سین نوروزی یا کلید اقتصاد مقاومتی

به گزارش مهر، مهناز همتی: سنجد یکی از اقلامی است که به‌تازگی کشت آن در شاهرود رونق یافته است چراکه در سنوات گذشته با تبلیغات وسیع پیرامون ارزش غذایی و کاربرد دارویی آن در طب سنتی شاهد استقبال عموم به این محصول هستیم که با توجه به شرایط اقلیمی شهرستان این گیاه تاب‌آوری خوبی در برابر باد، طوفان، خشکسالی و آفات دارد و از قدیم نیز در کنار جوی آب و نهرها کشت آن متداول بوده است، در استان سمنان کاشت سنجد بیشتر به حوزه شرق و روستای گلستان شاهرود منتهی می‌شود که سال گذشته نیز جشنواره‌ای پیرامون آن در بسطام برگزار و استقبال خوبی از آن شد.

از سوی دیگر باید گفت سنجد نماد زایش و یکی از سین‌های هفت‌سین به شمار می‌رود که با توجه به در پیش بودن ایام پایانی سال تقاضا برای خریدوفروش آن در بازار رونق بیشتری یافته است، سنجد شاهرود طرفدارهای بسیاری در بازارهای ایران پیداکرده است و از بسیاری نقاط برای خرید آن به شهرستان مراجعه می‌کنند و همین سبب شد تا با خالی شدن انبارها و افزایش قیمت این محصول مواجه باشیم.

توجه امروز به کشت سنجد اما آن را فراتر از یک سین سفره نوروزی بلکه به یک کلید در تحقق شعار اقتصاد مقاومتی بدل ساخته است برای رصد وضعیت کشت سنجد در شاهرود با محمدرضا قاسمی رئیس جهاد کشاورزی این شهرستان به گفت‌وگو نشستیم.

ارزیابی کشت سنجد در شاهرود

کشت درخت سنجد بااینکه دارای قدمت و پیشینه زیادی در شاهرود است اما نگاه توسعه محور برای افزایش سطح زیر کشت این‌گونه ارزشمند هیچ زمان مطرح نشد چراکه غالباً به‌صورت پراکنده در مسیر انتقال آب و نهرها به‌منظور استفاده از سایه و میوه آن کشت می‌شد ولی در سنوات اخیر کشت آن به‌صورت باغ در شاهرود رونق گرفته و شاهد اضافه شدن سطح زیر کشت باغ‌ها هستیم.

با شیب ملایم درزمینه کشت این محصول و توسعه باغ‌ها به شرایط بهتر در راستای فروش بیشتر و تبدیل برخی مناطق برای تولید عمده می‌توان دست‌یافت، تأمین نهال‌های مرغوب و باکیفیت، احداث باغ‌ها جدید با روش‌های نوین آبیاری در دستور کار جهاد کشاورزی قرار دارد.

در شرایط فعلی 40 تا 50 هکتار کشت درخت سنجد در شهرستان وجود دارد که بخشی از آن به‌صورت باغ‌ها متمرکز در حد چند هکتار سنجد کشت‌شده است و در سال‌های آینده به بهره‌برداری
خواهد رسید.

عمدتاً تولید متراکم و به شکل باغ سنجد در بسطام و اطراف روستای گلستان شکل گرفت و در آنجا چند نمونه باغ‌ها را می‌توان مشاهده کرد که منحصراً به کشت سنجد اختصاص پیداکرده است.

مقاوم در برابر بی‌آبی

سنجد گیاهی است که نیاز آبی بالایی ندارد و نسبت به تنش خشکی هم مقاومت خوبی را از خودش نشان می‌دهد و تاب‌آوری خوبی در این زمینه دارد، در ارتباط با آفات و بیماری‌ها حساسیت خاصی نداشته و به‌راحتی کشت می‌شود تولید نهال سنجد هم با توجه به اقبال خوبی که باغداران از خود نشان دادند در حال انجام است.

مزیتی که سنجد در تولید برخی از اقلام دارویی کاربرد پیدا کرد باعث شد تا محصول درخت سنجد مشتری خوبی داشته باشد و باقیمت نسبتاً خوبی هم توسط فعالان بازار از تولیدکنندگان خریداری شود.

