آیفون هنوز گـران است

اما چرا؟ در این مطلب سعی کرده‌ایم در گفت‌و‌گویی با رئیس اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی استان تهران و همچنین فروشندگان آیفون ، پاسخ این پرسش را شرح دهیم.

به ادعای فعالان بازار، قاچاق گوشی از زمانی به صورت جدی آغاز شد که تعرفه واردات تلفن همراه در سال 85 از 4 به 60 درصد رسید. خوب به خاطر دارم که همان زمان اعتراض زیادی به این موضوع شد. اصناف مرتبط با حوزه واردات تلفن همراه از این‌که برای امر به این مهمی به بازی دعوت نشده‌اند، حسابی از وضع‌کنندگان تعرفه گمرکی جدید دلخور بودند. اما چرا این 60 درصد تعرفه گمرکی آن زمان تعریف شد؟

آن زمان در کشور چند رخداد تاریخی در حوزه اقتصادی همزمان در حال پیگیری بود؛ از جمله خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پتروشیمی‌ها و برخی دیگر از صنایع مادر. در آن دوران تفکری در راس برنامه‌ریزی‌ها قرار داشت که پیرنگ قانونی آن را قانونی با نام «قانون استفاده حداکثری از توان فنی و مهندسی داخلی» شکل داده بود. همین قانون باعث شده بود تا این فکر ایجاد شود که می‌توان به گوشی ایرانی رسید یا حداقل آن را در ایران مونتاژ کرد، بازار این کالا را در داخل تقویت کرد، دانش آن را کم‌کم در کشور فرا گرفت و از مزایای دیگر این کار بهره برد. ساده‌ترین راه برای این کار افزایش تعرفه گمرکی واردات این کالا در نظر گرفته شد؛ مشابه اتفاقی که در صنعت خودرو سال‌هاست رخ می‌دهد.

بگذریم که از آن سال تا امروز، فناوری مورد استفاده برای تولید و استفاده از تلفن همراه چند نسل دچار تحول شده و حتی همان زمان هم طرح مونتاژ یا تولید داخل با صرف هزینه و سوبسید، آن چیزی نشد که در آخر فیضش را مردم و کاربران ببرند. سرانجام کار به جایی رسید که به گفته مسئولان بیش از 90‌ درصد تلفن‌های همراه در کشور، از مبادی غیرقانونی تامین می‌شود. پدیده‌ای که اطلاق واژه «قاچاق» به آن شاید بی‌انصافی در حق این کلمه باشد؛ زیرا چنین حجمی از واردات غیرقانونی برای کشوری با جمعیت بیش از 77 میلیون نفر و دارای بزرگ‌ترین بازار مصرف خاورمیانه، پدیده‌ای در خور توجه است.

فیضی که کاربران از آن محروم هستند

سال گذشته و پس از توافق‌های برجام و به دنبال آن شایعاتی مبنی بر حضور برندهای معتبر خارجی بخصوص در حوزه فاوا در ایران، خوشبینی‌ها در این که بالاخره کاربران ایرانی ممکن است گوشی خود را به قیمت درست از نماینده واقعی و قانونی برندهای تولیدکننده بخرند، قوت گرفت. این انتظار تقریبا بی‌نتیجه ماند. در این مدت اتفاق‌هایی هم در حاشیه، در مورد یکی از همین برندها یعنی اپل رخ داد. مثلا فروشگاه‌هایی تعطیل و گوشی‌هایی که به گفته مسئولان قاچاق شده بود جمع‌آوری و معدوم شد. چند ماه پیش اخباری مبنی بر واردات قانونی محصولات اپل توسط 9 شرکت منتشر شد که گویا چند روز پیش اولین محموله آن وارد کشور شد.

سوال اینجاست که آیا با ورود قانونی محصولات این برند، تاثیری در بازار دیده شده یا می‌شود؟ این تاثیر چگونه خواهد بود؟ و آیا این بار نفع این اقدام به کاربران هم می‌رسد؟

برای اطمینان از صحت این خبر ابتدا با مهندس غلامحسین کریمی، رئیس اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی استان تهران تماس گرفتیم و عنوان کرد که محموله اپل وارد کشور شده است. او در پاسخ به این‌که پیگیری واردات قانونی این برند را کدام صنف پیگیری می‌کند، می‌گوید: «چون خدمات پس از فروش و گارانتی در مورد این برند مطرح است، واردات قانونی آن را اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی پیگیری کرده است و در این راه، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سازمان استاندارد و سازمان گمرکات خیلی خوب با ما همکاری می‌کنند.»

