تجربیات بم و ورزقان چراغ راه امدادرسانی به کرمانشاه

به گزارش جام‌جم، دو زلزله اخیر بم و ورزقان را می‌توان مرگبارترین زلزله‌های ایران در 14 سال اخیر دانست. در زلزله بم که در 5 دی 82 به میزان 6/6 ریشتر به وقوع پیوست، 26 هزار نفر کشته و 30 هزار نفر مجروح شدند و 90 درصد سازه های شهر بم به طور کامل تخریب شد.

در زلزله شهرهای ورزقان، اهر و هریس در آذربایجان شرقی نیز که در 21 مرداد91 به وقوع پیوست 306 نفر کشته و 5000 نفر مجروح شدند.

در همین حال مدیرانی که آن زمان در این زلزله‌ها سمت اجرایی برعهده داشته و از نزدیک مدیریت بحران آن را تجربه کرده‌اند دارای تجربیات گرانبهایی هستند که اکنون ضرورت استفاده هر چه بیشتر آن در زلزله کرمانشاه احساس می‌شود. لذا به نظر می‌رسد باید به سراغ آنان رفت و درس‌هایی را برای بهبود کمّی و کیفی امدادرسانی از آنان آموخت.

تلفات کرمانشاه کم می‌شد اگر ...

باقری که در زمان وقوع زلزله بم 1382شهردار این شهر و جوان‌ترین شهردار کشور بود، در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به شرایط خاص زلزله بم و تجربیاتی که در بحث مدیریت بحران آن به دست آمده است، می‌گوید: زلزله استان کرمانشاه از لحاظ تعداد کشته و میزان تخریب ساختمان‌ها با زلزله بم قابل قیاس نیست و بسیار کمتر است، اما با وجود این اگر از تجربه مدیریت بحران زلزله بم در زلزله کرمانشاه استفاده می‌شد اکنون این مشکلات را در کرمانشاه نداشتیم.

وی می‌افزاید: هنگام وقوع حوادثی همچون زلزله در یک منطقه، مدیریت بحران و امدادرسانی به موقعیت آن شهر، میزان خرابی‌ها، تعداد کشته‌ها و شرایط خاص آن بستگی دارد و تمهیدات خاص خود را می‌طلبد، اما آنچه مسلم است رسیدگی به مسائل اضطراری مردم و تهیه امکانات اولیه آنها باید صورت گیرد تا زندگی ابتدایی خود را داشته باشند و پس از آن بازسازی فیزیکی شهر و رسیدگی به مسائل روحی و روانی مردم صورت گیرد.

شهردار سابق بم با بیان این‌که بر اثر زلزله بم ساختمان شهرداری این شهر با خاک یکسان و ماشین‌آلات و خودروهای شهرداری در زیر آوار مدفون شده بود، می‌گوید: ما در آن زمان هیچ امکاناتی برای امدادرسانی نداشتیم، اما با توجه به شناختی که از شهر بم داشتم، کمک فکری به ستاد بحران بم می‌دادیم تا در امدادرسانی و آواربرداری موفق‌تر عمل کنند، موضوعی که در زلزله کرمانشاه نیز می‌توانست صورت گیرد.

برنامه‌ریزی برای بهداشت روانی زلزله‌زدگان

پس از وقوع زلزله‌های بم در استان کرمان و ورزقان در آذربایجان شرقی و کشته شدن تعداد زیادی از هموطنانمان، کودکان زیادی یتیم شدند و افراد زیادی اعضای خانواده خود را از دست دادند، موضوعی که باعث شد اکثر بازماندگان زلزله به دلیل تخریب منازلشان یا از دست دادن عزیزانشان دچار مشکلات روحی و روانی شوند؛ مشکلاتی که رسیدگی به آنها یکی از ضروریات در امدادرسانی است.

خانم دکتر امامی، مدیر NGO نوازش است که پس از وقوع زلزله‌های شهرستان‌های بم و زرند در استان کرمان روی بهداشت روان کودکانی که اعضای خانواده خود را از دست داده بودند کار کردند و به آنها خدمات روان‌شناسی ارائه دادند.

