رمضان در قم

خانه‌تکانی، غبارروبی تکایا و مساجد و اماکن عمومی در استقبال از ماه رمضان از جمله رسومی است که از دیرباز در قم مورد توجه بوده و هنوز هم رایج است. این کار قبل از شروع ماه رمضان و بیشتر توسط دختران دم بخت انجام می‌شد، چون اعتقاد بر این بود دخترانی که این کار را انجام می‌دهند، بخت آنها زودتر باز می‌شود.

مراسم آشتی‌کنان از دیگر سنت‌های حسنه‌ای است که در آستانه ماه رمضان، انجام می‌شد و همچنان کمابیش رواج دارد. در این مراسم قبل از آغاز ماه مبارک بزرگان سراغ کسانی که با هم کدورتی دارند می‌روند و آنها را درآستانه ورود به ماه رمضان، آشتی می‌دهند و اعتقاد دارند کسانی که با وجود کینه وارد این ماه شوند، عبادتشان مورد قبول قرار نمی‌گیرد و روزه آنها متعلق به شیطان است.

یکی دیگر از رسوم جالبی که امروزه با ورود فناوری‌های جدید رنگ‌باخته، رسم سحرخوانی است؛ در گذشته افرادی با عنوان سحرخوان، مناجات می‌خواندند و عده‌ای هم فانوس به دست چند همسایه از سمت راست و چند همسایه سمت چپ خود را بیدار می‌کردند. در آن روزها، زمانی که وقت نماز صبح می‌رسید، سحرخوان تصنیف می‌خواند و مردم به این وسیله متوجه وقت نماز می‌شدند.

پخت غذا توسط افراد نیکوکار و تقسیم بین نیازمندان نیز از سنت‌های قدیم مردم قم در ماه مبارک رمضان بوده است. نیکوکاران معمولا غذاهایی مثل فسنجان که اغلب نیازمندان، توانایی تهیه از آن را نداشتند، آماده کرده و در تاریکی شب به صورت ناشناس و مخفیانه به فقرا می‌دادند. پختن و پخش آش‌ قنبید (کلم‌قمری) و شله‌زرد، دیدار با اقوام و بزرگان، برپایی مجلس ترتیل‌خوانی قرآن، عیادت از بیماران و... نیز از رسوم دیگری است که اهل قم در ماه مبارک انجام می‌دهند. مردم قم در ماه رمضان کارهای سنگین یا کارهایی مثل خاکبرداری، اره‌کشی، زغال‌سوزانی و... را که با گردوغبار همراه بود، بعد از افطار انجام می‌دادند. در شب تولد خجسته امام مجتبی‌(ع) نیز مردم جشنی به اسم «اوهی اوهی» دارند که در این مراسم مردم بخصوص جوانان به سرور و شادمانی می‌پرداختند و چوب‌بازی و پایکوبی ازجمله کارهایی بود که در این شب انجام می‌شد.

یکی دیگر از آیین‌های قمی‌ها در ماه مبارک رمضان به بیست و هفتم این ماه مربوط می‌شود. در مراسم شب 27 رمضان که شب قتل ابن‌ملجم است، مردم کیسه‌های حنا تهیه کرده و به مساجد می‌برند و در این شب آش، آبگوشت و کله‌پاچه می‌پزند و توزیع می‌کنند. در قم همچنین مرسوم است که در آخر ماه رمضان و روز عید فطر به کودکان و نوجوانانی که در طول ماه مبارک روزه کله‌گنجشکی گرفته‌اند، از طرف بزرگ‌ترها هدیه‌ای داده می‌شود.