حقوق شهروندی بر مبنای قانون

به گزارش جام جم آنلاین، شهروندی نه تنها به معنای سکونت در یک شهر به مدت مشخص که به معنای مجموعه ای از آگاهی های حقوقی فردی و اجتماعی است. در یک جامعه مدنی حقوق یک فرد عبارتند از: حقوق اساسی به معنای حقوق بنیادی شهروندان یک جامعه، حقوق سیاسی به معنای حق مشارکت در فرآیندهای سیاسی، حقوق اجتماعی که در برگیرنده حقوق اقتصادی و نیز حداقل استانداردهای زندگی در تسهیلات اجتماعی است.

ساده است . شهروند یعنی کسی که به حقوق و تکالیف خود آشناست. در واقع ساکنان یک شهر مسافران یک کشتی هستند که جدای از همه تفاوت ها بالاخره زندگی شان به هم مربوط می شود. اگر رفتارهای شهروندان مطلوب نباشد در زندگی دیگران هم اختلال ایجاد می کنند. مشکلات زمانی به وجود می آید که شهرنشینان تبدیل به شهروند نشده و به اندازه کافی با حقوق و تکالیفشان آشنایی نداشته باشند.

همه ی ما ایرانی هستیم و ادعا داریم که مسلمانیم. دستورات قرآن و احادیث پیامبر و ائمه را خوب شنیده ایم پس نمی شود گفت که نمی دانیم! از هرجائی که آمده باشیم باید نسبت به شهر و محله ی خودمان احساس تعلق خاطر داشته باشیم. با حقوق و تکالیف شهروندی، احترام به حقوق دیگران، رفتارهای ترافیکی و… آشنا شویم و به خانواده هایمان آموزش بدهیم.

یک مثال ساده : «می‌دانید جمع آوری زباله در دو نوبت روز چقدر وقت و هزینه برای شهرداری دارد؟ »
خوب اگر به همین مورد توجه کنید. خواهید دید که چقدر مقدار هزینه ی اضافی را می توان ذخیره و پس انداز کرد ؟ آنگاه می توانیم انتظار خدماتی بیش از آنچه انجام می شود را از خدمات شهری داشته باشیم.
در خیلی از زمینه ها با وضع قوانین الزام آور می توانیم موثر عمل کنیم. مثل این که اگر سرنشین ماشینی زباله اش را به بیرون پرتاب کرد جریمه شود، البته قوانینی هم در این زمینه وجود دارد، ولی متاسفانه چندان الزام آور نیست.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای حفظ نظافت شهر یا آسیب زدن به وسایل شهری قوانین و مجازات سختی وجود دارد. در قانون اساسی اصل ۵۰ ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند نیز جریمه هایی لحاظ شده است.

بنابراین قانون برای آندسته از شهرنشینانی که حقوق شهروندی را رعایت نمی کنند، بازدارنده هایی را پیش بینی کرده است که پشتوانه اجرایی را میطلبند. هر چند توجه مردم و رعایت حقوق شهروندی کلید اصلی گذر از این چالش است. در واقع باید به این نکته توجه کرد که«مردم بیشتر بایستی به تکلیف اسلامی و انسانی خود عمل کنند.»

کوتاه و بسنده آنکه اگر همه ی ما نسبت به شهری که در آن زندگی می کنیم احساس تعلق و وابستگی داشته باشیم، این امر خود به خود در ما باعث ایجاد یک انسجام جمعی خواهد شد. اگر من قانون را رعایت کنم و مطمئن باشم دیگری نیز همین کار را خواهد کرد و روز به روز شاهد بهتر شدن شهرمان خواهیم بود، البته در این میان شهرداری و دستگاه های مختلف هم وظایفی دارند که باید به آن عمل کنند.

یادمان نرود در این خصوص «قانون و جریمه» وجود دارد. اما نه برای آنانی که «حقوق شهروندی» را میدانند و بدان عمل می کنند.

علی خانی ،کارشناس ارشد حقوق