روند کند بازسازی پس از زلزله در مناطق محروم

چند هفته قبل فرصتی پیش آمد تا بازدیدی از این شهر داشته باشم؛ شهری که در زمان وقوع حادثه زلزله با کمک تشکل غیردولتی برای ساکنانش، کمک‌هایی ازجمله دبه‌های 20 لیتری استاندارد آب آشامیدنی ارسال کرده بودیم. حضور میان مردم خونگرم و مهمان نواز شهر شنبه فرصتی شد برای من تا با انسان‌هایی که به حقیقت به این مملکت علاقه و به نظام آن تعصب دارند، روبه‌رو شوم. احساس می‌کنم برای رساندن دردهایشان به گوش مسئولانی که به دلیل دوری شهرشان فراموششان کرده‌اند، وظیفه‌ای ملی و اخلاقی دارم.

کانکس‌های اسکان موقت را پس گرفتند!

با توجه به آن که زلزله شهر شنبه در 20 فروردین 1392 روی داده بود، یعنی در تاریخی به وقوع پیوسته بود که تا دو ماه بعد از آن انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شد، ناخواسته این حادثه موجب شد شهر شنبه مورد توجه رسانه‌های تصویری قرار بگیرد. بخصوص که لرزش آن تا آن سوی آب‌های خلیج فارس را لرزانده بود و بحث آسیب به نیروگاه هسته‌ای بوشهر را هم در حاشیه خود داشت.

حتی این شهر در آن برهه زمانی به محلی برای کارهای تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری مبدل شد، اما پس از آن، بندرت کسی از روند بازسازی شهر شنبه خبری گرفت یا در رسانه‌ها از آن سخنی گفته شد.

در حالی که انتظار می‌رفت بازسازی شهر شنبه و روستاهای اطراف آن با سود بردن از تجربه زلزله ورزقان ـ که بزرگ‌ترین زلزله نزدیک به آن بود و کمتر از یک سال از وقوع آن می‌گذشت ـ ادامه پیدا کند، اما این شهر دور از چشم رسانه‌ها، سال نخست پس از زلزله را در سکوت و بی‌خبری پشت‌سر گذاشت. چند مشکل اساسی مردم این شهر را درگیر کرده بود.

نخستین مشکل بحث آب آشامیدنی بود که قبل از زلزله از شهر خورموج به این شهر انتقال پیدا می‌کرد و پس از زلزله و آغاز بازسازی، این خط انتقال قطع شد و با قطع شدنش مردم شهر شنبه به شدت دچار مشکل شدند.

با توجه به این که آب چاه‌های منطقه بسیار تلخ و بدمزه است، مردم مجبور شدند برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز خود یا دستگاه تصفیه آب بخرند یا آب شیرین را از نزدیک‌ترین آب شیرین کن منطقه بخرند؛ مشکلی که هنوز هم با آن دست به گریبان هستند.

مشکل دوم که بنا به اظهار ساکنان شهر شنبه برای اولین بار در ایران روی داده است پس گرفتن کانکس‌های اسکان موقت بود که روی برخی از آنها اهدایی وزارت نفت هنوز به چشم می‌خورد. ساکنان این شهر زلزله‌زده می‌گفتند با اتمام سفت کاری ساختمان‌ها توسط بنیاد مسکن، عده‌ای از مسئولان تصمیم می‌گیرند کانکس‌ها را پس بگیرند تا در ساحل شهر بوشهر برای سایت‌های تفریحی مورد استفاده قرار بگیرد؛ کاری که تا به حال در هیچ زلزله‌ای شاهد آن نبوده‌ایم.

ما در بیشتر زلزله‌ها شاهد بوده‌ایم که قیمت این کانکس‌های اهدایی را به صورت وام با آسیب‌دیدگان در زلزله‌های قبلی حساب می‌کردند، به صورتی که هنوز هم کانکس‌های اسکان موقت در زلزله بم را می‌توانید در این شهر ببینید، اما این بدعت پس گرفتن کانکس‌ها تنها در زلزله شهر شنبه گذاشته شد؛ بدعتی که با توجه ضعف مالی مردم و ناتوانی آنها برای تکمیل واحد‌های نیمه تمامشان، موجب کوچ کردن آنها از شهر و خالی ماندن تعداد کثیری واحد نیمه تمام در سطح شهر شد.

خانه‌هایی که نیمه‌کاره رها می‌شوند

مشکل بعدی که در شهر زلزله زده شنبه مشهود است، تامین هزینه ادامه ساخت واحدهایی بود که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، آنها را تا پایان سفت کاری انجام داده، اما مردم مجبور بودند با فروش ماشین و دام‌هایشان، هزینه نازک کاری را از جیب خود بپردازند. البته این مشکل در بیشتر زلزله‌ها، گریبان مردم را گرفته است و فقط برای این شهر روی نداده، اما آنچه بسیار برجسته شده، ناتوانی مالی ساکنان شهر شنبه است که این مشکل پررنگ شد. این مشکل باعث شده اکنون شاهد تعداد کثیری از واحدهای مسکونی باشیم که پس از سفت‌کاری، چند سالی است به حال خود رها شده‌اند و خانه‌هایی بدون دیوار و حریمی برای خانواده، هنوز هم بعد از چهار سال منتظر توجه مسئولان هستند.

در این میان وجود تعداد کثیری از وام‌هایی که هنوز مردم نتوانسته اند حتی یک قسط آن را بپردازند، موجب شده به دلیل همین تاخیر، آنها در نظام بانکی قادر به دریافت وام حتی برای درمان هم نباشند. شاید با کاهش مبلغ اقساط در حد توان خانواده‌هایی که حتی یک عضو شاغل ندارند و با یارانه زندگی می‌گذرانند، این مشکل قابل حل باشد.

بیکاری جوانان، بن‌بست بودن جاده منتهی به شهر شنبه و بی‌توجهی به باز کردن این بن‌بست برای رونق گرفتن شهر، تامین نشدن زیرساخت‌های اصلی شهر که حتی بانک هم در آن وجود ندارد، ازجمله درخواست‌های پرتکرار مردم این شهر است.

علیرضا سعیدی

دبیرکل جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران