روایت آفتاب

ابعاد مختلف شخصیت ایشان، بسیاری از کارگردان‌ها را به سمت تولیدفیلم اعم از سینمایی، تلویزیونی و نیز مستند کشاند که تنها از آن میان برخی مراحل تولید را پشت سر گذاشته و در معرض نمایش عمومی قرار‌گرفتند. در این میان مستندسازها نیز بیکار نمانده و دست به تولید آثار مختلفی در رابطه با امام(ره) زدند که از آن میان چند اثر بیش از دیگر آثار مورد توجه عموم مخاطبان قرار گرفت.

112 روز اقامت در فرانسه

تبعید حضرت امام به فرانسه و دهکده کوچک نوفل لوشاتو به مدت کمتر از چهار ماه، دستمایه ساخت مستندی جذاب توسط پوشمورل فرانسوی شد. در این مستند که از کانال سه تلویزیون فرانسه پخش شد، به این روزهای پر التهاب منتهی به پیروزی انقلاب پرداخته شده و در خلال آن فیلمساز سعی در پی بردن به ابعاد مختلف شخصیت امام خمینی) ره (داشته است.

در این میان حضور انبوه جوانان دانشجوی مقیم اروپا در محضر ایشان و نیز مسافران مختلفی از ایران که بعضا بعدها در زمره چهره‌های شناخته شده انقلاب قرار گرفتند، در بخش‌هایی از این مستند به تصویر کشیده شده که می‌تواند برای مخاطبان داخل ایران نیز جذابیت‌های بسیار داشته باشد.

پوشمورل در این فیلم نگاه بیطرفانه‌ای به موضوع خود داشته و بیشتر به ثبت وقایع پرداخته است.

آفتاب و عشق

ارتحال امام خمینی(ره) در نیمه خرداد، به مردم ایران شوک بزرگی وارد و رخت عزا بر تن آنان کرد. مردم گروه گروه به سمت مصلی و سپس بهشت زهرا رفته و خود را برای وداع با بنیانگذار انقلابشان آماده می‌کردند که در بین آنها بسیاری دوربین‌های عکاسی و تصویربرداری در دست داشتند.

از آماتور تا حرفه‌ای به ثبت این لحظات تلخ و تاثیرگذار پرداخته تا نسل‌های بعد از این روزهای سخت، سندی تصویری در دست داشته باشند. فیلم‌های مستند بعدها تکمیل شدند که یکی از شاخص‌ترین آنها آفتاب و عشق به کارگردانی جواد شمقدری است.

این مستند دیدنی، حکایت غم و اندوه مردم ایران در سوگ امامشان است که در آن تلاش شده از وداع مردم با پیکر امام(ره) در مصلی تا مراسم تدفین و شب هفتم ایشان به تصویر کشیده شود.

استفاده از چند دوربین و ثبت لحظات حساس را در کنار تدوین منسجمش می‌توان مهم‌ترین نقاط قوت آفتاب و عشق به حساب آورد که هرساله در ایام ارتحال حضرت امام(ره) روی آنتن شبکه‌های مختلف تلویزیونی می‌رود و همچنان جذابیت‌های بصری خویش را حفظ کرده است.

سیره عملی امام روح‌ا...

در این مستند 16 قسمتی که توسط واحد مرکزی خبر ساخته شده با امام خمینی(ره) از بهمن 57 تا خرداد68 همراه شده و از کنار حوادث مختلف سیاسی آن سال‌ها عبور می‌کنیم.

از تشکیل دولت موقت و رفراندوم 12 فروردین 58 و غائله‌های مربوط به گنبد و کردستان تا اشغال سفارت آمریکا، آغاز جنگ تحمیلی و در آخر رحلت جانگداز امام خمینی(ره) و انتخاب حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران. مستند یاد شده از آن جهت دارای اهمیت بسیار است که 11 سال پر حادثه را وقایع‌نگاری کرده و به مخاطبان خود شناخت کامل و جامعی از این سال‌های پرفراز و نشیب می‌دهد.

