تحفـه هنــد

با این حال، سطح مبادلات تجاری دو کشور در سال‌های اخیر به طور محسوسی کاهش پیدا کرده است به طوری که در سال 95 نسبت به سال 92 تجارت غیرنفتی ایران و هند حدود 30 درصد کمتر شد که دلیل اصلی آن کاهش چشمگیر واردات ایران از این کشور بوده است. تجار و فعالان اقتصادی کشورمان معتقدند علت کاهش واردات ایران از هندوستان، مشکلات نقل و انتقال پول به علت تحریم‌های بانکی است که هنوز هم ادامه دارد. در این مدت، به علت مشکلات انتقال ارز به ایران، کشورمان مجبور به واردات کالاهای هندی به جای صادرات به این کشور شده است.

از سوی دیگر، تجارت نفتی ایران با هند که عمدتا در قالب صادرات نفت و میعانات گازی ایران به شبه‌قاره است، به علت لابی‌ها و فشارهای آمریکا و عربستان، مدتی است رو به کاهش گذاشته است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد هندوستان ماه به ماه در حال کاهش واردات نفت از ایران و جایگزین کردن نفت عربستان و عراق است.

نفت، گاز طبیعی، گاز مایع، میعانات نفتی، قیر، آمونیاک، کود کشاورزی، روغن مایع، سرب و روی و الکل عمده صادرات ایران به هند را تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین کالاهای وارداتی از هند ماشین‌آلات، برنج، چای، اکسید آلومینیوم، محصولات فولادی و روغن‌های ترانسفورماتور است.

برنج مهم‌ترین محصول صادراتی هند به ایران است که گاهی حجم سالانه آن نزدیک به یک میلیون تن می‌رسد.

گرچه اکنون تراز تجاری دو کشور 200 میلیون دلار به نفع ایران است، اما بازار بیش از یک میلیارد و 250 میلیون نفری این کشور ظرفیت مناسبی برای افزایش مبادلات تجاری فراهم می‌آورد.

در این شرایط، سفر سه‌روزه حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران به هندوستان همراه هیاتی از فعالان اقتصادی می‌تواند نویدبخش رفع مشکلات تجاری دو کشور بخصوص ادامه تحریم‌های بانکی باشد. قرار است در این سفر همایش تجاری و نشست‌های دوجانبه بین فعالان اقتصادی دو کشور برگزار شود.

توسعه میدان گازی فرزاد بی

میدان گازی فرزاد بی از اختلافات میان دو کشور محسوب می‌شود. در سفر پارسال نخست‌وزیر هند به تهران، موضوع مشارکت و سرمایه‌گذاری این کشور در توسعه بخش‌های نفت و گاز ایران مطرح شد. با این حال، قیمت پیشنهادی هندی‌ها مورد موافقت ایران قرار نگرفت و به نظر می‌رسد در سفر روحانی به دهلی‌نو این فرصت فراهم می‌شود که درباره این همکاری گازی نیز نتیجه مشترکی گرفته شود.

راهکار هندی‌ها

دهلی‌نو برای دور زدن مشکلات کانال‌های بانکی و پرداخت، به سرمایه‌گذاران هندی اجازه داد با استفاده از روپیه در ایران سرمایه‌گذاری کنند. پایگاه خبری بیزینس استاندارد به نقل از منابع آگاه نوشت: این تصمیم ماه گذشته برای گسترش تجارت و سرمایه‌گذاری میان دو کشور گرفته شد. ایران سومین کشور پس از نپال و بوتان است که هندی‌ها می‌توانند به روپیه در آنجا سرمایه‌گذاری کنند.

با مکانیسم جدید روپیه-ریال، سرمایه‌گذاران هندی معادل پول خود به روپیه، ریال دریافت می‌کنند تا سرمایه‌گذاری خود در ایران را عملیاتی کنند. این تصمیم پیش از سفر حسن روحانی - رئیس‌جمهور ایران- به هند گرفته شد.

همه پول صادرات وارد کشور نمی‌شود

ابراهیم جمیلی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند در گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت به ضرورت و اهمیت سفر رئیس‌جمهور به هند اشاره و تصریح کرد: اکنون بهترین زمان برای بهبود و گسترش روابط اقتصادی با کشور هند است و از آنجا که هیچ وقت مشکل سیاسی با این کشور نداشتیم، دست ایران را برای مباحث اقتصادی باز می‌کند.

