تغییرات باید از والدین شروع شود/ جوانان امروز نصحیت نمی‌خواهند

سیدهادی معتمدی روانپزشک و استاد دانشگاه در این زمینه به جام جم آنلاین گفت: وقتی می‌خواهیم درباره جوانان صحبت کنیم لازم است به ویژگی‌های سنی این گروه توجه ویژه‌ای داشته باشیم، چون براساس اصول علمی در این دوره برتری هیجان بر تجربه کاملا مشهود است.

معتمدی در ادامه افزود: برهمین اساس کاملا طبیعی است که جوانان به جای اینکه تابع عقلانیت باشند همواره براساس عواطف و احساسات خود تصمیم‌گیری می‌کنند که درصورت آماده نبودن قطعا تجارب نا مناسبی را خواهند داشت.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: البته لازم به یادآوری است که باید تعریف سن جوان در کشورمان را با آنچه در مجامع بین المللی مطرح شده کمی متفاوت درنظر بگیریم چون در برخی جوامع حتی افراد 18 تا 20 سال را جزو کودکان درنظر می‌گیرند و جوانان را حتی تا 40 سالگی تقسیم بندی می‌کنند، اما در کشورمان وقتی صحبت از جوان می‌کنیم یعنی محدوده دهه دوم زندگی را درنظر داریم.
وی معتقد در شرایط فعلی و به دلیل استفاده از شیوه‌های نا مناسب تربیتی، هجوم شبکه‌های مجازی و تحریکات زودرسی که در سیستم مغزی و مناطق هیجانی و پاداش دهند مغز جوانان انجام می‌شود شاهد بلوغ زودرس این گروه سنی هستیم به همین دلیل باید دقیق و اصولی با آنها برخورد کنیم که مبادا نتیجه معکوس داشته باشیم.

رفتار هیجانی نوجوانان و جوانان

این روانشناس به خبرنگار ما گفت: جوانان با توجه به تجارب کمی که از دنیای واقعی اطراف خود دارند؛ معمولا دچار هیجانات و عواطف بسیار شدیدی می‌شوند که نقش عقل و افکار بازدارند، تعلیم و تربیت، نصیحت و ‌گفتارهای پیشگیرانه یا نقد و تحلیل در آن بسیار کمرنگ دیده می‌شود.
معتمدی در ادامه با اشاره به اهمیت آموزش به گروه سنی جوانان افزود: آنچه در جامعه فعلی همواره معضل داریم و مشکل اساسی درباره جوانان شده، بحث آموزش مهارت‌ها است. چون می‌بینیم علی‌رغم سرمایه‌گذاری‌های زیادی که انجام داده‌ایم هنوز مشکلاتی داریم که برای برطرف شدن آنها به دنبال راهکار هستیم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: تا امروز سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام شده و تعداد قابل توجهی روانشناس تربیت کردیم؛ درحالی که آموزش مهارت‌ها را در سطوح راهنمایی و دبیرستانی یا وارد نکردیم و یا اینکه در سال‌های اخیر وارد کردیم و نکته جالب اینجاست که در برخی موارد هم حتی مدرس آموزش مهارت‌های زندگی را نداریم.
وی تصریح کرد: نتیجه تصمیم‌گیری‌های یاد شده این است که امروز بخش قابل توجهی از جوانان ما مهارت‌های لازم در برخورد با مسایل پیرامون خودشان را ندارند. حال این مهارت می‌تواند در دوست‌یابی، ارتباط با جنس مخالف یا مهارت‌های کسب درآمد باشد.
معتمدی تاکید کرد: اینجاست که می‌بینیم جوانان ما آنقدر بی‌تجربه‌ وارد جریانات اجتماعی، سیاسی یا موارد مشابه می‌شوند که تنها با گذشت مدت زمان کوتاهی به این نتیجه می‌رسد که مسیری اشتباه را انتخاب کرده‌اند. به عنوان مثال اکنون افزایش روابط عاطفی و عاشقانه به نوعی معضل خانواده‌ها شده که تقریبا 90 درصد آنها با شکست مواجه می‌شود.

شیوه‌های قدیمی آموزش

این آسیب‌شناس اجتماعی به خبرنگار ما گفت: یکی از نکاتی که تاکنون والدین یا مسئولان آموزشی به آن توجه نکرده‌اند اینجاست که همه به دنبال آموزش نوجوانان امروز جامعه با استفاده از شیوه‌های آموزشی دهه‌های گذشته هستیم درحالی که دنیای امروزی جوانان کاملا با آنچه میانسالان (والدین، مسئولان) در گذشته تجربه کرده‌اند متفاوت است.
معتمدی تاکید کرد: به هیچ عنوان نباید جوانان امروزی را با دوران جوانانی خودمان (دهه‌50 به قبل) مقایسه می‌کنیم و به دنبال اجرای همان نحوه آموزش باشیم. به عنوان مثال امروز اغلب والدین سعی می‌کنند با ارایه نصیحت نوجوانان یا جوانان را به سمت و سویی که منطقی است هدایت کنند اما آیا واقعا از خودشان سئوال کرده‌اند چرا این شیوه همواره نتیجه معکوس داده و جوانان امروزی از نصیحت بیزار شده‌اند؟
وی به خبرنگار ما گفت: با مطالعه‌ای دقیق میان نوجوانان امروزی می‌بینیم اغلب آنها از نصیحت بیزار شده‌اند و بیشتر به دنبال ایجاد انگیزه‌ در خودشان با استفاده از علایق و خواسته‌هایشان هستند. اینجاست که نقطه ضعف و مراحل آسیب‌پذیری آغاز می‌شود.
این روانپزشک تاکید کرد: همین نقطه ضعف باعث شده تا دیگران که اغلب نیات بدی دارند به تعبیری از ما عاقلانه‌تر وارد شده‌اند و با ایجاد هیجانات مورد توجه جوانان آنها را جذب مسیر خود می‌کنند و شاهد مثال آنهم در شبکه‌های مجازی کاملا مشهود است به صورتی که می‌بینیم کانال‌های بدون محتوا با ایجاد جاذبه‌های (جنسی؛ سیاسی و ...) نظر جوانان را به خود جلب می‌کنند.
معتمدی افزود: امروز اگر آمار بگیریم می‌بینیم کانال‌های دارای محتوای منطقی و قابل قبول تعداد اعضای کمی دارند و به قول معروف کانال‌های زرد صدها هزار عضو به خود اختصاص داده‌اند که تقریبا 90 درصد آنها هم نوجوانان هستند. اینجاست که مشکلات جامعه آغاز می‌شود.

