60 دقیقه حرف حساب «بدون توقف»

قوت‌هــا

موضوع

با گذر 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی تولید برنامه‌هایی با درونمایه چالشی برای پرسش از کیفیت دستیابی به اهداف تعیین شده یا فاصله گرفتن و انحراف از آنها بسیار مورد نیاز است. این برنامه ضمن یادآوری مبانی انقلاب برای نسل جدید و گذشته، به شبهات و سوالات جوانان در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پاسخ می‌دهد. اما یکی از نکات جالب توجه این است که چنین اتفاقی در شبکه‌هایی مانند یک، چهار و افق با برنامه‌هایی از جنس «مناظره»، «راز»، «عصر»، «جهان‌آرا» و«180 درجه» بیشتر مورد انتظار بود ولی این‌که حالا شبکه سه، به عنوان شبکه‌ای پربیننده و جوان‌پسند در این خصوص احساس نیاز کرده، خود قابل تقدیر است.

کارشناس

بناست در این برنامه، هر کارشناس تنها مهمان چند قسمت باشد و درخصوص محورهای تعیین شده در برنامه با جمعی از جوانان فعال در حوزه‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌ای بحث و تبادل نظر کنند. تلاش شده تا مهمانان از میان چهره‌های صاحب‌نظر و نقاد علوم انسانی انتخاب شوند که از نکات بارز «بدون توقف» محسوب می‌شود. حضور شهریار زرشناس، که سابقه رسانه‌ای هم دارد و از محققان پرکار علوم انسانی است یکی از گزینه‌های مناسب برای راه انداختن یک گفت‌وگوی گرم و چالشی است که در کمتر حوزه‌ای به اصطلاح کم می‌آورد و همواره برای هر سوال و ادعایی، پاسخی در آستین دارد که نشان از تسلط وی بر مسائل روز در کنار مطالعات علمی و شناختش از روندهای حاکم بر جامعه ایرانی و جهانی بدون تجاوز از خط قرمزها دارد.

فعالان فرهنگی

در هر قسمت، افرادی در گفت‌وگو حضور دارند که از شاخص‌ترین چهره‌های جوان کشور هستند. کسانی که با وجود سن و سال کم توانسته‌اند برای خود اسم و رسمی پیدا کنند. جمعی از جوانان با تخصص‌های مختلف و رویکردهای متنوع فکری در طرف مقابل این مناظره رسانه‌ای قرار می‌گیرند و به شکلی صریح و بی‌پرده همه سوالات و تحلیل‌های خود را با کارشناس مهمان برنامه در میان می‌گذارند، طوری که تا حدی حرف دل تماشاگران جوان پای گیرنده تلویزیونی را زده باشند.

فضاسازی

پرسش و پاسخ‌ها در فضایی گرم و صمیمی، آزادانه و دور از فشار خاصی رد و بدل می‌شود که در بسیاری از موضوعات مطروحه شاهد اقناع مشارکت‌کنندگان در بحث و صد البته بینندگان و نیز رد و مخالفت آشکار در بخش‌هایی از بحث‌های درگرفته در برنامه هستیم و این یکی از جذابیت‌های «بدون توقف» به شمار می‌آید. در این میان بهره‌گیری از نظرات فعالان و نخبگان خارج از کشور از طریق ارتباط در فضای مجازی به عنوان رویکرد مکمل، به بررسی چند بعدی موضوعات و همین طور افزودن نگاه فرامتن به برنامه کمک کرده است.

مخاطبان

از نظرات دوگانه و متنوع مخاطبان برنامه در فضای مجازی حداقل چیزی که روشن است این است که «بدون توقف» دیده می‌شود و توان ایجاد یک موج گفتمانی جدید را دارد. بینندگان درباره بخش‌های مختلف به ابراز نظر پرداخته‌اند که اینها نمونه‌هایی از آنها هستند: «کلیت محتوای برنامه شکل مناسبی دارد اما چیدمان خوبی از نظر توازن دو طرف بحث وجود ندارد/ یکی از خوبی‌های این‌گونه برنامه‌های مناظره‌ای که اغلب پرمخاطب هستند، این است که توی زمین خودی انجام می‌شود وگرنه شبکه‌های آن ور آبی در تولید این‌گونه برنامه‌ها پیشگام‌اند ولی چون در زمین خارجی‌ها برگزار می‌شود، بی‌فایده و به نفع آنهاست.»

