راز بی‌قراری «دماوند»

به گزارش جام‌جم، این اظهارنظرها حالا دارد به گسترش یک نگرانی دامن می‌زند؛ نگرانی از وقوع یک انفجار گدازه‌ای یا تحریک گسل ها،رانش زمین و رخداد زلزله بزرگ تهران که گرچه بارها توسط کارشناسان در خصوص آن هشدار داده شده، اما تقریبا هیچ اعتنایی چه از سوی مردم و چه مسئولان به آن نمی‌شود.

حدود یک هفته پیش دو کوهنورد فیلمی را در فضای مجازی منتشر کرده و مدعی شدند که آتشفشان دماوند فعال شده و گدازه‌هایی از آن خارج می‌شود که می‌تواند خطراتی را برای شهروندان به همراه داشته باشد. هرچند تصاویر این فیلم چندان بیانگر خروج گدازه از دهانه دماوند نیست و این سخنان البته بلافاصله از سوی مسئولان پژوهشگاه زلزله‌شناسی ایران تکذیب و عنوان شد که مواد خارج شده از دهانه آتشفشان دماوند مواد مذاب نیست، بلکه بخاراتی است که از دهانه آتشفشان خارج می‌شود،اما ماجرا اکنون شکل دیگری یافته است.

به عبارت بهتر ماجرایی که می‌رفت به فراموشی سپرده شود ،بااظهار نظر چهارشنبه گذشته علی اصغر یوسف نژاد، نماینده مردم ساری در مجلس وهشداردوباره وی نسبت به ناآرامی‌های قله دماوند، خروج گاز از این قله و رانش زمین در این منطقه،شکل رسمی ونگران کننده‌ای گرفته وحاوی این پیام است که مبادا غفلت کنیم.

خروج گازها دائمی شده

یوسف‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد که قبلا خروج گاز از قله دماوند موقتی و گهگاهی بود، اما مدتی است که خروج گاز دائمی شده و لرزه‌هایی را هم در منطقه به‌وجود می‌آورد که ناشی از ناآرام بودن این قله است.

وی بخشی از فعل و انفعالات درخصوص رانش زمین و پرتاب شدن سنگ و بستن جاده را نیز به ناآرامی‌های دماوند مربوط دانست و تاکید کرد باید معلوم شود گازهایی که به طور مستمر از قله خارج می‌شود، چه ترکیب و ماهیتی دارد و درمجموع باید مطالعات علمی و فنی دقیقی در این زمینه انجام شود.

نماینده مردم ساری با بیان این‌که این تحقیقات نیاز به سرمایه‌گذاری و تامین اعتبار دارد، از دولت، مجلس و مسئولان استان‌های تهران و مازندران خواست که نسبت به این موضوع مهم بی‌تفاوت نباشند و حساسیت لازم را به خرج دهند، زیرا ناآرامی دماوند ممکن است بی دلیل نباشد و به مشکل جدی و خطرناکی تبدیل شود.

خطر انفجار بعید است

اما خروج بخار و گاز از دهانه دماوند تا چه اندازه می‌تواند نگران‌کننده باشد؟ آیا این بخاراتی که دست‌کم با سروصداهای هولناکی نیز همراه است، نشانگر بیدار و فعال شدن دیو سپید پای دربند البرز است و ممکن است به خروج گدازه‌های آتشفشانی منجر شود یا این‌که باعث آشفته شدن خواب گسل‌های بزرگ تهران شود و زلزله‌ای که مدت‌هاست کارشناسان نسبت به وقوع آن هشدار می‌دهند را به دنبال داشته باشد.

مهدی زارع، مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی ایران، احتمال انفجارهای آتشفشانی را غریب و بعید می‌داند و در این باره به جام‌جم می‌گوید: درکل دماوند یک سیستم و سامانه آتشفشانی فعال است که دو مخروط آتشفشانی دارد؛ یکی قدیمی و مربوط به یک میلیون و 780 هزار سال پیش و دیگری جدیدتر و مربوط به 600 هزار سال پیش. با این حال آخرین انفجارهای شناسایی شده در دماوند، یکی مربوط به 25 هزار سال پیش و آخرین انفجار هم مربوط به 7300 سال پیش بوده است، که این اطلاعات گرچه گویای فعال بودن دماوند هست، اما این‌که اکنون به خروج گدازه‌های آتشفشانی و انفجاری دیگر منجر خواهد شد یا نه، نیاز به اطلاعات و داده‌های علمی دقیقی دارد که باید سریعا مورد بررسی قرار گیرد.

وی تصریح کرد: گرچه براساس آخرین مطالعات صورت گرفته و شواهد زلزله‌شناسی و تلفیقش با داده‌های ژئوفیزیکی دماوند، می‌توان مدعی شد که این قله اکنون در مرحله انفجار و بیرون دادن گدازه قرار ندارد.

برای تحقیق پول بدهید

به تاکید این پژوهشگر زلزله‌شناسی آنچه باید در این برهه مورد توجه ما باشد، تحریک گسل‌ها در اثر فعالیت‌های آتشفشانی دماوند است که هر لحظه می‌تواند اتفاق بیفتد و زلزله‌ای را که در حالت معمول می‌توانست 70 سال دیگر رخ بدهد را آنقدر تسریع بخشد که در یکی دو سال آینده رخ بدهد.

زارع توجه جدی به این موضوع مهم را تنها از راه رصد علمی دقیق از طریق ایجاد یک شبکه لرزه‌نگاری کامل در اطراف دماوند و همچنین سرمایه‌گذاری و تخصیص اعتبار امکان‌پذیر دانسته و توجه یک نماینده مجلس و مسئول رسمی نظام به این مهم را به فال نیک می‌گیرد که می‌تواند منجر به توجه همه مسئولان کشور و تامین بودجه در این زمینه شود.

دماوند و احتمال زلزله در تهران

مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله‌شناسی ایران تاکید می‌کند که مهم‌تر از بحث انفجارهای آتشفشانی، آنچه بسیار حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد، این نکته است که دماوند یک منبع دینامیکی، حرارتی و پویا وسط البرز است که فعالیت دائمی دارد و هر لحظه می‌تواند باعث تحریک گسل‌های اطرافش شود.

زارع با اشاره به این‌که این اتفاق از نظر علمی در صورتی رخ می‌دهد که فعالیت مواد گدازه‌ای و همچنین بخارات درون زمین از یک میزان مشخصی (چیزی حدود 5 تا 7 درصد تنشی که هنگام پدیده گسلش آزاد می‌شود) بیشتر شود، می‌گوید: در این صورت شاهد تحریک گسل‌ها نیز خواهیم بود و باید منتظر تحریک و جابه‌جایی تمام گسل‌های پیرامون دماوند شامل گسل موشا، گسل بایجان، گسل کندوان، گسل لار، گسل شمال البرز، گسل شمال تهران و گسل فیروزکوه در استان تهران و همچنین گسل‌های دره بلده و هراز در استان مازندران و گسل‌های شهمیرزاد و مهدی شهر در استان سمنان و در نتیجه رخداد زلزله بزرگ و مهیبی در این مناطق باشیم.

فاطمه مرادزاده