سدهای نیمه‌کاره لرستان در انتظار آبگیری

به گزارش جام‌جم، لرستان، سومین استان پرآب کشور است که 10درصد آب‌های کشور را در اختیار دارد. البته بخش اعظمی از این آب یعنی حدود 13 میلیارد مترمکعب، بدون آن که استفاده‌ای از آن در جهت تامین برق و انرژی یا آبیاری اراضی کشاورزی شود، از این استان خارج می‌شود. بهره حداکثری از این آب‌های روان با ساخت سد ممکن خواهد شد، از همین رو از بیش از یک دهه پیش طرح احداث حدود 10 سد در لرستان مصوب و کار مطالعاتی و اجرایی آنها آغاز شد، اما با گذشت این زمان، فقط 4 سد به بهره‌برداری رسید که این سدها نیز حاصل پیگیری دولت یازدهم بود. سدهای به سرانجام رسیده در دولت تدبیر و امید در لرستان، شامل ایوشان (خرم‌آباد)، مروک (دورود)، حوضیان (الیگودرز) و رودبار (الیگودرز) است. اما هنوز 6 سد نیمه‌کاره (شامل آبسرده، شهید بروجردی، معشوره، بختیاری و کمندان) در این استان باقی مانده که درصورت تکمیل و بهره‌برداری از آنها می‌توان به اقتصاد این خطه که بر پایه کشاورزی می‌چرخد، کمک شایانی کرد.

خسارت سدهای افتتاح شده

روند اجرا و تکمیل سدهای لرستان آنقدر زمانبر شده که حتی واکنش رضا میرزایی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای این استان را نیز به همراه داشته، طوری که گفته میانگین عمر اجرای برخی از این طرح‌ها از مرز 12 سال هم گذشته و پیشرفت فیزیکی بسیار کند و فرسایشی دارد. وی گفت: به همین دلیل از نظر پیش‌بینی اعتباری این پروژه‌ها با مشکل موافقت‌نامه‌ای مواجه شده‌است که برای رفع این مشکل نیازمند مساعدت سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی و بازرسی هستیم.میرزایی، افتتاحیه زودهنگام برخی دیگر از پروژه‌ها را نیز مشکل دیگری عنوان کرده و در گفت‌وگو با مهر افزوده است: تعدادی از پروژه‌های سدسازی و ایستگاه‌های پمپاژ در سال‌های گذشته به‌صورت نمادین افتتاح‌شده و ردیف اعتباری آنها بسته‌شده، درصورتی‌که هنوز تکمیل‌نشده‌اند و میلیاردها تومان برای تکمیل و راه‌اندازی و پرداخت دیون آنها اعتبار نیاز است و محلی نیز برای تأمین اعتبار آنها وجود ندارد. وی تاکید کرده که مشکل تملک هیچ‌یک از پروژه‌های اجرا شده و در دست اجرای شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز درگذشته حل‌نشده و اکنون با حجم زیادی از خسارت دیدگان مخازن سدها (از 7 سال پیش تاکنون) مواجه‌ایم که برای پرداخت خسارات آنها بابت تملک اراضی مخازن سدها با محدودیت اعتباری مواجه هستیم.

کمبود اعتبار

مجید کیان‌پور، نماینده مردم لرستان در مجلس اما مهم‌ترین مشکل سدسازی در این استان را عدم‌تخصیص اعتبار لازم دانسته و به جام‌جم می‌گوید: هم‌اکنون بیش از 12 میلیارد مترمکعب آب از لرستان خارج می‌شود (8 میلیارد تولیدی استان و 4 میلیارد ورودی به استان) که قرار بود با ساخت 10 سد، 600 میلیون مترمکعب از این آبها، به مصرف داخل استان (‌شرب و کشاورزی) برسد که با عدم بهره‌برداری کامل از تمام این سدها، عملا این اتفاق نیفتاد و اکنون بخش بسیار اندکی از این 12 میلیارد مترمکعب راهی اراضی کشاورزی لرستان می‌شود.

کیان‌پور به‌طور مثال به سد کمندان شهرستان ازنا اشاره کرده و می‌افزاید: ساخت این سد که هم‌اکنون 80 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، سال 82 آغاز شد، اما تا سال 93 یعنی 11 سال بعد، فقط 60‌درصد پیشرفت داشت. در سال 93 با سفر رئیس‌جمهور روحانی به لرستان، بر تکمیل سد نیمه‌کاره کمندان و تخصیص ا عتبار مورد نیاز آن تاکید شد. وی با اشاره به این‌که این سد برای تکمیل به 130 میلیارد تومان دیگر نیاز داشت و قرار بود با تامین این اعتبار، در سال 94 به بهره‌برداری برسد، می‌گوید: اما عملا هرساله کمتر از 30 میلیارد تومان به این سد اختصاص داده می‌شود، که همین نحوه تخصیص اعتبار، تکمیل آن را تا یکی دو سال دیگر به تعویق انداخته است.

سد کمندان قرار است آب شرب ازنا و الیگودرز و همچنین آب کشاورزی 7000 هکتار از اراضی پایین دست سد را تامین کند.

نماینده دورود و ازنا در عین حال مهم‌ترین سد لرستان را سد بختیاری دانسته و از وزارت نیرو می‌خواهد که ساخت و تکمیل این سد را در اولویت کاری خود در این استان قرار دهند. وی معتقد است سد بختیاری بهترین جایگزین برای سد دز است که هم‌اکنون بخش زیادی از برق کشور را تولید و تامین می‌کند، اما به‌خاطر رسوبات زیاد تا پنج سال آینده کارایی خود را از دست داده و عملا به یک آبشار تبدیل خواهد شد، بنابراین سد بختیاری در صورت ساخت، می‌تواند علاوه بر مهار بخشی از آب‌های لرستان، جایگزین خوبی برای سد دز و تامین برق کشور باشد.

کیان‌پور یادآور می‌شود: سد بتونی بختیاری که در حوزه خرم‌آباد و پلدختر قرار داشته و یکی از مرتفع‌ترین سدهای غرقابی خاورمیانه است، و تاکنون فقط طرح مطالعاتی و تجهیز کارگاه‌های آن انجام شده، به 14 تا 15 هزار میلیارد تومان اعتبار برای ساخت نیاز دارد و تاکنون 2 شرکت کره‌ای نیز برای تامین فاینانس آن اعلام آمادگی کرده‌اند.

تکمیل سدها در دستور کار

در هر روی گرچه پیشرفت کند سدهای نیمه‌کاره لرستان، رنجش مسئولان و مردم این استان را در برداشته، اما خوشبختانه اخبار خوشی از تکمیل این سدها گزارش شده، ازجمله این‌که چندی پیش هوشنگ بازوند، استاندار لرستان از اختصاص 70 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح سد آبسرده بروجرد خبر داد و گفت: یکی از اولویت‌های امسال لرستان با توجه به نیاز شهرستان بروجرد تکمیل طرح سد آبسرده است. بازوند افزود: با توجه به عملکرد ضعیف پیمانکار این سد طبق هماهنگی انجام شده با شرکت آب منطقه‌ای لرستان این پیمانکار خلق ید و پس از انجام مراحل قانونی شرکت جهاد نصر به عنوان پیمانکار جدید انتخاب و معرفی شد، ضمن این‌که تلاش می‌شود اعتبار قابل توجهی علاوه بر تخصیص استانی از اسناد خزانه کشور به این طرح اختصاص داده شود. عملیات اجرایی سد آبسرده از سال 1388 آغاز شده و تاکنون فقط 30 درصد پیشرفت داشته است.

فاطمه مرادزاده