ضعف‌ها

موضوع

موسع بودن دامنه بحث‌ها یکی از جدی‌ترین ایرادات «بدون توقف» است. حضار بدون هیچ برنامه‌ای جهت بحث‌ها را به هرطرف و هر نهادی که مایل باشند، می‌کشند که البته گاهی باعث خلط مبحث می‌شود، هرچند در بسیاری از اوقات، کارشناس تلاش می‌کند فرمان را به جهت درست برگرداند و همچنان گفت‌وگو در مسیر اصلی ادامه پیدا کند ولی وقتی چند نفر با یک نفر به بحث بنشینند، این پراکنده‌گویی‌ها دور از انتظار نیست.

کارشناس

عدم تناسب علمی کارشناس و شرکت‌کنندگان طرف بحث، از جذابیت گفت‌وگوها می‌کاهد. جای خالی منتقدین با نگاه‌های مختلف برای بیان نظرات همه اضلاع جامعه، کاستی مشهود این برنامه است؛ بارها مخاطب شاهد عدم درک فی‌مابین و تکرار جواب‌ها از سوی کارشناس و یا انحراف بحث‌ها از مسیر اصلی است که این خود مبین تفاوت سطح علمی و اطلاعاتی دو طرف مناظره است. از سویی، ترتیب دادن گفت‌وگوی چندنفر با یک نفر منصفانه هم به نظر نمی‌رسد. اما بزرگ‌ترین مشکل بخش کارشناسی «بدون توقف» را باید بی‌شک بیان صرف مشکلات و ارائه نکردن راه‌حل و گاه به شکلی قابل لمس انداختن همه تقصیرها به گردن دشمن و کشورهای معاند عنوان کرد.

فعالان فرهنگی

با همه خوبی‌های استفاده از جوانان در این برنامه، نباید از ناپختگی و کم‌تجربگی آنها غافل ماند. بیشتر از آن که جو حاکم بر گفت‌وگوی دوطرف، فرمی از تاک‌شوی داغ و دوطرفه را به نمایش بگذارد، فضایی استاد و دانشجویی با طرح سوالات جوان‌ترها و شنیدن پاسخ‌های گاه طولانی و تخصصی مهمان پیش می‌رود، در حالی که بهتر بود در فضایی متوازن‌تر و شاید با حضور یک استاد از جبهه مخالف فکری استاد زرشناس با ضرباهنگی پینگ پنگی اتفاق می‌افتاد تا احساس دیدن یک کلاس دانشگاهی به بیننده دست ندهد.

فضاسازی

این گفت و شنود در محلی شبیه به کافی‌شاپ انجام می‌شود که لوکیشن مناسبی برای یک برنامه جدی رسانه‌ای به نظر نمی‌رسد؛ هر چند تلاش شده این فضا صمیمیت و نزدیکی طرفین بحث را نشان دهد، با این حال می‌توانست در فضایی رسمی‌تر و در ضمن جوان‌پسند و جذاب برگزار شود. شاید کیفیت پایین صدا و جداافتادگی افراد در حال گفت‌وگو از یکدیگر هم به دلیل همین انتخاب نادرست مکان اجرای این برنامه باشد. گاهی اوقات هم در گرماگرم مناظره، حضور و آمد و شد عوامل خارج از کادر برنامه مثل دیگر حاضران در کافی‌شاپ یا فرد پذیرایی‌کننده، موجب حواس‌پرتی بیننده می‌شود.

مخاطبان

از نظر بینندگان، کیفیت پایین ضبط و پخش صدا در این برنامه بسیار آزاردهنده است. انتقاد دیگری که بیشتر مطرح شده، متوجه تولیدی بودن برنامه است؛ معتقدند در این حالت که گفت‌وگوها قبلا ضبط شده و به صورت اپیزودیک پخش می‌شود، توانایی بهبود برنامه با گرفتن بازخورد مخاطب از بین می‌رود و مسلما از جذابیت و حرارت برنامه می‌کاهد. همین‌طور موسیقی زمینه برنامه که تمرکز بیننده را از بین می‌برد، یکی دیگر از اظهارنظرات تماشاگران «بدون توقف» است.

سارا صالحی

رسانه