تغییر جهت انگیزه‌ها

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه انگیزه جوانان در شرایط فعلی کم نشده تصریح کرد: شیوه قدیمی برخورد اغلب ما با جوانان و نوجوانان باعث شده تا اکنون شاهد تغییر جهت انگیزه‌های این بخش از جامعه باشیم. به این ترتیب که انگیزه‌های سازنده کمرنگ شده و انگیزه‌های دیگر بسیار پررنگ‌تر خودنمایی می‌کند. به عنوان مثال کتابخوانی، کنترل خشم، دوستیابی، توجه به سنت‌ها رنگ باخته و به جای آن فحاشی، روابط جنسی نامتعارف، دوستیابی و موارد مشابه بسیار قویتر ظاهر شده است.
معتمدی معتقد است امروز انگیزه‌های جوانان تقریبا انگیزه مقابله‌ای شده به این ترتیب که هرآنچه سعی داریم در راستای خیر و منافع آنها بیان کنیم دقیقا در جهت عکس حرکت می‌کنند و واکنش منفی نشان می‌دهند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه جوانان امروز بسیار باهوش هستند به خبرنگار ما گفت: بطور کلی باید باور داشته باشیم که جوانان و نوجوانان بسیار با هوش هستند و فقط تجربه ندارند، بنابراین لازم است مهارت‌ها و شیوه مقابله با تهدیدها را به این گروه از جامعه فقط آموزش دهیم.
وی تاکید کرد: یکی از مواردی که باعث شده امروز درگیر مسایل بالا باشیم این است که حرف‌ها و عمل‌ها در میان خانواده‌ها و مسئولان تربیتی همسو نبوده است، به عنوان مثال همه می‌گوییم دروغ بد است ولی بازهم این کار در جامعه تکرار می‌شود درحالی که انتظار داریم جوانان دروغ نگویند. خوب سئوال اینجاست که واقعا این انتظار بجاست؟
معتمدی در ادامه افزود: اگر بخواهیم صادقانه درباره شرایط فعلی جوانان سخن بگوییم باید مدنظر داشته باشیم که خودمان میدان را برای ورود دشمنان باز گذاشته‌ایم و کلید حل این معضل هم تنها خودمان هستیم.

والدین توجه داشته باشند
وی درباره راهکار برطرف شدن این معضل به خبرنگار ما گفت: اگر می‌خواهیم در مسیر اصولی آموزش، تربیت و پرورش مدیران آینده جامعه باشیم باید به چهار نکته اصلی توجه داشته باشیم که به ترتیب عبارت است از: 1. شفاف‌سازی در تمام مسایل؛ 2. اصلاح خودمان به عنوان الگوی جوانان 3. صحبت و عملکرد واحد؛ 4. آموزش مهارت‌های زندگی با مشارکت دادن نوجوانان در امور.
این آسیب شناس اجتماعی تاکیدکرد: والدین باید وقت بیشتری برای فرزندان خود اختصاص دهند تا با استفاده از ارتباط منطقی میان اعضای خانواده شیوه صحیح زندگی کردن و اصولی برخورد کردن با مسایل اجتماعی را به جوانان بیاموزند درحالی که امروز اغلب والدین به بهانه‌های مختلف فقط به دنبال تامین مسایل مالی کودکان هستند.
معتمدی تصریح کرد: والدین می‌توانند روند اصلاح مشکلات را از خودشان شروع کنند به این ترتیب که سعی کنند دانش و آگاهی خودشان را نسبت به مسایل روز جامعه بالا ببرند و منطقی رفتار کنند به این ترتیب فرزندان خود به خود در مسیر صحیح قرار خواهند گرفت.
وی به خبرنگار ما گفت: امروز نوجوانان در یک خانواده وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوند والدین خود را می‌بینند که به جای مطالعه یا درحال چک کردن پیام‌های فضایی مجازی هستند یا مشغول کارهای سطحی دیگر هستند. خوب چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اهمیت مطالعه در ذهن نوجوانان نقش ببندد؟
این روانپزشکی در پایان تاکید کرد: بهترین سرمایه‌گذاری برای آینده نوجوانان این است که والدین وقت بیشتی برای دلبندان خود اختصاص دهند و سعی کنند مسایل و مشکلات اجتماعی را در قالب تفریحات سالم مثل سینما رفتن با آنها درمیان بگذارند. به عنوان مثال پس از تماشای یک فیلم سینمایی به صورت خانوادگی سر میز شام به بحث و تحلیل درباره موارد مطرح شده فیلم بپردازند که ناخودآگاه نوجوانان با بد و خوب جامعه آشنا شوند.
عماد عزتی / جام جم آنلاین