ناتوانی مدیریتی اصلی ترین دلیل آشفتگی بازار است/ کادر اقتصادی دولت بسیار ضعیف است

با توجه به افزایش قیمت ها در سکه، ارز، طلا، خودرو و مسکن جام جم آنلاین گفت‌وگویی با دکتر حسین صمصامی ، اقتصاددان و استاد دانشگاه داشته که در ادامه می‌خوانید.

اصلی‌ترین دلیل افزایش قیمت‌ها در بازار مربوط به چیست؟

براساس اطلاعات و آمارهای موجود اصلی‌ترین دلیل افزایش قیمت‌ها در کلان بازار ایران مربوط به ناتوانی مدیریتی مسئولان است. به این ترتیب که تنها ده درصد از این روند مسایل اقتصادی و باقی همان سوء مدیریت است که به ادامه روند افزایش قیمت‌ها دامن زده و شوکی به بازار تحمیل کرده است.

به نظر شما حجم بالای نقدینگی چه تاثیری در ایجاد این شرایط دارد؟

اتفاقا نگرانی اصلی حجم بالای نقدینگی یعنی 1500 هزار میلیارد تومان است. به این دلیل که سوء مدیریت در کنار حجم بالای نقدینگی می‌تواند نگرانی‌های عمده‌ای برای اقتصاد ایران ایجاد کند.

در مواردی مسئولان دولتی اعلام می‌کنند این حجم نقدینگی نگران کننده نیست، چطور شما به حجم بالای نقدینگی به عنوان معضل اشاره دارید؟

متاسفانه افراد ناآگاه در برخی رسانه‌ها اعلام می‌کنند این حجم نقدینگی بسیار پایین‌تر از حجم مورد نیاز اقتصاد کشورمان برای گردش مناسب است. درحالی که واقعیت امر این نیست. اجازه دهید برای شما اینگونه توضیح دهم که حتی اگر این فرضیه درست باشد امروز چالش مدیریت این حجم نقدینگی است. فرض کنید حجم بالایی از آب پشت سد جمع شده باشد و یکباره دریچه‌های سد را باز کنیم. آیا این آب که باید آبادانی به همراه داشته باشد واقعا آبادانی ایجاد می‌کند یا اینکه سیل باعث تخریب تمامی زیرساخت‌ها خواهد شد؟ پس باید مدیریت در نقدینگی داشته باشیم که متاسفانه نداریم. امروز نقدینگی در اقتصاد ایران سیل شده و بجای اینکه در بخش واقعی اقتصاد یعنی تولید جریان یابد به سمت بازارهایی مثل طلا، ارز، سکه و خودرو حرکت کرده است.

این بازارها جزو بازارهای اصلی و مورد نیاز مردم نیست پس نگرانی در این زمینه چیست؟

ببینید اگر این روند ادامه داشته باشد قطعا سیر صعودی قیمت‌ها به بازارهای دیگر یعنی اقلام مصرفی و کالاهای اساسی هم وارد خواهد شد که حاصلی جز کوچک‌شدن سفره و قدرت خرید مردم نخواهد داشت. این اصلی‌ترین نگرانی است که تا امروز زیاد توجهی به آن نشده است. البته فراموش نکنید در شرایط فعلی حجم بالایی از نقدینگی یعنی تقریبا 90 درصد تنها در اختیار دو یا سه درصد جامعه قرار گرفته که عادلانه نیست و این فاصله معنادار اقتصاد را با چالش روبرو خواهد کرد.

شما به رفتارهای هیجانی مردم در بازار اشاره کردید، دلیل این نوع رفتار چیست؟

اصولا رفتارهای هیجانی مردم در کشورها بدترین وضعیت برای اقتصاد آن کشور است که تنها دلیل این نوع رفتار، بی‌اعتمادی و عدم شفافیت بازار یا سیاست‌های غیر اصولی است. در این شرایط مردم هرچه اندوخته یا نقدینگی در اختیار دارند را برای جلوگیری از زیان وارد بازار کرده و نسبت به خرید اقلامی می‌کنند. دقیقا شرایطی که اکنون بازار ایران تجربه می‌کند.

