قلل خمسه آکتوری

سریال «هزاردستان» سوای ویژگی‌های منحصربه‌فردش که آن را به یکی از آثار نمایشی ماندگار تاریخ تلویزیون تبدیل کرده، از یک بابت دیگر هم اتفاقی بی‌سابقه و منحصر به‌فرد را رقم زده است؛ حضور همزمان پنج قله بازیگری ایران، عزت‌ا... انتظامی، جمشید مشایخی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز و مرحوم داوود رشیدی. از این جهت منحصربه‌فرد که چنین اتفاق خجسته‌ای برای اولین و آخرین بار در اثر ماندگار مرحوم علی حاتمی حادث شد و دیگر هیچ‌گاه تکرار نشد، شوربختانه البته. گردآوردن چنین اَبَربازیگرانی دور هم در یک اثر نمایشی، قطعا می‌تواند برآمده از اعتبار سازنده‌اش باشد. الحق و الانصاف که همه این قلل خمسه هم سنگ تمام گذاشتند در جان بخشیدن به نقش‌هایشان و به قول ناصرالدین شاه «کمال‌الملک» کار را تمام کردند. از جمشید مشایخی گرفته که چه هنرمندانه در قالب شخصیت «رضا» دگردیسی شخصیتی یک تفنگچی به خوشنویس و ارجاع دوباره به خاستگاه اصلی‌اش را به تصویر می‌کشید تا عزت‌ا... انتظامی که گویی هزاران سال خان مظفر بود و هزاردستان. استاد در قامت یک خان قاجاری (با نگاهی به شخصیت عبدالحسین میرزا فرمانفرما) که کهولت سن توان بدنی‌اش را زائل کرده، چه ماهرانه از اجزای صورتش بهره می‌برد و با حرکات ریز، حسش را به بیننده منتقل می‌کرد.

محمدعلی کشاورز هم که بی‌نظیر بود در این سریال، چه در قالب شعبان استخوانی و چه در ورژن به روز شده‌اش، شعبان بی‌مخ. دریدگی نگاه شعبان هنوز هم ته دل مخاطبان تلویزیون را می‌لرزاند، همچنان که سبعیت و قساوتش. سکانس درگیری شعبان با دو عیار در عیش‌خانه شبانه، بی‌گمان یکی از درخشان‌ترین سکانس‌های تاریخ تلویزیون و سینمای ایران است.

علی نصیریان هم ابوالفتح بود با آن نگاه خاص که حجب و حیا در آن موج می‌زد. ابوالفتح با آن لهجه شیرین آذری‌ یک آرمانخواه بود و رفورمیست و آن‌چنان معتقد به آرمان‌هایش که حس انتقام و مجازاتش بچربد بر دل نازکی و طبع لطیفش. هم او بود که جهت لوله تفنگ رضا را از سمت آهوان و بره میش‌ها به سوی قلب خائنان به ملت و وطن تغییر داد.

و در آخر، شادروان داوود رشیدی در یکی از شاه‌نقش‌های دوران بازیگری‌اش، مفتش شش‌انگشتی، یک شخصیت پیچیده و چند لایه پر از عقده‌های فروخورده و بلندپروازی‌های بی‌پایان. مرحوم علی حاتمی چنان در شخصیت پردازی این مامور تامینات چرب‌دستانه عمل کرده بود که مخاطب نمی‌توانست از او متنفر باشد. مرحوم رشیدی هم هنرمندانه از پس این نقش برآمده بود. از این پنج قله بازیگری، خوشبختانه چهار استاد همچنان در قید حیات هستند و شوربختانه، یکی را از دست داده‌ایم؛ داوود رشیدی. امید که سایه این استادان تا سال‌های سال بر سر وادی هنر این مروز و بوم مستدام باشد. سریال هزار دستان فرصتی بود تا یک‌بار برای همیشه این پنج استاد در کنار هم به هنرنمایی بپردازند و از این بابت اتفاقی خاص و ویژه به‌شمار می‌رود.