به گفته کریمی، الان تعرفه واردات گوشی تلفن همراه 5 درصد است و مساله مالیات ارزش افزوده نیز درحال پیگیری است تا در نهایت تعرفه برای واردات همان 5 درصد باشد. او می‌گوید: «در سال 84 که تعرفه گمرکی واردات گوشی 4 درصد بود، قاچاق با این‌که در ابعاد کم انجام می‌شد، اما بخش بسیار کمی از بازار را در بر می‌گرفت. مساله وقتی وخیم شد که تعرفه واردات بدون کارشناسی به 60 درصد رسید.» به گفته او، اکنون که تعرفه واردات قانونی 5 درصد شده، کالا پس از 48 ساعت ورود به گمرک قابل ترخیص است. او امیدوار است تا پایان امسال واردات قانونی تا اندازه‌ای روی غلتک بیفتد که معادله 90 درصد گوشی قاچاق در مقابل 10 درصد گوشی وارد شده از طریق قانونی، برعکس شود.

قیمت‌ها گران‌تر هم شده

از فروشنده‌ای در مورد قیمت گوشی‌های اپل پس از ورود اولین محموله قانونی پرس و جو می‌کنیم که آیا این خبر باعث کاهش قیمت گوشی‌های اپل در این مدت شده یا نه؟ او می‌گوید: «قیمت‌ها زیاد هم شده، البته نه خیلی زیاد. مثلا گوشی آیفون 7 بلک 128، صدهزار تومان نسبت به هفته پیش گران‌تر شده است.»

همین موضوع را از رئیس اتحادیه صنف دستگاه‌های مخابراتی و ارتباطی استان تهران هم می‌پرسیم. او معتقد است در کوتاه مدت خبر واردات قانونی گوشی‌های اپل تاثیری روی قیمت‌ها نخواهد گذاشت. اما او خیلی امیدوار است که با به صرفه بودن واردات قانونی، پس از مدتی کاهش قیمت در عرضه محصول به مردم را شاهد باشیم.

این انتظار که در آینده مشتریان و کاربران گوشی‌های اپل، شامل همان رفتار و خدماتی باشند که مثلا مردم کشور آلمان یا امارات متحده عربی از این شرکت دریافت می‌کنند، مستلزم محقق شدن شرایطی خاص میان شرکت اپل با واردکنندگان ایرانی است. شرایطی که تاکنون ادعای آن بارها از سوی برخی شرکت‌ها ، مطرح و از سوی خود شرکت اپل رد شده است.

واردات قانونی می‌تواند جرقه اول و مهم این ماجرا باشد. به عبارت دیگر شرط لازم است، اما کافی نیست. هرچند فاصله زیادی از خرید عمده یک کالا با ریسک واردکننده و توزیع آن در بازار تا نمایندگی واقعی وجود دارد. پدیده‌ای که در مورد بسیاری از کالاهای وارداتی به شکل خرید عمده و پذیرش ریسک توسط واردکننده ایرانی وجود دارد.

تاثیر نرخ ارز

گشتی در بازار موبایل تهران و گپ و گفتی با چند فروشنده، نکات دیگری را به حقایق کنونی اضافه می‌کند. قیمت دلار عامل تعیین‌کننده‌تری در قیمت کالاهاست. نرخ ارز که در هفته سوم آبان افزایش یافته، باعث شده قیمت گوشی 3 تا 5 درصد افزایش داشته باشد. یکی از فروشندگان گوشی‌های اپل می‌گوید: «یکی از 9 شرکت واردکننده قانونی اپل اکنون گوشی‌های خود را وارد و عرضه کرده است.» این فروشنده معتقد است شرایط گارانتی این گوشی‌های وارد شده از مبادی قانونی همچون شرایط نمایندگی‌های اپل در دیگر کشورها نیست و قیمت آن نیز همچنان بالاتر است. او می‌گوید: «در مورد گوشی‌های اپل و تهیه آن از بازار ایران ، مردم سه انتخاب دارند. 1- گوشی بی‌گارانتی بخرند 2 -گوشی گارانتی‌دار بخرند 3- گوشی را بی‌گارانتی و با بیمه بخرند.»

او معتقد است به صرفه‌ترین روش برای کاربران ایرانی که گوشی را از بازار ایران خریداری می‌کنند این است که گوشی را بدون گارانتی شرکتی بخرند و آن را بیمه کنند. او برای این پیشنهاد خود این گونه دلیل می‌آورد: «چون همین گارانتی مثلا در مورد گوشی آیفون 7 بلک با 128 گیگابایت حافظه، 490 هزار تومان به قیمت گوشی اضافه می‌کند.» پیشنهادی که شاید با ورود قانونی گوشی‌های اپل، زیاد کاربردی نباشد.

محمدعلی پورخصالیان | تحلیلگر مسائل فناوری اطلاعات