ضرورت کشت زیتون، عناب و سنجد

در ارتباط با توسعه باغ‌ها، گیاهان کم آب بر به‌عنوان اولویت جهاد کشاورزی تلقی می‌شود، به دلیل محدودیت‌های آبی و اقلیم خشکی که با آن مواجه هستیم و همچنین سایر مؤلفه‌ها و عوامل دخیل در تولید کشت‌های مناسب با اقلیم شهرستان به کشاورزان توصیه می‌کنیم.

به‌عنوان‌مثال زیتون به دلیل حساسیتی که نسبت به دماهای پایین در فصل سرما دارد و دمای کمتر از منهای 18 درجه را نمی‌تواند تحمل کند در توسعه کشت زیتون دچار محدودیت‌هایی هستیم و بیشتر کشت آن در مناطق جنوبی شهرستان توصیه می‌شود و در مناطقی مانند بخش بسطام و قسمت‌های شمالی با اقلیم کوهستانی و سرد، کشت آن توصیه نمی‌شود.

سنجد در اقلیم ما دارای سابقه کشت طولانی و سازگار با شرایط اقلیمی منطقه است اما درباره عناب تجربه چندانی نداریم و در شرایط اقلیمی شهرستان هنوز خیلی درباره آن کار نشده است که آیا سازگاری مناسب را دارد یا خیر.

سازوکار قیمت‌گذاری سنجد

سنجد علاوه بر مصرف به‌صورت خشکبار به دلیل کاربری در برخی از موارد دارویی و تأثیرات طب سنتی از بازار خوبی بهره‌مند است و تاجرها مشتری‌های سنجد منطقه شاهرود هستند ونسبتا بازار مصرف خوبی نیز دارد بنابراین مانند هر محصول دیگری با تغییرات نوسانات قیمت مواجه است.

با توجه به اینکه سنجد محصول راهبردی و راهبرد تلقی نمی‌شود بنابراین مداخلاتی نیز در ارتباط باقیمت‌گذاری آن صورت نمی‌گیرد و شرایط عرضه، بازار و تقاضا تعیین‌کننده نرخ قیمت‌ها است در بخش دولتی ورود جدی در این زمینه نداریم.

جهاد کشاورزی در محصولاتی که نیاز اساسی کشور به شمار می‌رود مانند گندم، جو، چغندرقند معمولاً در خرید توافقی خرید تضمینی این ارقام مداخله دارد و قیمت‌گذاری سنجد تابع مؤلفه‌هایی از قبیل بازار خارجی عرضه و تقاضا و میزان نیاز داخلی است.

برنامه جهاد کشاورزی برای توسعه و کشت این محصول

برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی بیشتر بر این منوال است که توسعه سنجد در قالب الگوی کشت منطقه تعریف شود و بسیاری از عوامل تأثیرگذار را مدنظر قرار می‌دهند تا برنامه‌ریزی‌ها بر پایه ارقام مناسب با شرایط منطقه باشند، تقاضا برای توسعه کشت سنجد در سال‌های اخیر افزایش پیداکرده و شاهد افزایش سطح این محصول هستیم.

باغ‌های بارور سنجد شهرستان خیلی زیاد نیستند و در سال‌های اخیر روند رو به توسعه کشت را در پیش‌گرفته است بنابراین هنوز به‌عنوان عامل تعیین‌کننده شرایط اقتصادی بازار مطرح نیستند و در سال‌های آینده که باغ‌ها جدید به مرحله باروری اقتصادی برسند می‌توان گفت در بحث باغداری منطقه تأثیرگذار هستند ولی در شرایط فعلی تأثیر قابل‌توجهی ندارد.

بازار هدف

بازار هدفی از سوی جهاد کشاورزی در شرایط فعلی برای محصول سنجد در نظر گرفته نشده است بیشتر کسانی که در حوزه تولید گیاهی فعال هستند و بحث دارویی آن را دنبال می‌کنند مشتری‌های آن هستند ولی خودبه‌خود متقاضی خرید سنجد در هرجایی که فراوری این محصول انجام شود وجود دارد.

انبارها معمولاً در قطب‌های تولید هستند که اگر ذخیره‌سازی قابل‌توجهی شود بعد از برداشت به بازار هدف عرضه می‌شود با توجه به اینکه محصول خشکی به شمار می‌رود چند ماه قابلیت نگهداری را در انبارها دارد به‌شرط آنکه شرایط انباز نسبتاً سرد و خشک باشد سنجد قدرت ماندگاری بالایی دارد.