رمضان در همدان

پیشباز آیینی است که از دیرباز بین مردم همدان مرسوم بوده و مردم سعی می‌کنند با روزه‌داری در ایامی خاص در ماه شعبان و پخت غذاهای مخصوص خود را برای ورود به ماه صیام آماده کنند. کلوخ‌اندازان نیز از رسومی دیگر است که مردم همدان را نوید مهمانی بزرگی برای طهارت روح و جسم می‌دهد.

در آیین کلوخ‌اندازان بزرگان فامیل با پخت غذاهای سنتی اعضای فامیل را در آخرین روز ماه شعبان دور هم جمع کرده و علاوه بر ترویج فرهنگ صله رحم، آغاز ماه مبارک را به اقوام و فامیل خود یادآوری می‌کنند. لغت کلوخ‌اندازان در فرهنگ فارسی معین به جشن و سرور معنی شده که مردم با تهیه و پخت غذایی مخصوص به نام کباب سر داشی فقرا را اطعام می‌کردند.

در کنار این، در خاطرات همدانی‌ها تصویری از روزه قلاغی یا همان «کله‌گنجشکی» وجود دارد که کودکان را تشویق برای شرکت در ماه ضیافت الهی می‌کرد تا آنان رفته‌رفته با رسوم و آیین دینی و مذهبی آشنا شوند. در سال‌های گذشته در ماه مبارک دختران در محله‌های مختلف گرد هم می‌آمدند و توسط مکتب‌داران زن که به آنها «ملاباجی» می‌گفتند، قرآن قرائت می‌کردند و زنان هر محله‌ای نیز به صورت دوره‌ای هر روز در منزل فردی مشغول خواندن قرآن می‌شدند که این رسم همچنان در ماه‌های مختلف سال ازجمله ماه رمضان بین زنان همدانی مرسوم است.

دوختن کیسه برکت و لباس حاجت نیز از رسومی است که زنان همدان در بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان به دوختن آن اقدام می‌کنند. رسم بر این است که زنان فامیل در این روز در منزل یکی از اقوام جمع شده و لباس حاجت را برای دختران دم بخت یا افرادی که حاجت‌های مهم از جمله شفای بیماران دارند، می‌دوزند. همچنین در نماز ظهر این روز، زنان روزه‌دار دسته‌ای به مسجد می‌روند و هنگام رفتن به مسجد و اقامه نماز ظهر همراه خود پارچه، نخ و سوزن می‌برند و در میانه دو نماز چند عدد کیسه برکت می‌دوزند. چراکه معتقدند هر کس داخل این کیسه پول بریزد خداوند به مال و دارایی او برکت می‌دهد.

سفره‌های افطاری مردم همدان نیز با ذوق و سلیقه همراه است و این سفره‌ها با غذاهای محلی از جمله شامی کباب، کباب سر داشی، آش برنج، ‌تر حلوا، آبگوشت همدان، قوتی، اشکنه، آش گیلاغه و طاس کباب رنگین می‌شود.

نان نیز همواره برکت سفره‌های مردم همدان در طول دوران‌هاست و مردم این شهر احترام خاصی برای آن قائلند و معتقدند اگر خرده نان‌های سفره افطار و سحر خود را در ماه مبارک رمضان جمع کرده و روز عید قربان در آبگوشتی که با گوشت قربانی طبخ شده، بریزند تمام حاجات آنها برآورده می‌شود و این رسم همه‌ساله از سوی زنان کهنسال همدانی در روز عید قربان اجرا می‌شود.

مرضیه کولانی

جام‌جم همدان