فرمایشات امروز رهبری، نقشه راه دولت را مشخص کرد

در این زمینه برخی از کارشناسان براین باورند تکه ایشان به این نکته در واقع هشداری به مسئولان دولتی بوده که تاکنون نتوانستند با دقت و درایت منابع موجود کشورمان را در راستای اهداف تعیین شده بکارگیرند و کارشکنی‌های غرب در اقتصادمان مشکلاتی ایجاد کرده است. برای بررسی اینکه مشکل مدیریت دولت در این زمینه چه بوده است جام جم آنلاین گفت‌وگویی با دکتر عبدالمجید شیخی، اقتصاددان و استاد دانشگاه داشته که در ادامه می‌خوانیم.

• مقام معظم رهبری طی فرمایشات خود به استفاده صحیح از منابع کشورمان اشاره فرمودند؛ منظور ایشان از منابع دقیقا چیست؟
ببینید؛ ایران از نظر بسیاری موارد دارای امتیازات و منابعی است که متاسفانه تاکنون اگرچه درباره آنها سخن زیاد گفته شده ولی هنگام اجرایی شدن سیاست‌ها مشکلاتی داشتیم و نتوانسته‌ای از آنها به خوبی استفاده کنیم. به عنوان مثال؛ منابع مالی، منابع نفتی، آب و هوا، خاک، نیروی انسانی و ... ده‌ها مورد دیگر. مقام معظم رهبری در این زمینه‌ها تاکید فرموده‌اند.

• منظور شما همان موضوع خام فروشی است که قبلا نیز مقام معظم رهبری اشاره فرموده بودند؟
دقیقا؛ ببینید در بخش‌های مختلف مثل نفت، معدن، کشاورزی و مواردی از این دست همچنان درحال خام فروشی هستیم. درحالی که اگر منابع موجود را درست مدیریت می‌کردیم نه تنها خام فروشی نداشتیم بلکه ارزش افزوده بالاتری نیز به اقتصاد کشورمان هدیه داده بودیم. به عنوان مثال می‌گویند آب نداریم، در حالی که آب داریم نمی‌توانیم آن را مدیریت کنیم یا اینکه خاک داریم اما استفاده نمی‌کنیم.

• در بخش نیروی انسانی چطور؟
به گفته مسئولان بخش عمده‌ای از بیکاران ایران فارغ‌التحصیلان هستند، آیا تاکنون از خودتان سئوال کرده‌اید چرا این افراد جذب بازار کار نشده‌اند؟ اجازه دهید برای شما مثالی بزنم، در بخش کشاورزی تعداد زیادی مهندس داریم ولی آیا توانسته‌ایم آنها را هدفمند در بخش کشاورزی بکارگیریم؟ خیر. در بخش‌های دیگر هم دقیقا اینگونه است. متاسفانه همیشه درحال هدر دادن منابع در اختیارمان هستیم.

• تعاونی‌ها در این زمینه آیا کارساز هستند؟
دقیقا؛ در همان بخش کشاورزی تعاونی‌ها نقش سازنده‌ای دارند که تاکنون بکار گرفته نشده است. اصولا معاونت‌های وزارتخانه‌ها در بخش‌های مختلف باید دقیق عمل کنند که تاکنون چنین نشده است. بهتر است مسئولان با ارایه بسته‌های حمایتی منطقی به جوانان و فارغ‌التحصیلان ولی چنین نشده است. متاسفانه استعدادهای ما نادیده گرفته شده است.

• بازگردیم به تحریم‌ها؛ مشکل اصلی در این زمینه چیست؟
آنچه صراحتا می‌توان گفت، این ما هستیم که توسط دولت خودمان زیر چتر تحریم‌ها خودمان را گرفتار کرده‌ایم. یعنی اگر بخواهیم واقعیت را برای مردم روشن کنیم، وجود دلار در سامانه مبادلات ما یعنی رفتن زیر چتر تحریم استکبار جهانی. پس باید از سامانه مبادلاتمان دلار را حذف کنیم.

• برای حذف دلار از مبادلات اقتصادی چه باید کرد؟
با قراردادهای پولی دو یا چند جانبه اینکار انجام می‌شود. با کشورهای دیگر و پول ملی مبادله کنیم، از سامانه‌های پیام‌رسان خاصی برای اعلام تراکنش بانکی بین کشورها استفاده کنیم. هیچ نیازی به تردد در بزرگراه دلار یا یورو که در عوارضی این بزرگراه استکبار آمریکا یا اروپاییان خائن نشسته‌اند گیر نخواهیم کرد.

• شکنندگی تحریم‌ها واقعا در چیست؟
نکته در شکنندگی تحریم‌ها این است که آنچه تاکنون آمریکا در توان داشته انجام داده و آنچه امروز درحال اجراست و با استفاده از تبلیغات رسانه‌ای مطرح می‌شود، اتفاق جدیدی نیست به قول معروف بالاتر سیاهی رنگی نیست. خوب بالاترین شیوه تحریم این بود که تراکنش‌های مبادلات با دلار و یورو را مسدود کرد.

• پس چطور دولت تاکید بر برجام دارد؟
موضوع تاکید بر برجام این است که دولت به دنبال رفع کم‌کاری‌هایش تاکنون رفته. چون دولت اعلام می‌کند در سازمان ملل به دنبال حفظ برجام است. چون نه دستاوردی داشتیم و نه اتفاقی در رفتار دشمنان نیافتاده است.

