دختران انقلاب

این ادعا در حالی است که با مروری ساده بر برگ‌های تاریخ و نگاهی کلی به آرمان‌های انقلاب و نقش‌آفرینی گروه‌های مختلف مردمی بسادگی می‌توان آن را باطل کرد.

در همین رابطه استاد قاسم تبریزی، پژوهشگر مسائل سیاسی ـ تاریخی که ریاست کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی مجلس شورای اسلامی را هم در کارنامه دارد، ابتدا گریزی به نقش‌آفرینی سیاسی زنان در تاریخ معاصر می‌زند و می‌گوید: با تورق تاریخ معاصر درمی‌یابیم که به نوعی نخستین حضور زنان در فعالیت‌های سیاسی را می‌توان در نهضت تنباکو رصد کرد و پس از آن نیز در انقلاب مشروطیت هم زنان حضور انقلابی و پررنگی داشته‌اند و باز در جریان تحریم تولیدات غربی که علمای تبریز شرکت اسلامیه را درست کردند یا در اصفهان و دیگر موارد مشابه، زنان همگام علما بودند.

قیام 15 خرداد و نقش زنان

تبریزی پس از این مقدمه تاریخی وارد نهضت امام(ره) می‌شود و می‌گوید: وقتی حضرت امام(ره) نهضت‌شان را آغاز ‌کردند و حکومت پهلوی را فاقد مقبولیت قانونی و مشروعیت شرعی ‌معرفی کردند، در حقیقت یک خط حق و باطل ترسیم شد و بر همین اساس شاید بتوان گفت در قیام 15 خرداد سال 1342 ما نخستین حضور جدی زنان را می‌بینیم؛ همان زنانی که در دوره پهلوی اول سرکوب شده بودند حالا در هنگام قیام امام خمینی(ره) به رشدی شگفت رسیده بودند و بچه‌هایشان را هم انقلابی و مذهبی بار ‌آورده بودند. در واقع شاهد حضور انقلابی زنانی بودیم که هم آگاه بودند و هم در جامعه حضور داشتند و هم اهل مبارزه بودند. به طوری که پس از قیام پانزده خرداد و در آغاز دهه 1350، زنان بسیاری در اعتراض به سیاست‌های مستبدانه‌ شاه به زندان افتادند. به‌هر‌حال حرکت زنان در تاریخ معاصر، از درون فرهنگ اسلامی جوشید و نمی‌توان آن طور که امروز برخی مدعی هستند ریشه‌های آن را وارداتی و برگرفته از فرهنگ‌های شرقی و غربی دانست در واقع الگوی زنان ما قرآن و اسلام بود.

17 شهریور و شهادت زنان انقلابی

این استاد تاریخ روایت خود را از حضور زنان به یک اتفاق مهم تاریخی دیگر گره می‌زند و توضیح می‌دهد: پس از شهادت مرحوم آقامصطفی خمینی در پاییز سال 1356 که نهضت اوج گرفت، امام خمینی(ره) به حضور زنان بیشتر اهمیت دادند. حضور زنان در عرصه مبارزه باعث شد تا مردان هم به تبع آنها به میدان بیایند. حضور زن‌ها در هر تظاهرات خیابانی به‌خوبی ملموس بود. 17 شهریور سال 1357 که به کشتار میدان شهدای تهران (میدان ژاله) انجامید، نمونه‌ برجسته‌ای از حضور و شهادت زنان در عرصه مبارزه است.

ادامه نقش‌آفرینی زنان در دفاع و سازندگی

زنانی که در مبارزه و سرنگونی شاه در تمام تظاهرات‌ها و رویدادهای انقلاب پا به پای مردان بوده‌اند، پس از پیروزی انقلاب هم همچنان در بزنگاه‌های مهم به نقش‌آفرینی پرداختند، به گفته تبریزی همین زنان در دوران دفاع مقدس بسیار درخشیدند، او می‌گوید: پس از پیروزی انقلاب نیز همین زنان در فعالیت‌های انقلابی و در جهاد سازندگی و جهاد نظامی به بهترین شکل شرکت ‌کردند. وقتی‌ جامعه‌‌مان را با دوره‌ای مقایسه می‌کنیم که زنان در آن حضور مستقیم نداشتند، درمی‌یابیم که فعال‌شدن این عناصر در جامعه تا چه حد مؤثر و مفید بوده و موجب ترقی شده است. ما امروز در عرصه‌های مختلف این حضور را می‌بینیم که می‌تواند الگوی بسیار مناسبی برای کشورهای دیگر باشد.

اولین کسی که نقش زن را در انقلاب فهمید

شاید پاسخ دادن به این پرسش به نظرتان کار دشواری باشد، این که چه کسی برای نخستین بار نقش زنان در انقلاب را جدی گرفت، اما پاسخ این پرسش را بهتر است از زبان رهبر فرزانه انقلاب بخوانیم، ایشان در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی‌ فرمودند: «اصلا نمی‌شود نقش زنان را محاسبه کرد. و من اقرار کنم، اعتراف کنم؛ اول کسی که این نقش را فهمید، امام بزرگوار ما بود ـ مثل خیلی چیزهای دیگری که اول او فهمید، در حالی که هیچ‌کدام از ماها نمی‌فهمیدیم ـ همچنان که امام نقش مردم را فهمید. امام تأثیر حضور مردم را درک کرد، امام نقش زنان را فهمید؛ والّا بودند بزرگانی از علما که ما با اینها بگومگو داشتیم، که اصلاً زن‌ها در تظاهرات شرکت بکنند یا نکنند! آنها می‌گفتند زن‌ها در تظاهرات شرکت نکنند. آن حصار محکمی که انسان به او تکیه می‌داد، خاطرجمع می‌شد، تا بتواند در مقابل این‌جور نظراتی که از مراکز مهمی هم ارائه می‌شد، بایستد، حصار رأی امام و فکر امام و عزم امام بود. رحمت خدای متعال تا ابدالآبدین بر این مرد بزرگ باد.»

بامداد محمدی