کنفرانس انرژی، فرصتی برای تقویت روابط ترکیه و روسیه

در این کنگره وزیران انرژی بیش از 60 کشور جهان به همراه روسای جمهور برخی کشورها شرکت خواهند کرد. مهندس چیت‌چیان، وزیر نیرو نیز در این کنگره حضور خواهد یافت. علاوه بر رئیس‌جمهور روسیه، وزیر انرژی کشورهای مهم عضو اوپک از قبیل عربستان، عراق و ونزوئلا به همراه رئیس آژانس بین‌المللی انرژی حضور خواهند یافت. کنگره جهانی انرژی در چهار نمای اصلی: 1- سناریوهای پیش روی صنعت انرژی 2- فناوری و منابع انرژی در جهان 3- منابع مالی و زیرساخت‌های انرژی 4- مساله سه‌گانه انرژی در جهان، برگزار خواهد شد.

پوتین در جریان این سفر با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد. علاوه بر موضوع همکاری در بخش انرژی، انتظار می‌رود سران این دو کشور در مورد مسائل منطقه‌ای و بویژه بحران سوریه، بحث و گفت‌وگو کنند. روسیه نقش مهمی در صنعت انرژی ترکیه بازی می‌کند؛ بیش از 50 درصد گاز طبیعی مصرفی ترکیه از روسیه وارد می‌شود. ترکیه همچنین نفت و زغال سنگ را نیز از روسیه وارد می‌کند. اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه در منطقه آک کویو و با سرمایه‌گذاری 22 میلیارد دلاری توسط شرکت‌های هسته‌ای روسیه در حال ساخت است. در ماه دسامبر 2014 ( آذر 1393) پوتین در جریان سفر به آنکارا با اعلام لغو طرح جریان جنوبی ( سوت استریم) از احداث خط لوله ترک استریم به ظرفیت 63 میلیارد متر مکعب برای انتقال گاز روسیه از بستر دریای سیاه و خاک ترکیه به اتحادیه اروپا خبر داد. هدف از این طرح در مرحله اول تامین گاز مصرفی ترکیه و در مرحله بعدی صادرات به اتحادیه اروپاست. هزینه احداث این خط لوله 19 میلیارد دلار برآورد شده است.

روسیه در نظر دارد از طریق طرح جریان شمالی2 ( نورد استریم2) سالانه 55 میلیارد متر مکعب گاز به اروپای غربی بویژه آلمان صادر کند. اتحادیه اروپا با هدف کاهش وابستگی این اتحادیه به گاز روسیه، بارها مخالفت خود را با این طرح ابراز کرده است. روسیه در نظر دارد با اجرای این خط لوله از بستر دریای آدریاتیک، گاز خود را بدون استفاده از خاک اوکراین به اتحادیه اروپا برساند. هزینه اجرای این طرح، 11 میلیارد دلار پیش‌بینی شده است.

هر روز بر میزان وابستگی ترکیه به منابع انرژی روسیه افزوده می‌شود و از منظر امنیت انرژی، وابستگی بیش از حد به یک منبع خاص مورد تائید نیست و این در حالی‌است که دو کشور در مسائل منطقه‌ای بویژه بحران سوریه، مواضع مختلفی اتخاذ کرده‌اند. ترکیه در کنار مخالفان اسد قرار گرفته، ولی روسیه تا مداخله نطامی در سوریه پیشرفته و در کنار اسد قرار گرفته است. پس از بحران ساقط کردن جت جنگنده روسیه، ترکیه تلاش کرد از میزان وابستگی‌اش به روسیه بکاهد، ولی فقط توانست 5 درصد میزان گاز وارداتی خودرا از روسیه کم کند.

در جریان سفر پوتین، درباره موضوع حمایت روسیه از گروه‌های کرد مسلح سوریه بحث خواهد شد. ترکیه نگران تشکیل کریدور کردی در کنار مرزهای خویش است و تشکیل چنین کریدوری را خط قرمز خود اعلام کرده است. ترکیه نگران الگوبرداری اقلیت کرد خود از کردهای سوریه است و برای جلوگیری از تشکیل چنین کریدوری، به عملیات نظامی علیه گروه‌های کرد و همچنین داعش اقدام کرد. ترکیه خواستار قطع کمک‌های نظامی روسیه به گروه‌های کرد خواهد شد، ولی احتمال این‌که روسیه چنین درخواستی را بپذیرد، مورد تردید است.

انفجار روز پنجشنبه (15 مهر) در محله ینی بوسنای استانبول در برگزاری کنگره جهانی انرژی تاکنون تاثیری نداشته است، ولی احتمال این‌که هر گونه حمله تروریستی بر روند برگزاری کنفرانس تاثیرگذار باشد، بسیار است. برگزاری کنگره انرژی و شرکت گسترده وزرای انرژی کشورهای جهان فرصت مغتنمی برای ترکیه است تا پس از کودتای نافرجام 15 جولای ثبات و امنیت خویش را اثبات کند. هر چند اخراج گسترده معلمان و استادان دانشگاهی به بهانه طرفداری از فتح‌الله گولن، متهم اصلی کودتا و همچنین تصفیه ارتش، پلیس، دادگستری و سازمان اطلاعات ترکیه موجب نارضایتی در داخل کشور شده و با انتقاد مجامع بین‌المللی روبه‌رو شده، اما برگزاری کنگره برای دولت ترکیه وشخص اردوغان فرصتی فراهم می‌آورد تا برای مدتی تیتر اول مطبوعات داخلی و خارجی کنگره انرژی باشد.

امید شکری کله سر