوم. ضمن این‌که در طول 35 سال دیگر می‌دانم باید چه مطالبی در مجله بنویسم که به درد خانواده بخورد.

الان با این حرف درگیر منیت نیستید؟

اگر هم هستم، معذرت می‌خواهم!

الان خودتان را مجری می‌دانید یا مطبوعاتی؟

هیچ وقت به این موضوع فکر نکرده‌ام. مردم من را به عنوان مجری می‌شناسند.

کدام حس بهتری به شما می‌دهد؟

هر دو خوب است.

شما در طول این سال‌ها به واسطه برنامه‌هایتان و مجله با چهره‌های معروف زیادی مصاحبه کردید. زندگی خانوادگی آنها را چطور می‌بینید؟

وقتی خبرنگار مجله می‌خواست با شهاب حسینی گفت‌وگو بگیرد، او شرط گذاشته بود که من هم حضور داشته باشم. به همین دلیل من هم همراه خبرنگار به کافی شاپ او واقع در لواسان رفتیم و همراه با خانواده اش مصاحبه کردیم. واقعا از وابستگی این هنرمند به خانواده و فرزندانش لذت بردم. این هنرمند زندگی سالم و پاکی دارد.

اما حاشیه زندگی چهره‌های معروف
کم نیست.

برخی مواقع خودشان به حاشیه‌ها دامن می‌زنند. متاسفانه فضای رسانه اعتیادآور است. به همین دلیل برخی هنرمندان علاقه‌مندند بیشتر دیده شوند، به همین دلیل درگیر حاشیه‌ها می‌شوند. در حالی که باید هنر یک هنرمند دیده شود و حاشیه، اصل زندگی‌اش نشود.

با این‌که زندگی برخی هنرمندان خیلی الگوی خوبی برای مردم نیست، اما مرتب در برنامه‌ها دعوت می‌شوند.

اما خیلی‌ها زندگی‌شان خوب است. مثل پرویز پرستویی که انسان والا و دوست‌داشتنی است و زندگی خانوادگی‌اش هم عالی است که می‌تواند الگو باشد. اما برخی جوان تر هابرای این‌که بیشتر دیده شوند تن به حاشیه می‌دهند.

چندی پیش حاشیه‌ای در برنامه سیمای خانواده پیش آمد و مجری جوان خطاب به مهمان برنامه که آتش‌نشان بود با لحن بدی گفت شما پدر و مادر نداشتید که به شما تاکید کند وارد این حرفه نشوید. این سوتی مجری خیلی در فضای مجازی هم چرخید. اما همان روز شما سعی کردید مبحث را جمع کنید، اما باز هم مجری تاکید بر حرفش داشت. چرا چنین اشتباه‌هایی در برنامه‌های زنده پیش می‌آید؟

مجری نیتش این نبود که توهین کند، بلکه ادبیاتش خوب نبود و متاسفانه خیلی در فضای مجازی پیچید، اما من سعی کردم بحث را جمع کنم. به هر حال خانم ایزدی هم منظور بدی نداشت. پخش زنده حساس است و باید خیلی مراقب بود. من در این مواقع سعی می‌کنم اصلاح کنم.

اما شما هیچ‌وقت در پخش زنده سوتی ندادید؟

(باخنده) نه. خوشبختانه لطف خدا همراهم بود. البته برای هر کسی پیش می‌آید. مهم این است که مجری حضور ذهن داشته باشد. زیرکی مجری در موفقیتش نقش مهمی دارد و این‌که باسواد باشد و مردم جامعه و ادبیاتش را بشناسد.

شما چقدر زیرک هستید؟

در گذشته من را با این صفت می‌شناختند.

یعنی الان زیرک نیستید؟

کمرنگ‌تر شده است.

به خاطر بالار رفتن سن است؟ چون شما
که هر روز مطالعه می‌کنید؟

نمی‌دانم. شاید!

الان در کجای مسیر اجرا هستید؟

اجرا، دریایی بی‌انتهاست و هر قدر هم طی کنیم به انتها نمی‌رسیم. من در حال حاضر لب ساحل هستم و مشغول آب بازی. مثل بچه‌ای که جرات ندارد وارد دریا شود!

کی جرات آن را پیدا می‌کنید؟

نمی‌دانم،ناگهانی پیش می‌آید یا نه.

قصد دارید از اجرا خداحافظی کنید؟

دلم می‌خواست آرام آرام کمرنگ شوم، اما به خواست شبکه و آقای شریعت‌پناهی مدیر گروه اجتماعی و احسان نیلی تهیه‌کننده ادامه می‌دهم. از سوی دیگر عشق مردم هم به من انرژی می‌دهد و نمی‌گذارد کمرنگ شوم.

فاطمه عودباشی

رسانه