پرواز قرن

رسول صدرعاملی که پیش از فیلمسازی به خبرنگاری در روزنامه اطلاعات مشغول بود، در روزهای نزدیک به پیروزی انقلاب به پاریس رفت و در نوفل لوشاتو در حلقه اطرافیان امام خمینی(ره) قرار گرفت. وی که در آن زمان بسیار جوان بود، در این مدت مانند بسیاری از همسن و سال‌های خود در آن زمان، تحت‌تاثیر شخصیت والای حضرت امام قرار گرفته و سرانجام در پرواز مشهوری که 12 بهمن در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست، همراه امام و همراهانش به ایران بازگشت. سال‌ها بعد و در اواسط دهه 70 صدرعاملی طرحی مستند ـ داستانی را آماده کرد و در آن سراغ مهمانداری رفت که در کنار امام خمینی(ره) از پله‌های هواپیما پایین می‌آمد. مهماندار شرکت هوایی ایر فرانس که در عکس‌های مشهور ورود امام به ایران حضور داشته به شهرتی عظیم از این راه دست یافت. در پرواز قرن فرهاد اصلانی در نقش صدرعاملی همراه داوود رشیدی که تسلط خوبی هم به زبان فرانسه دارد، به پاریس رفته و از طریق گفت‌وگو با آدم‌های مختلف سعی در پیدا کردن مهماندار ذکر شده دارند. در خلال این گفت‌وگوها مخاطب بیشتر با فضای روزهای منتهی به پیروزی انقلاب و التهاب آن روزهای اطرافیان امام(ره) و آرامش درونی خود ایشان آشنا شده و به شناخت جامع‌تری از آن روزها می‌رسند. فرهاد اصلانی در نقش این خبرنگار کنجکاو تا حدود زیادی باورپذیر ظاهر شده و در کنار داوود رشیدی زوج خوبی را شکل داده‌اند.

مستند تشییع بزرگ

این مستند به تهیه‌کنندگی مصطفی فتاحی که سال گذشته و در ایام سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) روی آنتن شبکه افق رفت، روایتی نو و کمتر شنیده شده از اجتماع بزرگ انسانی برای وداع با پیکر بنیانگذار انقلاب اسلامی از زبان خلبان‌های بالگردی است که حامل پیکر مطهر امام خمینی (ره)بوده است. خلبانانی که بالگرد را هدایت می‌کردند، خاطرات زیادی از آن روز حزن‌انگیز به یاد دارند که در این مستند به روایت آنها می‌پردازند و از اتفاقاتی می‌گویند که شاید کمتر کسی در کشورمان از آنها مطلع باشد.

در این مستند دیدنی و جذاب، مخاطب تصاویری را می‌بیند که شاید در طول این سال‌ها ندیده و پای روایت تازه‌ای از آن روز حزن‌انگیز برای مردم ایران می‌نشیند. ایده استفاده از خلبان‌های بالگرد برای روایت آن روز هم ایده درخشانی بوده که یکی از نقاط قوت اصلی کار به حساب می‌آید.

از سوی دیگر، در تصاویر این مستند تلویزیونی، دریایی از جمعیت عزادار بنیانگذار انقلاب موج می‌زند که یک سند تصویری ماندگار از علاقه بی‌اندازه مردم به امام راحلشان به حساب می‌آید.

مستند روح‌ا...

یکی از کامل‌ترین مستندهای ساخته شده با محوریت امام خمینی )ره)، روح‌ا... ساخته محمد دبوق) مستندساز اهل لبنان) است که در شبکه المنار تهیه شده است. سبک این اثر یادآور مستندهای بین‌المللی شخصیت محوری است که معمولا در آنها جزئیات کامل و جنبه‌های مختلف زندگی یک شخصیت مورد توجه قرار می‌گیرد و هر قسمت از این مجموعه نیز یک موضوع مستقل دارد. مبارزات خانوادگی امام خمینی )ره)، تربیت امام در کودکی، انقلاب مشروطه، روستای خمین در جنگ جهانی اول، ازدواج امام، ورود به عرصه سیاست، دوران اول سلطنت محمدرضا پهلوی، رحلت آیت‌ا... عبدالکریم حائری، پیگیری هجرت آیت‌ا... بروجردی به قم، مقاومت امام در برابر رفرم، امام در ترکیه، خطبه نماز جمعه امام به زبان ترکی، هراس لاییک‌ها از نفوذ امام، انعقاد قرارداد 1975 الجزایر، شهادت سید مصطفی خمینی، امام در نوفل لوشاتو، کشتار 17 شهریور، تشکیل دولت موقت، فقط جمهوری اسلامی، انتخاب اولین رئیس‌جمهور، نخست وزیری رجایی، عزل بنی‌صدر، سوءقصد به آیت‌ا... خامنه‌ای، فاجعه صبرا و شتیلا، پذیرش قطعنامه 598 از طرف امام(ره) و عملیات مرصاد از مقاطعی است که در این مستند جذاب و دیدنی به آنها پرداخته شده است. در این مستند تلویزیونی که نخستین‌بار 11 سال پیش از شبکه سه سیما پخش شد و در سال‌های اخیر هم شاهد بازپخش آن بوده‌ایم، پژوهش دقیق و کامل نقش مهمی در شکل‌گیری و موفقیت آن داشته که آن را برای مخاطب غیرایرانی هم جذاب کرده است.

کسری همایونی افشار