جنوبگان چگونه بر گرمایش جهانی اثر می‌گذارد؟

با توجه به موقعیت این منطقه و انحراف مدار زمین، قاره جنوبگان گرمای بسیار کمی از خورشید دریافت می‌کند. پوشش یخی و موقعیت قطبی منطقه به طور عمده‌ای مسئول تعدیل تبادلات دمایی، رطوبت و گازها میان اقیانوس‌های اطراف و جو منطقه است. این موضوع همچنین در تغییرات آب و هوایی جهان نقش محوری دارد. همزمان با مطرح شدن گرمایش جهانی زمین، ذوب کلاهک یخی که سطح جنوبگان را می‌پوشاند تغییرات سریع آب و هوای جهان را به دنبال داشته است.

قرار داشتن این منطقه در یکی از قطب‌های زمین و لایه‌های ضخیم یخ آن، قاره جنوبگان را به یک گرماگیر بسیار قدرتمند تبدیل می‌کند. در واقع پوشش یخی این منطقه با تنظیم تبادلات دما، رطوبت و گازها میان جو منطقه و اقیانوس‌های اطراف، در نهایت بر آب و هوای کل زمین تاثیر می‌گذارد و این منطقه را به تنظیم‌کننده مهم آب و هوای کل جهان تبدیل می‌کند.

تاثیر جریان‌های اقیانوسی

آب و هوای یک منطقه را عرض جغرافیایی، ارتفاع زمین و وجود مناطق و جریان‌های آبی در نزدیکی آن منطقه تعیین می‌کند. جریان‌های اقیانوسی، می‌تواند تا فواصل زیادی ادامه پیداکند، بنابراین نقش مهمی در تعیین آب و هوای مناطق اطراف خود دارد. در منطقه جنوبگان وقتی یخ‌ها شروع به شکل‌گیری می‌کند، آب‌های شور را در شکل‌گیری خود نمی‌پذیرد و این در نهایت باعث افزایش غلظت نمک آب‌های سطحی اقیانوس می‌شود. این آب‌ها به عمق اقیانوس فرو می‌رود و با ایجاد جریانات عمیق اقیانوسی، گرما را با خود به عمق آب منتقل می‌کند و در نتیجه بر آب و هوای کل جهان اثر می‌گذارد.

اثر یخ‌های جنوبگان بر جهان

دانشمندان می‌گویند نه‌تنها تغییرات کوچک آب و هوایی تاثیرات عمده‌ای بر ورقه‌های یخی جنوبگان دارد، بلکه این ورقه یخی نیز بر تغییرات آب و هوایی منطقه‌ای و جهانی اثر می‌گذارد. نقش این یخ‌ها در تغییرات آب و هوایی می‌تواند پاسخی به این پرسش باشد که چرا میزان یخ دریاهای نیمکره جنوبی زمین با وجود گرمایش جهانی زمین افزایش یافته است؟ به عقیده دانشمندان، تاکنون در الگوهای آب و هوایی، یک جنبه مهم در سیستم کلی آب و هوایی نادیده گرفته می‌شد و آن نقش اقیانوس، جو، زیست کره و ورقه‌های یخی بر کل سیستم آب و هوایی بود.

به گفته دانشمندان، چیزی که تاکنون کاملا به آن بی‌توجهی می‌شد این است که در همه مدل‌های آب و هوایی، ورقه یخی قاره جنوبگان به عنوان عنصری همیشگی وجود دارد. آنچه دانشمندان بتازگی به آن پی برده‌اند این است که این ورقه یخی تغییرات متنوعی را به خود دیده و تاثیر زیادی بر سیستم آب و هوایی داشته است.

بالا رفتن دمای آب اقیانوس اثرات مستقیمی بر ذوب ورقه‌های یخی زیر سطح اقیانوس دارد و تعداد کوه‌های یخی که ورقه‌های یخی از آنها جدا می‌شود را افزایش می‌دهد.

این دو عامل در کنار هم باعث واردشدن جریان‌هایی از آب تازه به اقیانوس جنوبی در طول این دوره‌های گرما می‌شود.

ورود این آب‌های تازه و سرد میزان شوری آب‌های سطحی را کاهش داده و دمای این آب‌ها را نیز کاهش می‌دهد. آب‌های سرد و تازه سطحی، آسان‌تر یخ می‌زند؛ به این معنا که با وجود آن که دمای آب‌هایی که صدها متر پایین‌تر از سطح آب قرار دارد، گرم‌تر شده است، اما در سطح آب یخ‌های بیشتری تشکیل می‌شود.

این پدیده در نیمکره شمالی و ورقه یخی گرینلند اتفاق نمی‌افتد، زیرا این یخ‌ها به میزان بیشتری در خشکی محصور است و مانند قاره جنوبگان درمعرض تغییرات جریان‌های اقیانوسی قرار ندارد. به گفته دانشمندان پیامی که این یافته‌ها دربردارند، این است که ورقه یخی قطب جنوب نسبت به تغییرات کوچک دمایی در اقیانوس‌ها بسیار حساس است و فعالیت‌های انسانی زمین را بسیار گرم‌تر از آنچه تاکنون بوده خواهد ساخت.

منبع: sciencedaily و buzzle

مترجم: یاسمین مشرف