تنبیه‌های کشنده؛ قتل عمد

یک نمونه که وکالت یکی از این موارد را بر عهده داشتم این بود که موسس کمپ؛ علاوه بر این‌که مجوز نداشت و بر طبق مبلغی که دریافت کرده بود خدمات ارائه نمی‌داد از افرادی که برای ترک اعتیاد به آن محل آمده بودند افرادی را انتخاب کرده و مسئولیتی به آنها سپرده بود که این خلاف مقررات ناظر بر اداره این گونه مراکز است و به لحاظ عدم هماهنگی و عدم آشنایی با مسائل، خیلی از موارد ناگوار در این کمپ‌ها اتفاق می‌افتد. آنچه که مسلم است بعضی از این کمپ‌ها مجوز دارند و اغلب آنها، شاید بالاتر از 50 درصد از این گونه کمپ‌ها فاقد مجوز قانونی هستند و متاسفانه نظارتی بر اداره این گونه کمپ‌ها نمی‌شود. نحوه رسیدگی و اقداماتشان و عملکردشان ضعیف است و به لحاظ مشکلات موجود، جرائم مختلفی در این محل‌ها صورت می‌گیرد.

به لحاظ رشد آمار، افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند، نیاز به وجود مراکز ترک اعتیاد دارند. درمقابل افراد سودجو مبادرت به تشکیل این گونه کمپ‌ها کرده و بدون این‌که مجوزهای لازم را از سازمان‌های ذی‌ربط اخذ کنند شروع به فعالیت می‌کنند. هدف برخی از این کمپ‌ها کسب درآمد است و چیزی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد اوضاع و احوال افرادی است که به ضرورت برای ترک اعتیاد به این مراکز آمده‌اند. به نظر می‌رسد از آنجایی که پیشگیری به مراتب مهم‌تر از اعمال مجازات است و این قسمت قضیه، یعنی پیشگیری، جزو اهداف و برنامه‌های قوه قضاییه است باید مراقبت‌های بیشتری صورت بگیرد و در خصوص مجوز کار کمپ‌های ترک اعتیاد سختگیری بیشتری به عمل آید.

در ارتباط با این‌که قتل‌هایی که در این کمپ‌ها اتفاق می‌افتد، عمدی است یا غیر عمدی، فرقی نمی‌کند قتل مطابق قانون مجازات اسلامی تعریف شده و قتل‌های عمد و غیرعمد تعریف مشخص دارند.

اگر کار تنبیه‌کننده نوعا کشنده باشد، ولو قصد کشتن هم نداشته باشد این قتل عمد است، اما اگر کارشان نوعا کشنده نباشد و قتل در اثر یک اتفاق بدون این‌که قصد نتیجه‌ای مثل مرگ داشته باشند رخ بدهد، از نوع قتل غیرعمد هستند و در چارچوب آنچه در قانون مجازات اسلامی آمده، قرار می‌گیرند، اما نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که متاسفانه بر اثر مصرف مواد مخدر در این گونه کمپ‌ها شاهد درگیری و مسائلی از این قبیل هستیم که منجر به قتل می‌شود.

اگر ثابت شود کسی که مرتکب قتل شده، اراده‌اش را از دست داده و در زمان وقوع حادثه حاکم بر اراده خودش نبوده، شاید مصادیق قتل شبه‌عمد باشد. متاسفانه به لحاظ فقدان مدیریت صحیح، فقدان کنترل ضابطه‌مند و عدم نظارت مستمر از سوی مقامات مسئول و سازمان‌های ذی‌ربط؛ این کمپ‌ها نه‌تنها کارایی لازم را ندارند، بلکه خودشان موجب و مسبب پاره‌ای از جرائم هستند که شاهدشان هستیم.

عبدالصمد خرمشاهی - حقوقدان