وی که در حال تدارک سفر به استان کرمانشاه بود تا از نزدیک وضعیت آسیب‌های روحی بازماندگان زلزله را بررسی کند، در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: با توجه به تجربیات ما در زلزله‌های بم و زرند، در اولین قدم باید یک برنامه‌ریزی برای بهداشت روح و روان کودکان صورت گیرد و طبق یک برنامه بلندمدت به کودکانی که پدر و مادر و اعضای خانواده خود را در زلزله از دست داده‌اند و از نظر روحی و روانی آسیب دیده‌اند، کمک کنیم.

وی می‌افزاید: رسیدگی به مشکلات روحی این کودکان در چند هفته میسر نیست، بلکه زمان زیادی می‌برد، به گونه‌ای که در زلزله بم یک و نیم سال طول کشید تا به مشکلات روحی و روانی کودکان بازمانده از زلزله رسیدگی شود.

امامی تصریح می کند: پس از حوادثی همچون زلزله، مردم و بچه‌ها دچار سانحه روانی «استرس پس از سانحه» می‌شوند، لذا بهترین کار این است که طبق اصول و قواعد علمی که وجود دارد روی مشکلات روحی این افراد کار شود و معمولا چون جمعیت زیاد است باید به صورت گروه‌درمانی با آنها کار شود و مشکلات روحی و روانی آنها برطرف شود.

وی با بیان این‌که متاسفانه بچه‌هایی که والدین خود را در زلزله از دست داده‌اند هرگز نمی‌توانند یک زندگی عادی داشته باشند، می‌افزاید: چون این افراد بدون پدر و مادر بزرگ می‌شوند کاملا به زندگی عادی گذشته برنمی‌گردند، اما از این نظر که به سلامت نسبی روحی و روانی برسند معمولا طی 16 جلسه کار به حد قابل‌قبولی خواهند رسید.

از نخاله‌ها تا جلوگیری از آتش‌سوزی

در همین حال خلیل ساعی، مدیرکل مدیریت بحران استان آذربایجان شرقی که با توجه به در اختیار گذاشتن تجربیات زلزله ورزقان و ارسباران به دعوت سازمان مدیریت بحران کشور اکنون در کرمانشاه به سر می‌برد در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم می‌گوید: در زلزله منطقه ارسباران پس از امدادرسانی مشکلاتی دیده شد که باعث شده اکنون ما آن تجربیات را به همکارانمان در استان کرمانشاه منتقل کنیم.

وی می‌افزاید: به عنوان مثال نخاله‌های ساختمانی حاصل از آواربرداری نباید در مسیری قرار گیرد که سیمای شهرها و جاده‌ها را مخدوش کند یا این‌که نخاله‌ها در داخل رودخانه‌ها تخلیه نشود تا بعدا بر اثر وقوع سیل، شهرهای مجاور تهدید نشود. در زلزله ارسباران چادرهای مردم در کنار هم دایر شده بود که متاسفانه باعث شد یک مورد آتش‌سوزی به چند چادر دیگر سرایت کند که در کرمانشاه این موضوع درکمپ‌هایی که چادرها کنار هم برپا شده بود، تذکر داده شد و از مردم خواستیم چادرها را جدا از هم و با فاصله برپا کنند و مسئولان نیز در هر کمپ یک دستگاه ماشین آتش نشانی و یک دستگاه آمبولانس را مستقر کنند.

ساعی با اشاره به این‌که مردم برای برق‌رسانی به چادرهایشان از سیم‌های معمولی استفاده کرده‌اند، می‌افزاید: با توجه به سرد شدن هوا مردم زلزله زده کرمانشاه برای گرم کردن چادرها از بخاری برقی استفاده می‌کنند که به دلیل ضعیف بودن سیم‌کشی برق چادرها، باعث وقوع آتش‌سوزی می‌شود که در این زمینه هشدار داده شد.

مدیرکل مدیریت بحران استان آذربایجان شرقی با اشاره به وقوع زلزله کرمانشاه در فصل پاییز و احتمال بارش برف و باران می‌افزاید: به دلیل این‌که تعداد زیادی از واحدهای مسکونی تخریب شده است و فرصت اندکی تا زمستان باقی مانده، به نظر می‌رسد در فصل زمستان نتوانیم شرایط اسکان دائم زلزله‌زدگان را فراهم آوریم، لذا باید تا شرایط جوی اجازه می‌دهد اسکان موقت زلزله‌زدگان با استفاده از کانکس هر چه سریع‌تر صورت گیرد.

حکمت قاسمخانی

جام‌جم کرمان