چطور دولت در این زمینه اقدامی انجام نمی‌دهد؟

این سئوال را باید از خود مسئولان دولتی پرسید ولی متاسفانه باید گفت ظاهرا هنوز به عمق نگرانی پی نبرده‌اند و دائم به دنبال فرافکنی هستند. درحالی که شرایط بسیار خطرناک است و فروپاشی اقتصادی دور از واقعیت نیست. باید هرچه سریعتر برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم. البته من اعتقاد دارم دولت در مدیریت شرایط کاملا ناتوان است.

اجازه دهید شفاف بپرسم واقعا دولت ناتوان است؟

بله؛ متاسفانه کادر اقتصادی دولت بسیار ضعیف است و قابلیت تحلیل مسایل اقتصادی را ندارد. با توجه به عملکرد دولت حتی اگر بهترین بسته سیاست‌های اقتصادی را هم که در اختیارش قرار دهیم ناخواسته آن را از بین خواهد برد و چیزی به‌جز آشفتگی به اقتصاد هدیه نخواهد داد. کما اینکه در بسته سیاست‌های ارزی اخیر نیز که تنها راه نجات اقتصاد کشورمان در شرایط فعلی بود دیدیم چه عملکرد ضعیفی تجربه کردیم. ایا تاکنون از خودتان پرسیده‌اید چرا علی‌رغم اعلام اجرای سیاست‌های تک‌نرخی ارز هنوز سه نرخ 3800، 4200 و 6200 تومانی برای دلار که می‌توان در سامانه «نیما» ثبت کرد را داریم؟ این یعنی ناتوانی در مدیریت کار.

واقعا امکان مدیریت شرایط وجود دارد؟

بله؛ اتفاقا قوانین مناسبی هم داریم که می‌توانیم در کوتاه مدت یعنی حداکثر تا دوماه شرایط را مدیریت کنیم. در این زمینه کافی است انگیزه‌ها و جاذبه سفته‌بازی را از بازار دور کنیم تا دوباره آرامش در اقتصاد باعث هدایت خود به خود نقدینگی به تولید و بخش‌های سازنده اقتصاد بشود. اصلی‌ترین راهکار اجرای دقیق قانون مالیات مستقیم است.

چرا این قانون اجرایی نشده است؟

این قانون از سال 1394 به دولت ابلاغ شده و قرار بود با توجه به زیرساخت‌های موجود بگونه‌ای سیاست‌گذاری شود که تمام اطلاعات اقتصادی افراد، فعالان اقتصادی و جامعه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد تا این سازمان براساس وظایفی که دارد با بررسی گردش‌های مالی نسبت به دریافت مالیات‌های مربوطه اقدام کند. این راهکاری است که می‌تواند بسیاری از انگیزه‌های سفته‌بازی از بازارهای طلا، خودرو، مسکن، ارز را دور کند . مثل افرادی که یکباره چند ده هزار سکه خریداری کرده‌اند یا اینکه رقم بالایی دلار خرید و فروش می‌کنند.

به نظر شما حجم بالای واردات می‌تواند در نوسان‌های قیمتی تاثیرگذار باشد؟

به نکته خوبی اشاره کردید. من اعتقاد دارم اصولا زمینه هرگونه واردات غیرضرور باید بطور کلی برطرف شود. به این دلیل که واردات بی‌رویه منابع ارزی کشورمان را نه تنها به هدر می‌دهند بلکه زمینه رکود تولید و خروج سرمایه‌از تولید یا همان بخش سازنده اقتصاد را نیز فراهم می‌کند. البته الزام اجرایی شدن این مهم نبود هرگونه منافع برای مسئولان است.

عماد عزتی - خبرنگار جام جم آنلاین