چهره زیبای تاریخ

آنکه همه‌ی زیبائی‌ها و حُسن‌ها به او باز می‌گردد،
«ان ذکر الخیر کنتم اوله و اصله...»1
او که مهندسی فکری و بنای عملی او به دست خدای متعال بوده و از روز اول، نور خلق شده است،
«خلقکم الله انواراً...»2
وصف چه کسی را می‌گویم؟
آنکه توصیفش در وحی الهی آمده و آیه‌ی تطهیر او را مطهّر معرفی کرده است،
«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس...»3
پس او به اراده‌ی حق تعالی پاک و پاکیزه از هر رجس و پلیدی است. البته عصمت بصورت جبر بر او و خاندانش حاکم نشده، بلکه خود، خواهان این مقام و رتبه بوده‌اند.
در دعای شریف ندبه می‌خوانیم:
«... بعد ان شرطت علیهم الزهد فی هذه الدنیا الدنیه و...»4
خدای متعال در آیه مباهله از او به عنوان فرزند رسول الله صلی الله علیه و آله یاد می‌فرماید5.
او یکی از صادقین است که معیت با او بر همه‌ی مؤمنین فرض و واجب می‌باشد.
«یا أیها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین»6
و این دومین دلیل عصمت اوست، مگر صادقی که قرآن مؤیّد صدق اوست و برای دیگران میزان است می‌تواند معصوم نباشد.
او اهل ذکر است که خدای متعال سؤال از او و درس‌آموزی در مکتب او را واجب نموده است،
«فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون»7
و آیه دیگر، «و انه لذکر لک و لقومک»8
نشان‌دهنده‌ی این است که او رجل قرآنی است و فکر و ذکرش کلام الهی است.
بالاتر بگویم، قرآن با همه‌ی بزرگی‌هایش در سینه‌ی مقدس او جای گرفته است،
«بل هو آیات بینات فی صدور الذین...»9
او قرآن مجسم است و در انذار و ارشاد شریک القرآن است، قرآن می‌فرماید:
«و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنین و لا یزید الظالمین الّا خسارا»10.
این رجل الهی که قرآن در صدر مطهر او جای دارد نیز نامش، پرچمش و مکتبش شفا و رحمت برای مؤمنین است.
قرآن قید «مؤمنین» را در آیه مذکور آورده است. تا به تو بگوید اگر مؤمن به مکتب این رجل الهی باشی می‌توانی شفا بگیری، تغییر حال دهی و به خوبی‌ها مهاجرت نمائی وگرنه «و لا یزید الظالمین الّا خسارا» شامل حالت می‌شود، یعنی در صورتیکه در حق این شخصیت آسمانی ظلم کنی و برابر او بت و قطب بتراشی، جزء زیانکاران خواهی بود.
می‌دانیم آنهائی که در برابر اهل‌بیت علیهم السلام ولیجه درست کردند و دل به سقیفه و یا خانقاه سپردند ظالم و خاسر بوده، بدبختی را برای خود انتخاب کرده‌اند.
او که وصفش را در اینجا می‌آورم، می‌دانی کیست؟
او در قرآن کریم بعنوان «لؤلؤ» مطرح شده است.11
او صراط مستقیم است12
و راههای مقابل او و مخالف با او، صراط شیطان و اهل نار است.
او شارح و نمایش‌دهنده نماز و بندگی خداوند متعال و روح عبادت است و قبول او و ایمان به راه او جز برای خاشعان، صعب و سنگین است.13
او تابع رسول خدا صلی الله علیه و آله و حافظ سنت نبوی و دعوت‌کننده به صراط مستقیم است،
«قل هذه سبیلی ادعو الی الله علی بصیرة انا و من اتبعنی»14
او به قول خدای متعال، هادی راه و راهنمای طریق است،
«انما انت منذر و لکل قوم هاد»15
از همان کسی سخن می‌گویم که «من عنده علم الکتاب»16 است و «الراسخون فی العلم»17 آدرس دانشگاه و مکتب نورانی اوست و شجره طیبه که «اصلها ثابت و فرعها فی السماء» در شأن او و خاندانش نازل شده است18 روحی له الفداء.
او از خانواده پاک و پاکیزه‌ای است که آیه «واجنبنی و بنی ان نعبد الاصنام» پاکی و طهارت آنان را امضاء فرموده است19
علامات راه و نشانه‌های طریق که ایمنی سیرکنندگان را ضامن است، او و خانواده او می‌باشند.20
مردم اگر امنیت واقعی بخواهند باید این باب را بکوبند
و اگر در طلب علم و معرفت باشند باید این خانه را در بزنند.
شما بگوئید می‌خواهم از وصف چه کسی بگویم؟
مگر ما می‌توانیم وصف او را بیان کنیم و او را آن طور که هست، مدح کنیم؟
مگر اینکه «فیهم کرائم القرآن»21 دستمان را بگیرد
و «إنّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم»22 در تفقه واجب‌ترین علم و لازم‌ترین بصیرت به ما نصرت دهد.