• برای مقابله با تحریم‌ها چه باید کرد؟
مقام معظم رهبری دقیقا اشاره فرمودند، اگر بیاییم ابزار لازم که دست خودمان است فراهم کنیم و تولید داخلی را در واقع فعال کنیم نیازمان به خارج به حداقل خود می‌رسد بنابراین حالا تحریم بکنند یا نکنند. ولی وقتی خودمان را وابسته کردیم به صادرات نفت خام شرایط همین است. وقتی خودمان را دربند چند کالای بی‌ارزشی که خودمان توان تولید داریم قرار داده‌ایم همین شرایط است و نمی‌توانیم مقابله کنیم.

• در این زمینه مثال روشنی هم دارید؟
بله؛ مثل تحریم غذا و مشخصا درباره وابستگی روغن ایران. اگر طی 5 ساله گذشته در دامنه‌های تپه‌های کشور نهال زیتون می‌کاشتیم که حداقل آبیاری می‌خواست. امروز حجم بالایی از تولید روغن زیتون را تجربه کرده‌بودیم. یا می‌آمدیم در کنار آن نهال‌های بادام تلخ می‌کاشتیم که هم برگ‌هایش خوراک دام است و هم روغن گیاه استفاده دارویی دارد و پس از عبور از فیلتر نانو روغن مرغوبی برای سفره مردم است. امروز چه نیازی به واردات روغن داشتیم؟

• برخی مسئولان به دلیل کمبود منابع آبی کشاورزی را قابل اتکاء نمی‌دانند، چطور شما به این موضوع اشاره دارید؟
ببینید قبلا گفتم آب داریم مدیریت نداریم، این توصیه نیازی به آب ندارد؛ من فکر کنم برخی مسئولان انگشترشان در تاریکی گم کرده‌اند ولی در روشنایی جست‌وجو می‌کنند. چون برای کاهش وابستگی روغن امروز به سراغ زمینه‌های زراعی رفته‌اند درحالی که از طریق باغ‌بانی می‌توانیم اینکار را انجام دهیم و امنیت غذایی خودمان را تامین کنیم.

• موضوع خام فروشی را هم اشاره کردید، شاهد مثال آن چیست؟
اولین نشانه نفت است، چرا دولت زمینه تولید بنزین توسط پتروشیمی‌ها را فراهم نکرد تا اینکه بجای نفت مثلا بنزین صادر کنیم یا اینکه اصولا چرا بورس نفت ایجاد کردند و نرفتند به دنبال ایجاد بورس بنزین. مگر نه این است که امروز می ‌خواهند از بخش خصوصی برای فروش نفت استفاده کنند خوب حالا چرا نفت؟ چرا مشتقات نفتی نداشته باشیم؟

• به گفته مسئولان مانع اصلی سرمایه‌گذاری بوده است.
خیر سرمایه‌گذاری مشکل اقتصاد ایران نیست. دولت مرتب اعلام می‌کند برای سرمایه‌گذاری ما نیاز به جذب سرمایه از خارج داریم. درحالی که آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردد یا اینکه یار در خانه و او گرد کدخدا می‌گردد. ساده‌ترین مثال این است که این همه نقدینگی در جامعه داریم که به گفته خود مسئولان دولتی بلای جان اقتصاد شده، ولی بازهم دنبال سرمایه‌ از بیرون هستند. مگر نه اینکه اگر سرمایه از بیرون وارد ایران شود باید تبدیل به ریال شود؟ ریال که امروز داریم. این حجم نقدینگی چرا در تولید بکار گرفته نمی‌شود. مشکل نقدینگی نیست مشکل این است که حجم نقدینگی رفته در بخش دلالی و سفته بازی. دلال‌ها در این زمینه شاد شده‌اند پول در بخش تولید نیست. پس چه کسی وظیفه‌اش را انجام نداده است؟

• به نقدینگی بالا اشاره کردی؛ برخی کارشناسان معتقدند بانک‌ها مقصر اصلی هستند. نظر شما چیست؟
دولت و نظام بانکی به عنوان نماینده عموم که متاسفانه این وظیفه را به نفع جیب خودش و به نفع خصوص استفاده می‌کند. ما آمده‌ایم به اشتباه بانک خصوصی ایجاد کرده‌ایم و بانک‌های خصوصی ما گردانه‌دار دلالی در بازار ارز و سکه و ساختمان شده‌اند. امروز بیش از 90 درصد دارایی بانک‌ها ایران ساختمان است. این خیانت به منابع سپرده‌گذاران است و سودی که بانک‌ها می‌دهد 99 درصد آن ارزش گذاری مجدد دارایی‌های بانک‌ها. به این معنی که با ارزش‌گذاری مجدد خودشان عامل تورم هستند. یعنی نظام بانکی ما درحال افزایش و تحمیل نرخ تورم بر اقتصاد ایران است. چون سود سپرده‌ها تعیینی هستند نه اینکه از عملکرد تولید باشد. این نظام ربوی است. این شیوه بانکداری باعث شده پول‌های سرگردان دست عده‌ای آنهم عده‌ کمی از جامعه قرار گرفته باشد. به همین دلیل فاصله طبقاتی زیادی ایجاد شده و اکثر نقدینگی ایران تحت مالکیت حدود 10 درصد از جمعیت کشور است و این افراد میلیارد هستند و حجم نقدینگی در حساب‌های این افراد است. برآورد می‌کنم 70 درصد نقدینگی متعلق به 10 درصد جمعیت است.

• راهکار پیشنهادی شما برای مقابله با تحریم‌ها چیست؟
با استفاده از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی رونق تولید داشته باشیم. ساده‌ترین منبعی که می‌تواند نظام تولید ما را شکوفا کند حجم عظیم نقدینگی موجود داخلی است که فعلا در کار دلالی رفته و نمودش را در این چند ماه می‌بینیم.

عماد عزتی / جام جم آنلاین