وی با تاکید بر این که هند جزو کشورهایی است که در زمان تحریم کنار ایران بود، افزود: اکنون به ازای صادرات کالاهای ایران، بخشی به عنوان پول نقد و بخش دیگر به صورت کالا وارد می‌شود که البته این موضوع به نیاز کشور بستگی دارد. ایران اکنون برای تأمین بازار برنج و برخی بازارهای دیگر از این کشور واردات دارد و به ازای صادراتی که انجام می‌شود، بخشی را به این موضوع اختصاص می‌دهد.

جمیلی به تقویت روابط بانکی در این سفر اشاره کرد و گفت: سه بانک ایرانی مجوز حضور و فعالیت در کشور هند را گرفتند که در مراحل پایانی قرار دارد. همچنین موضوع موافقت‌نامه‌های تعرفه ترجیحی دوجانبه یکی دیگر از مباحث این سفر خواهد بود و امیدواریم به نتیجه برسد.

رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند در پاسخ به این پرسش که اکنون روابط ایران و هند در چه وضعیتی قرار دارد، گفت: اگر بخواهم با جزئیات در این مورد صحبت کنم، ممکن است خیلی به صلاح کشور نباشد.

وی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ما مبنی بر این‌که ایران چه اهدافی را برای گسترش روابط ایران و هند دنبال می‌کند، اظهار کرد: مهم‌ترین موضوعی که اکنون در دستور کار قرار دارد، فعال‌سازی بندر چابهار است که 85 میلیون دلار سرمایه‌گذاری هندی‌ها را برای ساخت اسکله‌های جدید شامل می‌شود. این بندر برای ترانزیت کالاهای هند بسیار اهمیت دارد و کریدور اصلی دریایی برای صادرات کالاهای این کشور محسوب می‌شود.

جمیلی افزود: در صورت فعال‌سازی بندر چابهار، صادرات کالاهای هندی به کشورهایی مانند افغانستان بسادگی انجام می‌شود که این موضوع به نفع ایران نیز خواهد بود. با ساخت اسکله‌های جدید هم از نظر زمانی و هم از نظر هزینه‌ای صادرات کالاهای هندی کاهش می‌باید. سفر رئیس‌جمهور به هند پاسخ سفر نخست‌وزیر این کشور به ایران است و امیدواریم دست پر برگردیم.

لابی‌های عربستانی و آمریکایی

یک تاجر ایرانی فعال در هندوستان هم در گفت‌وگو با جام‌جم از لابی‌های عربستانی برای کاهش خرید نفت هند از ایران خبر داد و تصریح کرد: برخی مقامات عربستان سعودی با لابی‌های گسترده و در نظر گرفتن امتیازات ویژه از این کشور توانستند هند را راضی کنند تا میزان خرید نفت از ایران کاهش دهد. وی تاکید کرد: سفری که اکنون رئیس‌جمهور به هند دارد، حتما مفید اما دیرهنگام است، زیرا سعودی‌ها زودتر از ما برای موضوع نفت پا پیش گذاشتند.

این منبع آگاه افزود: رئیس‌جمهور در این سفر با مقامات هندی دیدار می‌کند و بهترین زمان برای مطرح کردن بحث صادرات نفت ایران و افزایش آن است.

ایران هنوز نمی‌تواند پول نفت صادراتی را به هند دریافت کند

کارشناس حوزه انرژی در واشنگتن گفت: یکی از بزرگ‌ترین موانع صادرات نفت ایران به هند، عدم امکان پرداخت هزینه نفت دریافتی از سوی هند به ایران است، زیرا در قالب تحریم‌ها، ایران هنوز نمی‌تواند پول نفت صادراتی را به هند دریافت کند.

به گزارش‌ترند، امید شکری کارشناس حوزه امنیت انرژی در واشنگتن گفت: در سفر روحانی به هند، احتمالا مقامات دو کشور تلاش خواهند کرد تا راه‌حلی برای رفع موانع پرداخت پول نفت به ایران بیابند.