ای کاش این واجب‌ترین علم در دانشگاه‌های جهان مطرح می‌شد و در حوزه‌های علمیه بیشتر.
چرا حُسن حَسن را به جهانیان نشان نمی‌دهیم تا صاحبان فطرت و مردم سلیم اانفس «یدخلون فی دین الله افواجاً» دسته‌دسته بیایند و به شهادت ثالثه افتخار کنند و دل به عترت علیهم السلام بسپارند.
در وصف آن می‌گویم که «ودّ» او و محبتش را خدای متعال در قلوب پاک‌دلان قرار داده است،
باید «سیجعل لهم الرحمن ودّا»23 مورد تدبر قرار گیرد،
تا دریابیم مودّت به جعل الهی است،
نهایت این است که باید زمینه آماده و زمین دل را برای بذر مودّت پاکیزه کنیم.
مودّت او واجب و مزد رسالت رسول الله24 صلی الله علیه و آله مقرر شده است،
و همین طریق، اتخاذ سبیل رب و رهروی در مسیر توحید است.

به راستی آیه اتخاذ راه رب25 و آیه مودت اگر با هم مورد تفقه متفقهان و حوزویان قرار گیرد و علماء جوامع نیز فکر خود را بر این آیه معطوف دارند، چه نتایجی شامل حال فرد و اجتماع می‌گردد و آیه «فهو لکم»26 تحقق پیدا می‌کند.
مودّت اصل دین باشد برادر
صفای دل همین باشد برادر
سخن از آیه‌ی «اَن یَتَّخِذ» گو
ز تأویل مودّت بهره‌ای جو
مودّت اتّخاذ راه ایمان
شده فرض الهی بر مسلمان
به قرآن خدا فَهوَ لَکُم خوان
همه سود مودّت بهر خود دان
بیا رشکی ببر بر جهد عمار
که نوشد شهد ایمان در بر یار
بیا درسی بخوان از صبر اشتر
مودّت را ببین در جان قنبر
مودّت را ببین در روز عاشور
کلاس درس دین تا نفخه‌ی صور
از چه کسی می‌گویم؟
آن که ذکرش باعث قدرت اهل ایمان و سعادت مؤمنان و دوری از یادش باعث معیشت ضنک است.27
آیا تا به حال جامعه‌شناسان دلسوز در سراسر عالم، برای علاج بدبختی بشر فکری نموده و اندیشه‌ای را ارائه داده‌اند؟
چرا قرآن می‌فرماید: «قد افلح المؤمنون»28 ایمان به که و کدامین مکتب فلاح‌آور است و زندگی سخت و بدبختی بشریت را چه کسی اصلاح می‌نماید.
رمز اینکه می‌فرماید رستگاری از آن مؤمنان است، در مودّت و تبعیّت از عترت طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین است،
آنان که قرآن را بدون عترت تفسیر می‌کنند و بنای فکری و مهندسی عقیدتی آنها «حسبنا کتاب الله» است، چگونه قرآن را می‌فهمند تا عمل کنند، مگر فکر بشر تفسیر و تبیین قرآن است، مگر برداشت انسان غیرمعصوم از آیات قرآن دین مبیّن و عامل فلاح مسلمین است.
می‌خواهم در این سطور از آقائی بگویم که دستور تعظیم او و متابعت از او در قرآن آمده و قرآن بدون او و خاندان مطهرش بسمت تحریف معنوی و افکار غیرآسمانی می‌رود.
از میزان الاعمال می‌گویم که بزرگترین عمل یعنی تفسیر قرآن بدون او، بنای بدون شاقول و ساختمان منحرف است.
دانستی می‌خواهم وصف چه کسی را بگویم؟
وصف صاحب خانه‌ای که باید تعظیم شود و علی‌رغم فکر فرزندان سقیفه و همفکران بنی‌امیه، باید بشریت در خانه او را بکوبد و در این خانه ذکر خدای متعال بگوید.29
و براستی اگر کسی ولایت او را قبول نکند، فردای قیامت مسئول و مردود بارگاه الهی است 30
مردمی که دنبال حسنات و خوبی‌ها هستند به چه دلیل مبدأ خوبی‌ها را فراموش کرده‌اند، مگر قرآن نمی‌فرماید: «وَمَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا»31.
چرا حکمت و نور آیتی که در بیت الشرف عترت علیهم السلام یافت می‌شود را نادیده گرفته، «وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ»32 را در حکمت یونان و مردم ضعیف الایمان، جستجو می‌کنند؟
وصف امامی که «القرآن الحکیم» را در سینه دارد، یعنی صاحب همه‌ی حکمت الهیه را برای شما خواننده عزیز گفتم و حال می‌گویم که آقائی که وصفش در قرآن و روایات فریقین بخوبی آمده، معلم حسنات، مبدأ برکات و صاحب حُسن الهی، حضرت ابا محمد حسن بن علی علیهما السلام است.
او به زبان وحی نصیبی از رحمت الهی است33
همانطور که قیام الحسین علیه السلام رحمت الله است، صلح الحسن علیه السلام هم رحمت الله است،
وقتی قرآن حکیم در سینه‌ی اوست، همه‌ی افعالش با حکمت است و عنایت ربانیه را به دنبال دارد.
