حیثیت اروپا در گرو نجات برجام

ترامپ در بیانیه‌ای که روز جمعه منتشر کرد تلاش کرده بخشی از مسئولیت تخریبی خود در برجام را به اروپایی‌ها واگذار کند و به کشورهای اروپایی فرصت سه ماهه‌ای داده تا آنچه را مشکلات برجام خوانده، حل کنند، در غیر این‌صورت آمریکا از توافق خارج می‌شود. بر همین اساس این روزها و با توجه به تهدیدات ترامپ در مورد برجام، اهمیت عملکرد اعضای اروپایی برجام بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است، چرا که با توجه به مشکلات موجود در روابط دو کشور ایران و ایالات متحده و مسدود بودن کانال‌های دیپلماتیک میان این دو کشور، اتحادیه اروپا و سه قدرت اصلی آن ـ فرانسه، آلمان و انگلستان ـ از سال 2003 به این سو مدیریت میانجیگری چالش هسته‌ای را برعهده گرفتند. به تعبیری نقش هماهنگ‌کننده مذاکرات بر عهده اروپا بوده است و می‌توان برجام را یک دستاورد سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد و در همین راستاست که حفظ برجام به لحاظ حیثیتی برای اتحادیه اروپا اهمیت دارد.

البته تا این مرحله از برجام با این‌که اروپا به واسطه صدور بیانیه‌های متعدد بر لزوم حفظ و حمایت از برجام تاکیدات فراوانی داشته است، اما در میدان عمل شاهد تحرکات لازم و گام‌های عملی از سوی آنها نبودیم.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه نیز هفته گذشته و در سفری که به بروکسل در ارتباط با بحث در مورد برجام داشت بر لزوم اقدامات و گام‌های عملی از سوی اتحادیه اروپا در کنار بیانیه‌های صادره از سوی آن اتحادیه در قبال حفظ و حراست از دستاوردهای برجام تاکید کرد. وزیر خارجه کشورمان گفت: نه‌تنها برجام قابل مذاکره نیست، بلکه بر این واقعیت است که حمایت اتحادیه اروپا همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند اقدام مناسبی است اما باید عملیاتی شود.

سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه هم شنبه شب در برنامه تلویزیونی نگاه یک درباره دلایل ضرورت حمایت اروپا از برجام گفت: اول این‌که اروپا هماهنگ‌کننده مذاکرات است و برجام یک دستاورد سیاست خارجی اتحادیه اروپا شناخته می‌شود. بنابراین حفظ برجام به لحاظ پرستیژ برایشان اهمیت دارد. دوم این که حفظ برجام حفظ اعتبار غرب و اروپاست.

عراقچی افزود: ما با اروپایی‌ها در یک سال گذشته مذاکراتی داشتیم و تدابیری اندیشیده‌اند که چگونه سیستم‌های بانکی غیر‌مرتبط با آمریکا ایجاد کنند که از خسارات آمریکا در امان بمانند و با ایران همکاری کنند. اینها دارد بتدریج برای ایران ملموس می‌شود. مثل امضای خطوط اعتباری با اتریش، ایتالیا یا توافق با کره جنوبی و چین.

برجام دستاورد بزرگی برای اروپاست

متعهد ماندن به برجام به تنهایی کافی نیست و باید اروپا با توجه به لابی‌های تأثیرگذاری که در روابط با آمریکا دارد بر روند اجرای برجام از سوی آمریکا اثرگذار باشد و این کشور را متعهد به اجرای تعهداتش کنند.

در همین ارتباط مرتضی مکی در گفت‌وگو با جام‌جم، با بیان این‌که اروپا برجام را دستاورد بزرگی برای سیاست منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای می‌داند، گفت: به همین دلیل آنها تلاش می‌کنند از قدرت نرم برای پیشبرد اهدافشان استفاده کنند.

وی ادامه داد: با توجه به تحولات نظام بین‌الملل، اروپاییان به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند به آمریکا اتکای امنیتی داشته باشند بر همین اساس به دنبال خود اتکایی هستند و بر این اساس برجام برای آنها مهم است و حفظ آن می‌تواند شروع خوبی برای سیاست‌های آنها در جهت تغییر روند تحولات بین‌المللی باشد.

این کارشناس مسائل اروپا تصریح کرد: یکی از اثرات سیاست ترامپ در قبال برجام این است که تلاش می‌کند وضعیت تعلیق را در ارتباط با اجرای تعهدات طرف‌های گفت‌وگو در برجام ایجاد کند و در نتیجه چنین تعلیقی موجب می‌شود طرح‌های اقتصادی که بنا بود خروجی برجام باشد به طور کامل تحقق نیافته و بسیاری از اروپاییان برای حضور بلند مدت در این پروژه‌ها تردید داشته باشند.

مکی در عین حال تاکید کرد: اروپاییان نباید بیش از این تعلل کنند، آنها باید در قبال اقدامات ترامپ حرکت عملی داشته باشند و در قبال تعهداتشان مطابق برجام اقدامات عملی انجام دهند.

اروپا درست عمل می‌کرد،‌ آمریکا به اینجا نمی‌رسید

سعدالله زارعی، کارشناس مسائل بین‌الملل هم در گفت‌وگو با جام‌جم، گفت: اساسا اظهارات اخیر ترامپ و مطرح کردن شروطی برای ادامه برجام مربوط به شرایط بین‌المللی می‌شود؛ به این معنی که اگر اروپا به صورت واقعی در جهت اجرای برجام به صورت یکپارچه حرکت می‌کرد آمریکا هیچ‌گاه در نقطه مقابل قرار نمی‌گرفت، چرا که در این صورت متحمل هزینه بسیاری می‌شد.

وی با بیان این‌که اساسا رفتار برجام‌گریزانه ترامپ با عدم اجرای برجام از سوی انگلیس، فرانسه و آلمان تفاوتی ندارند تصریح کرد: در عمل هر دوی آنها تعهدات برجامی خود را زمین گذاشته‌اند، اگر اروپاییان در حفظ برجام جدی هستند باید آن را در عمل اجرا کنند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: برجام قراردادی دوطرفه است که تنها با تعهد دو طرف موجودیت آن حفظ می‌شود، اما زمانی که اروپا به بهانه تحت فشار قرار گرفتن شرکت‌ها و بانک‌هایشان از سوی آمریکا با کشورمان همکاری نمی‌کند، در حقیقت همان کاری را انجام می‌دهد که ترامپ از آن سخن می‌گوید.