زمانی برای حل مشکلات بانکی

نظر افضلی، رئیس کمیته دوستی پارلمانی ایران و هند هم به جام‌جم گفت: اکنون که رئیس‌جمهور به کشور هند سفر کرده، بهترین زمان است تا موضوعات مهمی مانند برقراری کامل روابط پولی و بانکی دو کشور برای سهولت در واردات و صادرات مطرح شود.

وی به جلسه‌ای که چندی پیش با سفیر هند در ایران داشت، اشاره کرد و افزود: هنوز روابط بانکی ایران و هند به صورت کامل برقرار نشده و ایران بعد از برجام گله داشت که چرا این موضوع حل نشده است. افضلی تاکید کرد: هند یکی از کشورهایی است که در زمان تحریم کنار ایران بود و نباید براحتی روابط دو کشور محدود شود اما مشکل نقل و انتقال پول هنوز به صورت کامل رفع نشده و همچنان با واسطه انجام می‌شود.

شرایط بعد از تحریم فرق نکرد

رئیس کمیته دوستی پارلمانی ایران و هند با تاکید بر این‌که در زمان تحریم به ازای صادرات نفت باید کالا از این کشور وارد می‌کردیم، تصریح کرد: شرایط فعلی فاصله خاصی با تحریم ندارد و اکنون در سفر رئیس‌جمهور این موضوعات قابل حل است. هند یک کشور قدرتمند از نظر اقتصادی است که روابط با این کشور می‌تواند برای اقتصاد ایران نیز مزایایی به همراه داشته باشد.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به واردات ایران از هند اشاره و تصریح کرد: صادرات مواد خوراکی، دامی، پوشاک و کشاورزی هند به ایران در گذشته بیشتر بود اما اکنون ایران نیز واردات از این کشور را کاهش داده است. البته این کشور ابتدا واردات نفت از ایران را کاهش داد و از آنجا که هند یکی از خریداران مهم نفت ما محسوب می‌شود، باید دوباره به شرایط قبل برگردیم.

چابهار؛ کلید ارتباطی ایران و هند

هند مدت‌هاست برای ورود به موضوع توسعه بندر چابهار علاقه خود را نشان داده و در همین موضوع، رایزنی‌هایی نیز کرده است.

این مسیر دسترسی هند به افغانستان را بدون عبور از خاک پاکستان تسهیل می‌کند و آنگونه که وزیر حمل و نقل، بزرگراه‌ها و کشتیرانی هند بیستم دی‌ماه در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد این پروژه «مهم‌ترین طرح اقتصادی در دست اجرای این کشور با ایران» است.

بندر اقیانوسی چابهار پل دسترسی به کشورهای آسیای میانه و مستقل مشترک‌المنافع است که پس از بهره‌برداری، قابلیت هرگونه عملیات بندری را در حوزه‌های ترمینال کانتینری خواهد داشت و علاوه بر ظرفیت سالانه تخلیه و بارگیری هشت میلیون و 500 هزار تن با آماده شدن پس‌کرانه آن این میزان تا 15 میلیون تن افزایش می‌یابد.

کاهش 10 درصدی واردات نفت هند از ایران

طبق آمار منابع آگاه، واردات نفت هند از ایران در ژانویه 2018 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 10/7 درصد کاهش یافت.

آمار منابع رهگیری کشتی و واحد تحقیقات و پیش‌بینی نفتی تامسون رویترز نشان داد هند در ژانویه حدود 495 هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرد که در مقایسه با دسامبر حدود
3/4 درصد و در مقایسه با ژانویه سال میلادی گذشته 10/7 درصد کاهش داشته است. واردات نفت هند از ایران در فاصله آوریل تا ژانویه (10 ماه نخست سال مالی جاری هند) 17 درصد کاهش داشت و به حدود 442 هزار و 800 بشکه در روز رسید.

پالایشگاه‌های دولتی هند برای سال مالی منتهی به مارس سال 2018 تصمیم گرفتند میزان خرید نفت از ایران را حدود یک چهارم کاهش دهند.

مجموع واردات نفت هند در ژانویه 13/6 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافت و به 4/9 میلیون بشکه در روز رسید. افزایش خرید نفت از عراق، میزان واردات هند را از خاورمیانه افزایش داد، در حالی که واردات این کشور از آمریکای لاتین و آفریقا کاهش یافت.