او در تاریخ چهره‌ای زیبا و نورانی دارد، در جنگ صفین در بسیج عمومی نیروها و گسیل داشتن ارتش امیر مؤمنان علیه السلام برای جنگ با معاویه، نقش مهمی را به عهده داشت و با سخنان پرشور و مهیج خویش، مردم کوفه را به جهاد در رکاب امیر مؤمنان علیه السلام و سرکوبی خائنان و دشمنان اسلام دعوت می‌نمود.34
آمادگی او برای جانبازی در راه حق به قدری بود که امیر مؤمنان علیه السلام در جنگ صفین از یاران خود خواست که او و برادرش حسین بن علی علیه السلام، را از ادامه جنگ با دشمن باز دارند تا نسل پیامبر صلی الله علیه و آله با کشته‌شدن این دو شخصیت از بین نرود.35
و همین امام با این عظمت روحی و شجاعت الهی به صلح رضایت می‌دهد، چرا؟
چرائی صلح را باید در تسلیم بودن در برابر امر خدای متعال جستجو کرد.
امام تابع امر خداست و همچون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که به صلح حدیبیه رضایت داد، او هم راضی به رضایت الله بود و صلحی را امضاء نمود که زمینه قیام عاشورا گردید.
فصلوات الله علیه و رحمة الله
نجف اشرف – سیّد محمود بحرالعلوم میردامادی
رجب المرجب ۱۴۳۸ ه.ق

1. زیارت جامعه کبیره، مفاتیح الجنان، محدث قمی قدس سره
2. همان
3. شواهد التنزیل، ج۲، صص ۹۲-۱۰ بیش از صد حدیث آورده که این آیه شریفه در شأن عترت طاهرین علیهم السلام است.
4. دعاء ندبه، مفاتیح الجنان، محدث قمی قدس سره.
5. ر.ک.: شواهد التنزیل، ۱۲۰/۱ و تفاسیر شیعه.
6. توبه:۱۱۹. ر.ک.: شواهد التنزیل، ۲۵۹/۱ و تفاسیر شیعه.
7. نحل:۷. پیرامون اینکه اهل الذکر، فقط اهل‌بیت علیهم السلام می‌باشند در کتاب آفاق الولایة، از همین قلم مفصل بحث شده، همچنین پیرامون این موضوع ۶۳ روایت در ج ۲۳ بحارالانوار نقل شده است.
8. زخرف:۴۴. این آیه شریفه در شأن قوم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله – یعنی عترت علیهم السلام- نازل شده است. ر.ک: اصول کافی، ج۱، کتاب الحجه...
9. عنکبوت:۴۹. ر.ک.:اصول کافی، ج۱، کتاب الحجه...
10. اسراء:۸۲.
11. الرحمن:۲۲. ر.ک:شواهد التنزیل،۲۱۰/۲
12. حمد:۷. ر.ک.:شواهد التنزیل، ۵۷/۱
13. اشاره به آیه: «و انما لکبیرة الا علی الخاشعین»(بقره:۴۵)
14. یوسف:۱۰۸. ر.ک.:شواهد التنزیل،۲۸۶/۱
15. رعد:۷. مفاتیح الجنان محدث قمی قدس سره، ر.ک.:شواهد التنزیل، ۲۹۳/۱
16. رعد:۴۳. مفاتیح الجنان،ر.ک.:شواهد التنزیل، ۳۰۷/۱
17. آل‌عمران:۷. ر.ک.:اصول کافی، کتاب الحجه.
18. ابراهیم:۲۴. ر.ک:شواهد التنزیل، ۳۱۱/۱
19. ابراهیم:۳۵. ر.ک:شواهد التنزیل،۳۱۵/۱
20. نحل:۱۶. ر.ک:شواهد التنزیل، ۳۲۷/۱
21. نهج‌البلاغه، فیض الاسلام.
22. اسراء:۹. ر.ک:اصول کافی، کتاب الحجه.
23. مریم:۹۶. ر.ک:شواهد التنزیل، ۳۵۹/۱
24. شوری:۲۳. ر.ک.:شواهد التنزیل، ۱۳۱/۲
25. فرقان:۵۷.
26. سباء:۴۷.
27. طه:۱۲۴، نیز ر.ک.:شواهد التنزیل،۳۷۸/۱
28. مؤمنون:۲.
29. اشاره به نور:۳۶، ر.ک.:شواهد التنزیل، ۴۰۵/۱
30. اشاره به صافات:۲۴، ر.ک:شواهد التنزیل، ۱۰۶/۲
31. شوری:۲۳. ر.ک.:شواهد التنزیل، ۱۴۷/۲
32. جمعه:۲. ر.ک:شواهد التنزیل، ۲۵۳/۲
33. حدید:۲۷. ر.ک.:شواهد التنزیل، ۲۲۷/۲
34. سیره پیشوایان، مهدی پیشوائی، ص ۹۴
35. سیره پیشوایان، همان، از نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، خطبه ۲۰۰